“Tuyển tập tư liệu Công ty Đông Ấn Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài thế kỷ XVII” Hé lộ nhiều thông tin quý báu
Đề tài đã nhận được sự đồng tình ủng hộ mạnh mẽ của giới khoa học ngay từ bản đề cương. Sau một thời gian triển khai từ bản đề cương chi tiết, bản thảo nay đã hoàn thiện và tiếp tục thông qua Hội đồng để nghiệm thu. Những đánh giá, góp ý của các thành viên trong hội đồng nghiệm thu luôn hữu ích với các tác giả.
Tiếp xúc bản thảo “Tuyển tập tư liệu công trình Đông Ấn Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài thế kỷ XVII” do PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn chủ nhiệm từ khi còn ở dạng đề cương, sau khi đọc bản thảo, PGS.TS. Đào Tuấn Thành - Chủ nhiệm khoa Lịch sử - Đại học Sư phạm Hà Nội đã có những đánh giá bước đầu đây là một bản dịch tư liệu có chất lượng chuyên môn tốt, công phu. Bản dịch đã tuân thủ nghiêm túc Dự kiến kết cấu bản thảo được xây dựng trong Đề cương chi tiết sau nghiệm thu. Với sự dày dặn của bản thảo cả về nội dung đến dung lượng văn bản, PGS.TS. Đào Tuấn Thành cho rằng chủ biên cùng các cộng sự đã thể hiện tinh thần làm việc nghiêm túc, cẩn trọng để đảm bảo độ chính xác của các tư liệu, đồng thời có sự khảo cứu, chú giải ở nhiều trang những thông tin bổ ích, trợ giúp nhiều nhất có thể cho bạn đọc trong quá trình khai thác cuốn tư liệu sau khi được xuất bản.
Đánh giá về chất lượng cũng như giá trị thực tiễn bản thảo mang lại, PGS.TS. Đào Tuấn Thành đã nhận định: “Có thể thấy, nội dung cuốn tư liệu của Công ty Đông Ấn Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài đã cung cấp nguồn tư liệu gốc quý giá, hứa hẹn sẽ góp phần nhận thức toàn diện và sâu sắc về vị thế của Đàng Ngoài nói chung, Phố Hiến và Kẻ Chợ nói riêng trong hệ thống thương mại châu Á và thế giới thời Cận đại, nhất là khoảng thời gian hơn ba thập niên cuối thế kỷ XVII (1672 - 1697). Những nội dung cơ bản của cuốn Tuyển tập tư liệu này không chỉ cung cấp cho bạn đọc, các nhà nghiên cứu nhiều thông tin bổ ích về quá trình hoạt động buôn bán của Công ty Đông Ấn Anh ở Đàng Ngoài với biết bao khó khăn, trắc trở do sự nhũng nhiễu của Chúa Trịnh, Thế tử triều Lê, của các quan giám thương v.v… mà còn hé lộ nhiều thông tin quý báu về tình hình kinh tế, chính trị, quân sự, phong tục, tập quán của Đàng Ngoài trong những năm nửa cuối thế kỷ XVII”.
Về kết cấu bản thảo, PGS.TS. Đào Tuấn Thành cho là hợp lý. Ngoài lời giới thiệu, mở đầu, thì nội dung cơ bản của bản thảo được chia làm hai phần: Phần thứ nhất, giới thiệu một cách khái quát về Công ty Đông Ấn Anh ở Kẻ Chợ - Đàng Ngoài (1672 - 1697) có vai trò như một nghiên cứu mang tính đề dẫn, gợi mở cho bạn đọc và các nhà nghiên cứu nhiều vấn đề khoa học, khi tiếp cận với phần thứ hai “Tư liệu Công ty Đông Ấn Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài (1672-1697)”. Nội dung phần Phụ lục có liên quan trực tiếp đến nội dung cơ bản của chủ đề mà Tuyển tập tư liệu đề cập đến, có giá trị minh họa, bổ sung những thông tin hữu ích, có tác dụng trợ giúp cho bạn đọc và các nhà nghiên cứu.
Nhằm nâng cao chất lượng bản thảo và hoàn thiện hơn khi đến tay bạn đọc, PGS.TS. Đào Tuấn Thành có những góp ý cụ thể như: Cần xem xét lại độ chính xác của tư liệu được sử dụng ở trang 16. Cần chỉnh sửa lại để đảm bảo độ chính xác và sự thống nhất của tư liệu được đề cập đến ở trang 65.
Nhóm tác giả cần phải rà soát lại kỹ những lỗi do kỹ thuật vi tính như sai morat hoặc có sự trùng lặp nội dung do thao tác copy như trang 53 lặp lại gần một nửa trang những thông tin đã được đề cập đến ở trang 52. Vì là văn bản dịch, vậy nên nhóm tác giả hết sức lưu ý cách diễn đạt sao cho thuần Việt, chính xác giúp người đọc dễ đọc, dễ tiếp cận và hiểu được ý của tư liệu.
Một trong những thành công của bản thảo đó là Chủ trì Hoàng Anh Tuấn và các cộng sự đã vượt qua được những khó khăn khi phải làm việc với các văn bản cổ tiếng Anh, đã biết khai thác triệt để sự giúp đỡ của các chuyên gia văn bản học và các nhà sử học quốc tế trong quá trình xử lý tư liệu và dịch thuật. Nhờ vậy, theo ý kiến của cá nhân tôi, đây là một bản dịch thành công, có chất lượng khoa học cao.
Sự ra đời của cuốn sách “Tuyển tập tư liệu công trình Đông Ấn Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài thế kỷ XVII”, sẽ là một đóng góp rất lớn đối với hoạt động nghiên cứu và giảng dạy Lịch sử Việt Nam thời trung đại cũng như Lịch sử thương mại châu Á nói riêng, thế giới nói chung. Tuyển tập tư liệu này thực sự có đóng góp về hiệu quả khoa học, hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội, đồng thời đáp ứng được sự mong đợi của bạn đọc và các nhà nghiên cứu, nhất là các nhà nghiên cứu về lịch sử và văn hóa Thăng Long - Hà Nội.
Ngọc Khánh (tổng hợp)
Nhà xuất bản Hà Nội