Tóm tắt nội dung:

            Nhân kỷ niệm Đại lễ Thăng Long - Hà Nội 1000 năm, việc công bố cuốn sách “Thăng Long - Hà Nội qua hình ảnh” là rất cần thiết, đúng thời điểm. So với các ngành Văn học - Nghệ thuật khác, nhiếp ảnh Hà Nội (nói riêng) và nhiếp ảnh Việt Nam (nói chung) ra đời muộn nhưng thành đạt sớm, có thể nói là thành công rực rỡ. Nhiếp ảnh Hà Nội đã góp phần quan trọng đưa nhiếp ảnh Việt Nam trở thành một quốc gia có vị trí xứng đáng trong nền nghệ thuật nhiếp ảnh thế giới. Vì thế, một công trình về những tác phẩm nhiếp ảnh về Thăng Long - Hà Nội qua ngàn năm lịch sử là điều cần thiết và rất có ý nghĩa.

            Cuốn sách giúp cho độc giả thấy được chân dung tổng quát về một Thăng Long xưa và Hà Nội hôm nay, nhìn qua lăng kính thời gian và không gian kiến trúc toàn cảnh Thủ đô Hà Nội bằng những hình ảnh lịch sử, những thắng tích còn lại, những phố cổ, con người Thăng Long xưa.

Bình luận sách

* Nhà báo, NSNA. Trần Đương (Bình luận bản thảo)

I. Khái quát

Kể từ cuối tháng 4/2009 đến nay, sau ngót 10 tháng tiếp thu các ý kiến của Hội đồng nghiệm thu bản thảo, NSNA. Hoàng Kim Đáng đã tập trung thực hiện công trình “Thăng Long - Hà Nội qua hình ảnh”. Kết quả của sự cố gắng vượt bậc này đem lại niềm vui chung cho Nhà xuất bản và những người tham gia làm sách, xứng đáng với sự đánh giá của Đại tướng Võ Nguyên Giáp: “một công trình có giá trị về lịch sử và văn hoá của dân tộc Việt Nam qua mọi thời đại, đóng góp xứng đáng vào đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội”.

Với công trình này, nghệ sĩ Hoàng Kim Đáng có cống hiến mới, cắm một mốc quan trọng trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của mình. Ông đã vượt qua mọi lo lắng, mặc cảm ban đầu, lắng nghe ý kiến khích lệ của các thành viên Hội đồng nghiệm thu bản thảo và Ban lãnh đạo Nhà xuất bản, trong đó có ban Dự án, làm việc với một thái độ nghiêm túc, cầu thị, thể hiện năng lực của một nghệ sĩ từ khâu sưu tầm, tích luỹ hình ảnh đến việc thể hiện chủ đề qua các chương mục. Kể từ đề cương ban đầu đến kết quả hôm nay, Hoàng Kim Đáng đã đáp ứng sự mong đợi và xứng đáng với lòng tin của tuyệt đại đa số những người tham gia làm cuốn sách đồ sộ này.

Sự đánh giá của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, một nhân vật lịch sử của dân tộc, nhà sử học uyên bác, nhà văn hoá đầy tài năng, nhà chỉ huy và tham lược quân sự lừng danh là vinh danh cho ông Đáng và Nhà xuất bản, tạo niềm tự hào cho tất cả chúng ta.

Khái quát lại, có thể khẳng định: Nhà xuất bản Hà Nội và nghệ sĩ Hoàng Kim Đáng đã thành công về căn bản; trên cơ sở này, tiếp tục hoàn chỉnh bản thảo, khắc phục những chi tiết nào đó chưa thảo đáng, tôi tin tưởng rằng, việc ra đời công trình này sẽ đem lại niềm vui lớn cho đông đảo bạn đọc, đặc biệt là những người yêu Hà Nội, có sự quan tâm sâu sắc đến tiến trình lịch sử của Thủ đô qua 1000 năm hào hùng.

II. Những thành công chính của công trình

1. Người chủ biên đã cung cấp một bộ tư liệu ảnh rất phong phú, đa dạng. Cho đến nay, chưa có quyển sách ảnh nào về Hà Nội đạt tới sự phong phú, đa dạng này. Tôi đặc biệt lưu ý những tác phẩm ảnh về Hà Nội xưa, giúp người xem so sánh với Hà Nội hôm nay rất dễ dàng.

2. Cấu trúc quyển sách đã hợp lý hơn hồi đầu rất nhiều. Nó giúp người xem hình dung có hệ thống sự phát triển của Hà Nội qua 1000 năm.

3. Các bài viết của Đại tá Nguyễn Huy Toàn về các triều đại súc tích, nêu bật đặc trưng của từng thời kỳ lịch sử.

4. Ở công trình này, tập hợp được tác phẩm ảnh của đông đảo các nhà nhiếp ảnh thuộc các thế hệ. Đây là một sự cống hiến đáng tự hào của các nghệ sĩ nhiếp ảnh nhân dịp đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.

5. Công đầu thuộc về người chủ biên Hoàng Kim Đáng. Ông đã chứng tỏ năng lực làm sách của một nghệ sĩ nhiều kinh nghiệm.

Có thể nói dài, phân tích kỹ về 5 thành công trên đây, song với tư cách một thành viên làm nhiệm vụ phản biện, tôi muốn dành thời gian đi sâu vào những chi tiết cụ thể còn tồn tại để góp phần đưa tác phẩm đạt tới tầm cao hơn nữa - một tác phẩm vươn đến trình độ “hàn lâm”, “cổ điển”, bởi vì không có nhiều dịp để thực hiện một cuốn sách tầm cỡ như thế này.

Chúng ta, nhất là Nhà xuất bản, quyết tâm không để lại một thiếu sót nào, dù nhỏ, trong cuốn sách này.

Về tổng thể, tôi ủng hộ sự xuất bản trong năm nay cuốn “Thăng Long - Hà Nội qua hình ảnh”. Dưới đây tôi đề cập những ý kiến cá nhân nhằm hoàn thiện hơn nữa tác phẩm đồ sộ này.

III. Để vươn tới một tác phẩm trọn vẹn, mang tính “hàn lâm”

Trước hết, xin yêu cầu Nhà xuất bản:

- Tổ chức một nhóm đọc “dò” (sửa morat) thật kỹ, không để bất cứ sai sót nào về diễn đạt, câu chữ, từng dấu chấm dấu phẩy trở đi.

- Bản thảo mà tôi được xem mới là bản sao (photocopy), không thể đánh giá màu sắc, chỉ xin đề nghị: để được “hàn lâm” tuyệt đối không trình bày loè loẹt; khổ chữ, chú thích tác giả ảnh phải thống nhất, tránh cảm hứng, ngoài khuôn khổ,

- Tổ chức cho Hội đồng thẩm định xem lần cuối bản thảo hoàn chỉnh, trước kho ấn hành đại trà.

Xin có ý kiến cụ thể về một số trang:

- Trang 7: Sao lại có dấu chấm sau chữ “Đại tướng”? (Đại tướng. Võ Nguyên Giáp). Nếu trong bản gốc có dấu chấm này thì xin ý kiến Đại tướng (để bỏ đi).

- Trang 8: dòng 2 từ trên xuống: “tiếp thieo”

- Trang 8: dòng 3 từ dưới lên: “nhà xuất bản Hà Nội” (N viết hoa).

- Trang 8: dòng 1 từ dưới lên: không nên dùng cụm từ “tác giả chủ biên”. (Chủ biên không phải là tác giả). Chỉ nên đề: người chủ biên.

- Trang 18: chú thích thiếu dấu: “Hà Nội - thành phó vì hoà bình”.

- Trang 12: nên ghi rõ “Bác Hồ” chứ không dùng “Bác”.

- Trang 22: chú thích thiếu dấu kép: (“Hồ Hoàn Kiếm - lẵng hoa giữa lòng Thành phố”. Tên người nói cho xuống dưới, cỡ chữ khác, ngoặc đơn nhà thơ Hy Lạp). Những tên nước ngoài cần để như nguyên gốc, không phiên âm và đánh dấu, ví dụ:

Ludemit chứ không ghi Luđêmit.

Peter Jauseu, chứ không ghi Feter Jauseu (vừa sai chữ vừa phiên âm không đúng). Câu ông này và những người khác nói phải có ngoặc kép.

Tên người Pháp cũng không đúng (trang 24).

Aniau Xơn (trang 182): lấy lại tên gốc và ghi rõ người nước nào.

Stlvestr (tên này ở trang 71: không chính xác, người nước nào?)

Ba Rơn (ở trang 72: lấy tên gốc).

Tổng thống Đông Timo và Argentina (ở trang 381): không phiên âm và Việt hoá tên người.

Thủ tướng Thái Lan và Chủ tịch Hạ viện Marốc cũng vậy (trang 382).

- Trang 44-45: Đời Trần có 12 hay 14 triều?

- Trang 79: Sửa lại chú thích (“nay là trước cửa trung tâm Bưu điện Bờ Hồ” nghe không ổn).

- Trang 92: Đám tang ở Hàng Đào năm 1966 không đúng (có lẽ 1866).

- Trang 114: không nên ghi trong ngoặc đơn (Bức ảnh quý do cố nghệ sĩ  Vũ Minh chụp) chỉ cần đề tên tác giả thôi.

- Trang 120: Không nên ghi “đồng chí” Võ Nguyên Giáp.

- Trang 136: ảnh để trang này không thích hợp, đột ngột quá.

- Trang 180: Hai ảnh ở trang này để ở đây vô lý (nên đưa về phần thế kỷ 19).

- Trang 255: ghi “… thu vào ống kính nhà nhiếp ảnh Minh Lộc” là không cần thiết, chỉ đề tên tác giả.

- Trang 256: cũng không nên đề “nhà nhiếp ảnh Vũ Ba đưa ra thông điệp” mà chỉ cần chú thích: “Phúc Tân kêu gọi trả thù!” và đề tên tác giả.

- Trang 263: ảnh này để ở phần này không thích hợp, đột ngột quá.

- Trang 270:

+ Viết hoa Lầu Năm góc

+ Bỏ chữ “định” (có tham vọng biến Hà Nội…).

+ Bỏ câu “Nhà văn Nguyễn Xuân xúc động hạ bút “Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi!” (Nêu đầu lời khen của Bác Hồ). (Trong tập sáh này để vị trí Nguyễn Tuân quá nổi trội).

- Trang 280: địa danh thiêng liêng.

- Hai trang 286 - 287: cần đổi ngược lại: để Bác Hồ lên trước Đại tướng Võ Nguyên Giáp vừa đúng về cương vị vừa thích thợp về thời gian (1967-1972).

- Trang 290: chú thích “Bác Hồ đang xem lãnh đạo thành phố trình bày…” không ổn. Bác Hồ đang xem dự án chứ không xem lãnh đạo. Nên sửa là: “Bác Hồ đang cùng lãnh đạo thành phố duyệt dự án phát triển Thủ đô Hà Nội”.

- Trang 294: không viết hoa Truyền thần

- Trang 307: ảnh Bác Hồ thăm học sinh Trưng Vương 1955 để ở đây không thích hợp.

- Trang 319: Câu “Xưa kia nơi đây là Câu lạc bộ đoàn kết” không có ý nghĩa gì cả.

Trên đây là một số chi tiết cụ thể, có thể rà thêm, để như đã nói, phấn đấu không để cuốn sách đồ sộ này có những vết tích không thích hợp.

Mong tổ morat rà lại từng câu chữ, từng dấu chấm phẩy, ngoặc kép, ngoặc đơn, phiên âm không nên, cố gắng tìm tên gốc.          

Nhà xuất bản Hà Nội