Tóm tắt nội dung:

- Là đề tài kế thừa, được khảo sát, thẩm định và hiệu đính những kết quả đã công bố trước; Bổ sung những tài liệu khoa học cần thiết về số lượng, nội dung của khoảng 400 di tích, danh thắng.

- Bản thảo tập hợp tương đối đầy đủ và hệ thống những tư liệu, thông tin thể hiện những nét tiêu biểu đặc trưng nhất về văn hoá Hà Nội nhìn từ góc độ danh lam thắng cảnh và di tích.

- Đề tài nghiên cứu tổng quan văn hoá Thăng Long - Hà Nội, nhằm nghiên cứu chọn lọc, thống kê, giới thiệu các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hoá, và di tích cách mạng kháng chiến tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội.

Giới thiệu lịch sử, tiến hành hiệu đính khoa học và nghiên cứu bổ sung tư liệu đầy đủ, chính xác cho các danh thắng, di tích lịch sử - văn hoá - cách mạng kháng chiến tiêu biểu ở Hà Nội (Phân loại theo từng loại hình: Danh thắng, di tích lịch sử văn hoá, di tích cách mạng kháng chiến...).

Qua việc giới thiệu về di sản văn hoá, về hệ thống các danh thắng và di tích tiêu biểu của Hà Nội nhằm giáo dục truyền thống, tình yêu quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc của nhân dân ta đối với Thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến, thành phố anh hùng, nhân ái, hoà bình. Cuốn sách này với nội dung được thực hiện sẽ cung cấp cho người đọc những thông tin tư liệu, tổng hợp và đầy đủ nhất thể hiện được những nét tiêu biểu, đặc trưng của văn hoá Thăng Long - Hà Nội nhìn từ danh lam thắng cảnh và di tích Lịch sử - Văn hoá.

Bình luận đề cương tập 1

* TS. Đặng Kim Ngọc (Bình luận đề cương)

Tôi nhận được bản đề cương: "Hà Nội - Danh thắng và di tích" do NXB Hà Nội gửi đến với lời đề nghị cho ý kiến nhận xét. Sau khi đọc kỹ bản đề  cương, tôi xin có mấy ý kiến như sau:

1. Hà Nội là một  thành phố - thủ đô nghìn năm văn hiến. Có thể nói, trên địa bàn Hà Nội, từ trong lòng đất hay trên bề mặt, ở đâu cũng có hy vọng tìm thấy dấu tích của văn hóa - lịch sử. Nhưng Hà Nội không chỉ có văn hóa và lịch sử. Trong "Chiếu dời đô" vị vua khai sáng triều Lý đã khẳng định Hà Nội nằm ở vị trí chính giữa Nam - Bắc - Đông - Tây, có núi sông bao bọc theo thế rồng cuộn hổ ngồi, cư dân đông đúc, cảnh vật tốt tươi. Không biết tự bao giờ, người Hà Nội đã quen thuộc với cách gọi về thành phố của mình: Thành phố ngã ba sông, Thành phố sông hồ... Có thể khẳng định rằng Hà Nội là một thành phố vừa có về dày truyền thống văn hóa lịch sử, lại vừa có nhiều phong cảnh đẹp nổi tiếng. Chính vì vậy, từ lâu, Hà Nội thường xuyên là niềm cảm hứng sáng tác của các nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ nổi tiếng với những tác phẩm sống mãi cùng thời gian.

2. Xưa nay, đã có nhiều sách vở, bài viết, các công trình nghiên cứu, biên soạn về Hà Nội ở những góc độ khác nhau. Nhiều công trình biên soạn đã có những đóng góp nhất định trong việc tìm hiểu và giới thiệu về Hà Nội. Riêng lịch sử, chúng ta đã làm được khá tốt với một thái độ và tinh thần nghiêm túc và một tình cảm gắn bó đặc biệt với Hà Nội. Tuy nhiên, cho tới nay, chúng ta vẫn còn thiếu một công trình biên soạn về các di tích văn hóa - lịch sử, các danh lam thắng cảnh mang tính hệ thống và tổng hợp. Cho nên, tôi rất vui mừng khi được biết NXB Hà Nội đang tổ chức thực hiện đề án biên soạn bộ sách với nội dung mang tính lịch sử như rên. Tôi cũng đánh giá rất cao những nội dung của cuốn sách được trình bày trong bản đề cương "Hà Nội - Danh thắng và di tích". TS. Lưu Minh Trị, như tôi biết, vốn là một nhà quản lý, một nhà lãnh đạo lâu năm, có nhiều kinh nghiệm của Tp. Hà Nội. Tôi biết anh là một người có kiến thức sâu rộng về văn hóa Hà Nội, đặc biệt là trong công tác bảo tồn di sản văn hóa Hà Nội thật đáng khâm phục và trân trọng. Cho nên, bộ sách "Hà Nội danh thắng và di tích" do anh làm chủ biên sẽ thật sự làm nhiều người, trong đó có tôi, yên tâm và tin tưởng.

3. Với mong muốn bản đề cương "Hà Nội - Danh thắng và di tích" được hoàn thiện hơn, tôi xin phép được góp thêm một vài ý nhỏ với hy vọng tác giả coi đây là ý kiến tham khảo.

- Về tên sách: Tôi đồng ý với tên gọi của bộ sách là " Hà Nội - Danh thắng và di tích ". Tên sách cần ngắn gọn, súc tích, đặc biệt phải khái quát được nội dung mà bộ sách cần thể hiện, giới thiệu. Những sách giới thiệu về di tích và danh thắng Hà Nội trước đây thường có bố cục trình bày các di tích trước và danh lam thắng cảnh sau. Trong đề cương này, tác giả đã đưa phần giới thiệu danh thắng trước, phần di tích giới thiệu sau. Dù đây chỉ là một động tác kỹ thuật, hoán đổi cấu trúc đề cương nhưng theo tôi nó có một ý nghĩa rất lớn. Ở đay tác giả đã giới thiệu thiên nhiên Hà Nội trước, sau đó mới giới thiệu đến văn hóa, lịch sử và con người Hà Nội sau. Có lẽ cách cấu trúc này hợp logic hơn.

- Ở phần kết cấu cuốn sách, tôi có một chút băn khoăn. Ở phần nội dung sách, những vấn đề tác giả dự kiến đưa vào sách tôi cho như thế là khá đầy đủ và cũng rất tiêu biểu. Nhưng về kết cấu sách cần cân nhắc thêm. Về tên gọi cuốn sách là " Hà Nội - Danh thắng và di tích " như thế, người đọc sẽ hiểu có 2 phần chính: Danh thắng và di tích. Trong đề cương, sách được chia làm 2 phần:

Phần 1: Tổng quan về văn hóa, lịch sử

Phần 2: Danh thắng và Di tích

sẽ không thể hiện đúng với tên gọi của sách. Theo tôi, kết cấu sách nên chia làm 3 phần như sau:

Phần 1: Tổng quan văn hóa, lịch sử

Phần 2: Danh lam thắng cảnh

Phần 3: Di tích lịch sử - văn hóa (gồm cả di tích cách mạng kháng chiến).

Ngoài ra sách còn có phần phụ lục như đề cương đã nêu.

- Trong đề cương, ở phần danh mục, dù là dự kiến, chúng tôi vẫn thấy thiếu những địa danh rất nổi tiếng, khi sửa chữa, đề nghị bổ sung thêm sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu, sông Thiên Đức, sông Hoàng Long...

- Trong sự phân chia Chương, Mục nên có một tiêu chí chung làm cơ sở, như thế sẽ dễ cho việc trình bày, biên soạn. Ví dụ như ở phần II nói về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa ở Hà Nội. Phần này được chia làm 4 mục nhỏ:

A. Danh lam thắng cảnh

B. Thành quách, đình, đền, phủ, quán, miếu, lăng tẩm...

C. Chùa

D. Di tích cách mạng - kháng chiến

Thực ra cách phân chia này chưa có một tiêu chí chung. Mục B bao gồm gần hết các loại hình di tích trong khi mục C lại chỉ có mỗi một loại hình chùa, mà ta biết chùa chỉ là một loại hình di tích chỉ tương đương với di tích đền hoặc di tích đình.

- Trong sách này nên bổ sung thêm: phần di tích mới được phát hiện (di chỉ khảo cổ học - và Hà Nội không chỉ có một hoàng thành Thăng Long). Có thể đơn cử: Ung thành, chùa Báo Ân, đàn Xã tắc, Nam giao...

- Cũng nên đưa vào danh mục phần thắng cảnh một số công trình hiện đại mà ngày nay có thể coi là thắng cảnh của Hà Nội. Có thể đơn cử: lăng Bác, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Cung hữu nghị Việt Xô, Sân vận động Mỹ Đình, Trung tâm Hội nghị Quốc gia.a

- Trong phần phụ lục nên nói rõ số lượng bản đồ (cũ và mới) đưa vào sách là bao nhiều. Số lượng tranh ảnh là bao nhiêu.

Cuối phần phụ lục nên có bảng tra di tích và danh thắng (theo vần chữ cái).

Tóm lại ý tưởng tổ chức biên soạn bộ sách " Hà Nội - Danh thắng và di tích" là một ý tưởng hay, rất phù hợp trong tình hình hiện nay khi chúng ta đang tiến dần tới mốc kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Việc thực hiện đề án này mang tính khả thi cao. Đề cương " Hà Nội - Danh thắng và di tích" đã được biên soạn công phu, chuẩn xác và mang tính khoa học cao. Tôi đánh giá cao và hoàn toàn ủng hộ bản đề cương này. Kính đề nghị NXB Hà Nội nghiên cứu, xem xét và sớm phê duyệt.

Nhà xuất bản Hà Nội