Hà thành thi sao - cuốn sách sao chép lại những thi phẩm viết về Thăng Long - Hà Nội - là một trong những công trình tinh tuyển đặc sắc nhất trong dòng thơ ca Hán Nôm viết về Thăng Long - Hà Nội từ trước đến nay. Công trình được nhà Hán học Nhàn Vân Đình Trần Duy Vôn dày công biên soạn và sao chép lại từ năm 1975. Ở tập sách này, ngoài những tác giả có đôi bài thơ về Thăng Long - Hà Nội được trích từ Hoàng Việt thi tuyển, Truyền kỳ lục, Thăng Long cổ tích khảo, v.v… thì còn có tới 7 thi phẩm riêng về Thăng Long - Hà Nội được sao chép lại, đó là: La thành cổ tích vịnh, Thăng Long tam thập vịnh, Thăng Long thập cửu vịnh, Thăng Long hoài cổ thập tứ thủ, Long Biên bách nhị vịnh, Long Biên ái hoa hội, An Nam kinh đô bát cảnh.

Với Hà thành thi sao, hình ảnh Thăng Long - Hà Nội được khắc họa với một vẻ đẹp đa dạng, muôn hình vạn trạng, thể hiện ở những di tích danh thắng, qua những sự kiện nổi bật diễn ra trên mảnh đất nghìn năm, ở nếp sống thanh lịch, bức tranh sinh hoạt đời thường của người Hà Nội… Điều đặc biệt ở tuyển tập này, đó là dưới mỗi thi phẩm đều có phần nguyên chú về địa chỉ, sự tích, truyền thuyết hay những sự kiện liên quan đến bài thơ. Đây chính là nguồn tư liệu vô cùng giá trị về truyền thống văn hóa của đất và người Thăng Long - Hà Nội nhưng đến thời điểm hiện nay phần lớn vẫn chưa được dịch chú và giới thiệu đến bạn đọc rộng rãi.

Trân trọng một di sản quý giá của nền văn học truyền thống đồng thời mong muốn giới thiệu đến thế hệ độc giả hôm nay một hình ảnh Thăng Long - Hà Nội trong quá khứ với những vẻ đẹp chân thực và sống động, PGS.TS. Đỗ Thị Hảo và các cộng sự đã tổ chức biên soạn công trình Thơ Thăng Long - Hà Nội qua “Hà thành thi sao” trên cơ sở khảo cứu và dịch chú tác phẩm của nhà Hán học Trần Duy Vôn.

Cuốn sách được kết cấu thành ba phần chính:

1. Lời đề dẫn của người biên soạn: Trong bài viết này tác giả tập trung giới thiệu tổng quát về tác giả Trần Duy Vôn cùng tác phẩm của ông; khảo cứu văn bản Hà thành thi sao và khái quát giá trị chính về mặt nội dung của tác phẩm.

2. Phần tuyển tác phẩm: Giới thiệu 270 thi phẩm được lựa chọn từ tác phẩm Hà thành thi sao. Đây là phần nội dung chính của công trình. Tất cả 270 tác phẩm được lựa chọn đều được giới thiệu đầy đủ với tất cả các phần: nguyên văn chữ Hán Nôm (được chế bản vi tính), phiên âm, dịch nghĩa và dịch thơ.

­3. Phần Phụ lục tuyển chọn thêm 29 bài thơ đặc sắc, trực tiếp viết về Thăng Long - Hà Nội nằm ngoài văn bản Hà thành thi sao. Đây là sự bổ khuyết của những người biên soạn vào công trình của người đi trước, hướng tới một tuyển tập Hà thành thi sao mới trọn vẹn hơn, đầy đủ hơn. Cũng trong phần Phụ lục này, các tác giả giới thiệu thêm phần chữ Hán Hà thành thi saođược scan lại nguyên bản. Đây sẽ là một tư liệu hữu ích đối với những độc giả đặc biệt quan tâm đến công việc khảo cứu văn bản. Ngoài ra một số hình ảnh về Hà Nội xưa như một sự minh họa cho phần nội dung tác phẩm cũng sẽ giúp độc giả có sự hình dung dễ dàng hơn về hình ảnh Thăng Long - Hà Nội của nhiều thế kỷ trước được tái hiện qua công trình.

Như vậy, có thể thấy vẫn với hạt nhân là Hà thành thi sao, tuy nhiên trong lần xuất bản này, công trình của nhà Hán học Trần Duy Vôn sẽ có thêm một diện mạo mới: những tác phẩm nằm ngoài thể loại thơ (như câu đối, phú) được lược bỏ, thay vào đó nhóm biên soạn sẽ bổ sung thêm một số tác phẩm có giá trị viết về chủ đề Thăng Long - Hà Nội. Không chỉ dừng lại ở đó, PGS.TS. Đỗ Thị Hảo cùng các cộng sự bằng tâm huyết và kinh nghiệm của những chuyên gia lâu năm về Hán Nôm, đã công phu khảo cứu kỹ lưỡng về mặt văn bản, tìm ra những sai lệch trong các dị bản, làm rõ những thiếu sót, nhầm lẫn của công trình đi trước, cố gắng để mang tới độc giả những văn bản tác phẩm có giá trị chuẩn xác và độ tin cậy cao.

Tất cả những nỗ lực này, như chính người biên soạn đã chia sẻ, là mong muốn có được “một thi phẩm Hán Nôm xứng với tầm vóc Thăng Long - Hà Nội, kinh đô hơn ngàn năm tuổi của một quốc gia văn hiến”.

Diên An