Tóm tắt nội dung:

- Hà Nội là địa phương có truyền thuyết về tổ quê ca trù (truyền thuyết ca trù Lỗ Khê) và là nơi có ca trù phát triển lâu đời nhất. Nếu căn cứ vào văn bản còn được lưu truyền hiện nay thì có thể khẳng định rằng Hà Nội có lịch sử ca trù dài nhất, có thời điểm ca trù Hà Nội thịnh hành nhất Việt Nam. Trên cơ sở các tư liệu có thể xác lập một cách rõ ràng, không cần phải biện luận, cũng đủ để khẳng định Hà Nội có vai trò và vị trí rất lớn trong lịch sử ca trù và vì vậy ca trù cũng từng có đóng góp không nhỏ trong đời sống và tâm thức người Hà Nội. Nghiên cứu ca trù Hà Nội qua truyền thuyết, xác định thời gian, thời điểm hình thành và quá trình phát triển ca trù Hà Nội là mục đích quan trọng không chỉ cho Hà Nội mà cho cả nước đối với bộ môn vừa là văn học, vừa là nghệ thuật này.

Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu đó được thể hiện trong công trình Ca trù Hà Nội trong lịch sử và hiện tại, độc giả có điều kiện hiểu biết thêm về một phương diện trong đời sống tinh thần của Hà Nội và vai trò của Hà Nội đối với ca trù.

- Đến nay chưa có một công trình nào đặt vấn đề nghiên cứu sưu tầm và biên soạn ca trù Hà Nội một cách hệ thống. Đề tài này sẽ nghiên cứu ca trù Hà Nội theo tiến trình lịch sử; sưu tầm biên soạn các bài ca trù và các văn bản nói về sinh hoạt ca trù ở Việt Nam. Qua đó, chứng minh vai trò quan trọng của Hà Nội đối với ca trù.

- Tác phẩm sẽ cung cấp một khối lượng tư liệu phong phú góp phần bảo tồn, lưu giữ loại hình văn hoá phi vật thể này. Tác giả cũng đi sâu nghiên cứu các vấn đề ngôn ngữ, âm nhạc trong ca trù, nhất là tính lan toả, chi phối của ca trù Thăng Long - Hà Nội với tư cách là quốc đô Việt Nam.

Bình luận sách

* GS.TS. Trần Đình Sử (Bình luận đề cương)

Ca trù là một hình thưc nghệ thuật độc đáo của dân tộc hiện đang được Bộ văn hoá chuẩn bị hồ sơ để đệ trình UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại. Hà Nội là địa phương có cội  nguồn và truyền thống sinh hoạt ca trù phong phú bậc nhất trong cả nước. Một công trình nghiên cứu, tổng kết, giới thiệu, biên soạn đầy đủ về ca trù Hà Nội sẽ là một món quà quý gía dâng lên bàn thờ Tổ tiên trong dịp kỉ niệm Nghìn năm Thăng Long - Hà Nội của Nhà Nước và Thủ đô Hà Nội.

Chính vì như vậy chúng tôi thấy đề tài Ca trù Hà Nội trong lịch sử và hiện tại của Tiến sĩ Nguyễn Đức Mậu, cán bộ nghiên cứu của Viện Văn học là một đề tài khoa học có giá trị và ý nghĩa. Đề tài không trùng lặp. Tuytửtướcđến nay các công trình về ca trù khá nhiều (xin xem phần thư mục của đề tài và phần thuyết minh đề tài), song đề tài về ca trù Hà Nội thì chưa có.

Tác giả Nguyễn Đức Mậu là một trong những chuyên gia có uy tín về ca trù ở Việt Nam hiện nay. Ông không chỉ bảo vệ luận án tiến sĩ về ca trù và hát nói, mà còn chủ trì bộ sưu tập tư liệu công phu Ca trù nhìn từ nhiều phía.

Xét về nội dung khoa học của đề cương, tác giả đề xuất ba nội dung. Phần thứ nhất gồm hai chương: Ca trù trong quá trình hình thành và phát triển, chương hai: Ca trù và ca trù Hà Nội trong lịch sử và hiện tại. Có thể nói đây là phần quan trọng nhất, là điều tra, sưu tầm văn bản và tư liệu về ca trù Hà Nội trong suốt chiều dài lịch sử cho đến thời  hiện tại, tạo nên một phần không thể thiếu đối với lịch sử văn hoá nghệ thuật của thủ đô. Phần hai giới thiệu tác gia và tác phẩm ca trù Hà Nội. Phần ba sưu tầm, giới thiệu kí sự, phóng sự và hồi ức về ca trù. Phần bốn, phụ lục một số tài liệu tham khảo có giá trị. Ngoài ra còn có một số ảnh tư liệu. Cuối cùng tác giả cung cấp 132 tên tài liệu tham khảo, sẽ được bổ sung thêm trong quá trình thực hiện.

Công trình có quy mô, bố cục hợp lí và có tính khả thi.

Phải nói rằng nếu đề tài chỉ viết riêng về ca trù Hà Nội là một việc rất khó vì tài liệu rất hiếm, cho nên tác giả phải trình bày kết hợp với lịch sử ca trù trong cả nước, qua đó làm nổi rõ về ca trù Hà Nội (chương một). Chương hai và phần hai đều dành cho ca trù Hà Nội. Phần ba gồm một số kí sự, phóng sự hồi ức thú vị về ca trù Hà Nội.

Kết luận: Đề tài của tiến sĩ Nguyễn Đức Mậu sẽ là một đóng góp cho “Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến”. Đề nghị Ban quản lí dự án Nhà xuất bản Hà Nội duyệt để đưa vào thực hiện.

Nhà xuất bản Hà Nội