Tóm tắt nội dung

- Hương ước là những qui ước điều lệ của một cộng đồng người chung sống trong cùng một khu vực, để điều hoà quan hệ giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân với tập thể, hoặc giữa tập thể này với tập thể khác. Thăng Long - Hà Nội có lịch sử hàng ngàn năm, dân số ngày một nhiều thêm, nhân tài bốn phương tụ hội. Cộng đồng dân cư ở đây luôn luôn phải có những qui ước, những điều khoản ràng buộc nhau, giải quyết những mâu thuẫn nảy sinh, đặt ra những qui ước mới để phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh mới. Do vậy hương ước ở vùng kinh kỳ này có lịch sử lâu đời và luôn luôn có thay đổi. Các điều khoản trong hương ước cổ truyền của cư dân vùng Kẻ Chợ kinh kỳ này có thể có những đóng góp tích cực cho các qui ước lối sống văn minh mới.

Hệ thống các bản hương ước cổ phần lớn đã được sưu tầm đưa về lưu giữ ở các Thư viện lớn ở Trung ương và Hà Nội. Một số lượng đáng kể có thể nhiều đến hàng trăm văn bản hiện đang lưu giữ tại các làng xã thuộc Hà Nội. Một bộ phận đã được dịch ra tiếng Việt và giới thiệu rộng rãi. Nhiều điều khoản ghi trong các bản hương ước cho đến nay vẫn giữ nguyên giá trị, được nhiều người tôn trọng. Do vậy chúng tôi thấy cần thiết có những chuyên khảo đi sâu vào nghiên cứu giới thiệu rộng rãi, nhằm giúp cho đông đảo bạn đọc ở Thủ đô và trong cả nước hiểu thêm về lịch sử truyền thống vùng đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến.

- Nghiên cứu hương ước Thăng Long - Hà Nội là bộ sách chuyên khảo và tuyển dịch về mảng tư liệu Hán Nôm viết về lịch sử văn hóa của các làng ở Thăng Long  - Hà Nội. Khảo cứu giới thiệu một số bản hương ước ở Hà Nội sẽ cung cấp cho bạn đọc nhiều tư liệu để hiểu biết về quá trình lập làng, giữ gìn thuần phong mĩ tục của nhân dân ta.

- Cuốn sách gồm hai phần chính:

Phần thứ nhất: Bài khảo cứu tư liệu về hương ước ở các làng của Thăng Long – Hà Nội.

Phần thứ hai: Tuyển dịch khoảng 60 bản hương ước.

Bảng sách dẫn các thuật ngữ chuyên môn, các từ điển tích, các từ cổ, nhân danh, địa danh xuất hiện trong các bản hương ước.

Bình luận sách của PGS.TS. Nguyễn Kim Sơn - Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn _ ĐHQG

Công trình gồm phần giới thiệu tổng quan (50 trang) và phần phụ lục trên 60  bản hương ước. Ngoài ra công trình còn bao gồm nhiều phần phụ lục. Nhìn chung đây là cuốn sách biên soạn công phu, bề thế thể hiện được diện mạo và những nét tinh hoa của hương ước Thăng Long - Hà Nội qua các thời kỳ lịch sử. Công trình này đặc biệt có ý nghĩa trong việc kỷ niện 1000 năm Thăng Long cũng như có ý nghĩa văn hóa sâu sắc và bền vững, có ý nghĩa học thuật và ý nghĩa thực tiễn.

Phần tổng quan đã thể hiện được những tri thức cơ bản và quan trọng nhất của loại hình văn bản hương ước, tục lệ. Các khái niệm đã được thảo luận thấu đáo.

 Các phần trình bày về Quy mô của Hương ước tục lệ, Lịch sử hương ước tục lệ; việc tổ chức lập ước và phổ biến hương ước tục lệ; Nội dung của hương ước… đã được viết tỷ mỷ, hệ thống và hấp dẫn chứng tỏ nhóm biên soạn rất am hiểu về đối tượng và có bề dầy thời gian và kinh nghiệm làm việc với đối tượng văn bản này.

Phần Quy tắc biên soạn được đề cập tỷ mỷ, rõ ràng.

Hơn 60 văn bản hương ước được chọn tuyển giới thiệu là một kho tàng phong phú, đã cho thấy được diện mạo căn bản của hương ước Thăng Long - Hà Nội. Việc chú ý tới các loại hình văn bản hương ước viết bằng chữ Nôm, loại văn bản viết trên đá được chú ý thể hiện một thái độ văn hóa đúng đắn đáng trân trọng. Hơn 60 văn bản được chọn tuyển thực sự là những văn bản có giá trị tư liệu cao.

So với nội dung đề cương đã được thông qua trước đây, các nội dung khoa học, phần phụ lục (60 văn bản) là phù hợp, tuy nhiên phần viết tổng quan còn chưa có phần ngắn gọn nhiều so với dự kiến.

Đánh giá chung: Đây là công trình công phu, có ý nghĩa nhiều mặt. Chất lượng khoa học của công trình đáp ứng mục tiêu mà cuốn sách đề ra. Sách có thể xuất bản được để phục vụ đông đảo bạn đọc.

Nhà xuất bản Hà Nội