Nét đẹp truyền thống trong nhân cách của người Hà Nội - xưa và nay
Chẳng thơm cũng thể hoa nhài
Dẫu chưa thanh lịch cũng người Tràng An
Nhất cao là núi Ba Vì
Nhất thanh, nhất lịch kinh kỳ Thăng Long
Trong không khí cả nước tưng bừng chào đón thủ đô Hà Nội một nghìn năm tuổi, đã có rất nhiều công trình văn hóa đang được tiến hành để kỷ niệm ngày lễ trọng đại này trong đó có công trình khoa học cấp nhà nước “Những phẩm chất nhân cách đặc trưng của người Thăng Long - Hà Nội”. Đây là công trình nghiên cứu của GS.TS Phạm Tất Dong, cuốn sách với gồm 6 chương 324 trang:
Chương I: Luận chung về con người Thăng Long - Hà Nội
Chương II: Những phẩm chất nhân cách người Thăng Long - Hà Nội thời kỳ phong kiến
Chương III: Người Hà Nội thời hiện đại
Chương IV: Những giá trị cơ bản trong nhân cách của người Thăng Long - Hà Nội
Chương V: Người Thăng Long - Hà Nội thanh lịch
Chương VI: Nền giáo dục trên đất Thăng Long - Hà Nội
Cuốn sách cho độc giả một cái nhìn khách quan nhất về phẩm chất nhân cách con người Thăng Long - Hà Nội nói riêng và phẩm chất nhân cách con người Việt nói chung để thấy được nét riêng, nét đặc trưng của người Hà Thành xưa và nay trong dòng chảy của lịch sử dân tộc.
Khi đọc cuốn sách này độc giả thấy được sự hình thành những phẩm chất đặc trưng của nhân cách người Thăng Long - Hà Nội là một quá trình lâu dài. Trong suốt ngàn năm lịch sử những phẩm chất ấy có tác động to lớn và quyết định đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất Kinh đô Thăng Long - Hà Nội. Qua cuốn sách mỗi người dân Hà Nội với trách nhiệm công dân Thủ đô cần phát huy những giá trị tốt đẹp đó và nên hạn chế, ngăn ngừa những biểu hiện tiêu cực trước thách thức của thời kỳ mới, đây là việc làm cần thiết, có ý nghĩa hết sức quan trọng.
Mỗi chương của cuốn sách này đều hàm chứa những nội dung quan trọng đưa người đọc đi từ cái chung đến cái riêng nhằm giới thiệu cho bạn đọc hiểu biết thêm về phẩm chất nhân cách của người Hà Thành, mỗi giai đoạn lịch sử của dân tộc những phẩm chất nhân cách của người Thăng Long - Hà Nội được biểu hiện ở những con người bình thường trong lao động sản xuất, trong chiến đấu chống thiên tai địch họa, bảo vệ quê hương đất nước và trong đời sống hàng ngày, trong quan hệ giữa con người với con người, xã hội và tự nhiên. Để mỗi khi đi xa ta bắt gặp được những phẩm chất nhân cách của người Thăng Long - Hà Nội vì lý do nào đó phải sống xa Hà Nội, nhưng vẫn giữ cốt cách của mình. Cho dù sống ở địa phương khác, thậm chí ở nước người, thì họ vẫn duy trì và phát huy được những phẩm chất nhân cách người Hà Nội. Đó phải chăng là ý nghĩa mà tác giả muốn gửi gắm qua từng trang sách.
Không dừng lại ở đó cuốn sách còn giúp người đọc khẳng định những giá trị tinh thần đặc trưng của người Thăng Long - Hà Nội được hình thành qua suốt chiều dài lịch sử xây dựng và bảo vệ đời sống, được kết tinh, tích tụ trong văn hóa và trong con người Thăng Long - Hà Nội, tạo thành nét riêng, sức mạnh riêng của người Thăng Long - Hà Nội - thủ đô của cả nước.
Ở đây, thanh lịch là nét đặc trưng cô đọng nhất trong nhân cách của cộng đồng người Thăng Long - Hà Nội. Thăng Long - Hà Nội đã qua những thời đạn bom. Sau những biến cố lịch sử, sau những đổi thay nhiều mặt ở vùng địa linh nhân kiệt này, cái còn lại rõ ràng nhất, lung linh nhất vẫn là nét thanh lịch trong con người Hà Nội, trong văn hoá Hà Nội.
Cuốn sách là kết quả nghiên cứu của đề tài khoa học cấp nhà nước, kết hợp với việc tập hợp hàng trăm tác phẩm đi trước viết về người Thăng Long - Hà Nội, được phân tích dưới một góc nhìn tổng hợp theo cách tiếp cận liên ngành để khắc hoạ lên một chân dung người Hà Nội với những phẩm chất đặc trưng trong nhân cách của cư dân vùng “địa linh nhân kiệt” và giúp bạn đọc hiểu đầy đủ hơn, để yêu và tự hào nhiều hơn, sống có trách nhiệm hơn với Thủ đô yêu dấu trong sự nghiệp phát triển, bảo vệ Thủ đô thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
Hiện nay nếp sống, lối sống không phải là bất biến. Trước thời buổi kinh tế thị trường, cùng với những tác động tích cực thì kèm theo đó là hệ luỵ phải chăng trong xã hội hiện nay đồng tiền đang chế ngự xã hội đã làm phôi pha nét đẹp thanh lịch của người Hà Nội, vì vậy cuốn sách ra đời có ý nghĩa vô cùng quan trọng, hy vọng qua cuốn sách sẽ khơi dậy những phẩm chất đẹp về nhân cách của mỗi con người Hà Nội để mỗi người dân Hà Nội có trách nhiệm trong việc giữ gìn, khôi phục lại những nét đẹp đã trở thành bản sắc của người Hà Nội, tái lập hệ thống tính cách người Hà Nội, tạo thành nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững thủ đô Hà Nội, để xứng đáng là Hà Nội nghìn năm văn hiến, anh hùng, Hà Nội văn minh và thanh lịch.
Kim Ngân
Nhà xuất bản Hà Nội