Câu chuyện ngoại tình của quyền thần Đỗ Anh Vũ với Thái hậu họ Lê dưới triều vua Lý Anh Tông là nguyên nhân bùng nổ những mâu thuẫn trong triều chính. Nội loạn xuất hiện, đưa nhà Lý bước vào con đường suy vong.

Chuyện ngoại tình của hoàng hậu Trần Thị Dung với em họ mình là Trần Thủ Độ là một trong những nguyên nhân thúc đẩy triều Lý sụp đổ, là bài học sâu sắc cho cả một triều đại.            

Chuyện tình của Trần Khánh Dư và công chúa Thiên Thụy cũng là một việc gây tai tiếng trong triều đình. Trần Khánh Dư là một vị tướng quân tài giỏi, vua Trần Thánh Tông vì mến tài nên nhận làm con nuôi (Thiên tử nghĩa nam) nhưng Trần Khánh Dư lại ngang nhiên ngoại tình với con dâu của Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn (công chúa Thiên Thụy), cuối cùng bị đày làm dân thường.

Dẫn dụ về những câu chuyện trên trong cuốn sách “Gia đình Thăng Long - Hà Nội”, GS.TS. Lê Thị Quý cố gắng khắc họa một hiện tượng, một “mặt trái” của gia đình quý tộc phong kiến Việt Nam, từ đó khẳng định một nghịch lý của gia đình, cũng như của chính xã hội phong kiến lúc bấy giờ: một mặt cố gắng xây dựng, giữ gìn, bảo vệ những giá trị chuẩn mực đạo đức, khuôn phép, lễ giáo, mặt khác vẫn không thể tránh khỏi việc xung đột, mâu thuẫn về quyền lực, vi phạm đạo đức chuẩn mực, dẫn tới phá vỡ những mối quan hệ gia đình truyền thống.

Một vấn đề cần đặt ra là dường như trong rất nhiều trường hợp, người phụ nữ bị đẩy ra, gánh chịu cho những sai lầm, thất bại, che giấu cho những âm mưu, toan tính. Chính vì vậy cần những đánh giá khách quan về các hiện tượng, về những nhân vật này. Ngô Sĩ Liên từng đánh giá rất chính xác về Trần Thị Dung: “Công của bà giúp nhà Trần trong việc nội trị thì nhiều mà phần báo đáp nhà Lý thì không được bằng. Thế mới biết trời sinh Linh Từ là để mở nghiệp nhà Trần. Việc thì giống như Đồ Sơn dấy nhà Hạ, mà đức thì không giống. Đạo biến của trời như thế đấy, huyền vi thay!".

Với nguồn tư liệu ít ỏi từ chính sử và tư liệu dân gian sưu tầm, bằng những phân tích đánh giá, GS. TS Lê Thị Quý đã đưa bạn đọc suy ngẫm tới những vấn đề ngoại tình của xã hội Việt Nam hiện nay.

Ngoại tình trong xã hội hiện đại là vấn đề được nhiều diễn đàn tranh luận. Người ta đào sâu những nguyên nhân, chỉ ra những hệ lụy và đúc kết những bài học, những kinh nghiệm trong cuộc sống gia đình. Có thể nói, đây là vấn đề được xã hội quan tâm nhất là trong bối cảnh: hiện tượng ngoại tình trở nên phổ biến hơn, diễn ra ở nhiều tầng lớp, nhiều lứa tuổi; những chuẩn mực đạo đức bị hạ thấp khiến nhiều người không coi ngoại tình là chuyện cần tránh, cần lên án… Sự xuất hiện ngày càng nhiều những gia đình không đầy đủ, các bà mẹ đơn thân, những đứa con ngoài giá thú… đặt ra những vấn đề mới trong đảm bảo sự phát triển ổn định, lành mạnh trong xã hội.

Bạn đọc muốn hiểu sâu hơn về vấn đề ngoại tình hay nhiều vấn đề khác về gia đình như các hình thức hôn nhân, các mối quan hệ trong gia đình, giáo dục tư tưởng trong gia đình, cũng như các vấn đề biến đổi về văn hóa - xã hội, kinh tế, chính trị… của xã hội Thăng Long - Hà Nội nói riêng, Việt Nam nói chung hiện nay có thể tìm đọc cuốn sách Gia đình Thăng Long - Hà Nội - một công trình thuộc “Tủ sách ngàn năm văn hiến” giai đoạn II, dự kiến sẽ ra mặt trong quý I năm 2019.

                                                                                                      Kim Ngân