Nằm trong tổng thể Chương trình khoa học cấp Nhà nước KX.09 “Phương hướng, giải pháp lớn phát huy tiềm lực tự nhiên, kinh tế, xã hội và giá trị lịch sử - văn hóa, phát triển bền vững Thủ đô Hà Nội đến năm 2020”, cuốn sách Bài học kinh nghiệm trong sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội do PGS.TS. Thiếu tướng. Nguyễn Văn Tài chủ biên đã ra đời. Đây là một công trình quan trọng nghiên cứu tổng kết một cách hệ thống, toàn diện, xuyên suốt lịch sử Thăng Long – Hà Nội, đồng thời còn là cách để thấy tầm quan trọng của sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội dưới góc độ văn hóa quân sự.

Là một đề tài có phạm vi nghiên cứu sâu rộng nên nó cũng có thách thức là cần phải được giải quyết dưới góc độ khoa học tổng hợp và phải vượt qua nhiều luồng ý kiến tranh luận khác nhau. Mặc dù là một đề tài khó đọc nhưng bạn đọc bị chinh phục ngay từ những trang đầu đến trang cuối của cuốn sách ngoài những nội dung đã thể hiện mang tính hệ thống, xuyên suốt về bảo vệ, đấu tranh giải phóng Thăng Long – Hà Nội còn là mục đích, mong muốn, cách triển khai của các tác giả: “Nghiên cứu lịch sử chính quyền chính là ngẫm về quá khứ để phục vụ cho hiện tại và tương lai. Tái hiện bức tranh lịch sử sao cho ngày càng xác thực hơn, chi tiết hơn, có căn cứ khoa học hơn dĩ nhiên là công việc quan trọng hàng đầu, song quan trọng hơn là không chỉ đơn thuần mô tả lại những sự kiện quá khứ, mà phải làm sao để lịch sử sống lại trong hiện thực, đóng góp kinh nghiệm quý báu cho các thế hệ kế tiếp, nối kết mạch nguồn dân tộc từ quá khứ tới hiện tại và tương lại bằng việc đúc rút hệ giá trị mang tính bản chất, tính quy luật”...

Với 400 trang in, cuốn sách chia làm ba phần: Phần thứ nhất: Cơ sở lý luận và phương pháp luận, tác giả dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin để khẳng định rõ được tầm quan trọng của sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội cũng như đưa ra được những nguyên tắc tiếp cận vấn đề, những khái niệm cơ bản trong việc nghiên cứu đề tài này.

            Ở Phần thứ hai: Lịch sử và bài học kinh nghiệm gồm 5 chương, các tác giả đã trình bày sự kiện lịch sử từ thời đầu Bắc thuộc (179 tr.CN) cho đến ngày nay, gắn với việc bảo vệ, giữ gìn và giải phóng mảnh đất Thăng Long - Hà Nội, mỗi khi có giặc ngoại xâm. Từ việc trình bày và phân tích các sự kiện lịch sử, các tác giả rút ra những bài học kinh nghiệm về việc bảo vệ Kinh đô Thăng Long (Thủ đô Hà Nội) rất xác đáng và khoa học, giúp cho người đọc hiểu rõ những giai đoạn lịch sử đấu tranh giữ nước mà cha ông ta đều có sự sáng tạo trong việc đối phó với kẻ thù. Đó là sự nghiệp bảo vệ giải phóng Thăng Long – Hà Nội trong thời đại phong kiến (chương 3), trải qua kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến thời kỳ cả nước thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội (chương 6), để từ đây đi đến một chương tổng quan bài học kinh nghiệm lịch sử - hệ giá trị văn hoá - lịch sử quân sự của sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội (chương 7).

          Sau Cơ sở lý luận và phương pháp luận; Lịch sử và bài học kinh nghiệm là nội dung của Phần thứ ba: Bối cảnh thời đại và phát huy bài học kinh nghiệm, gồm hai chương. Tác giả có cách tiếp cận từ một bối cảnh lịch sử đã thay đổi như thời đại ngày nay mà toàn cầu hoá là xu thế không thể cưỡng lại sẽ làm thay đổi không chỉ diện mạo của thế giới mà trước hết là làm thay đổi nếp nghĩ, cách làm của từng con người và từng dân tộc tham gia vào quá trình toàn cầu hoá đó. Với bối cảnh thời đại và phát huy bài học kinh nghiệm, tác giả đã phân tích tình hình bối cảnh thời đại và việc vận dụng sáng tạo, phát huy những bài học kinh nghiệm của lịch sử trong việc bảo vệ thủ đô Hà Nội trong thời đại mới.  

Với vị thế là kinh đô, thủ đô, cuốn sách Bài học kinh nghiệm trong sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội sẽ góp phần làm sâu sắc vị trí chiến lược quân sự và tầm quan trọng của sự nghiệp bảo vệ, giải phóng Thăng Long – Hà Nội dưới góc độ văn hoá quân sự; đồng thời xác định hệ thống khái niệm, phạm trù cơ bản trong tiếp cận; đưa ra quan niệm khoa học về bảo vệ Thủ đô Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Cuốn sách còn góp phần hệ thống hoá những chiến công và sự kiện tiêu biểu; làm sáng tỏ những đóng góp đặc sắc về thực tiễn và lý luận quân sự của các tài năng, anh hùng, nhân vật lịch sử quân sự xuyên suốt lịch sử bảo vệ, giải phóng Thăng Long - Hà Nội từ thời dựng nước đến thời đại Hồ Chí Minh. Với ý nghĩa giá trị lớn mà cuốn sách mang lại không chỉ ở tầm vĩ mô, nó còn có ý nghĩa đối với mỗi người dân Thủ đô khi nhìn về quá khứ có quyền tự hào về sự nghiệp bảo vệ, đấu tranh giải phóng Thăng Long – Hà Nội, từ đó tạo nền tảng cho công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô hiện nay và tương lai.