Ban tư vấn mỹ thuật của Tủ sách được thành lập ngay sau khi có chủ trương của Hội đồng tư vấn khoa học của Tủ sách “Thăng Long 1000 năm văn hiến”. Các thành viên của ban là những họa sỹ đồ họa đang giảng dạy và những họa sỹ đã từng công tác trong ngành xuất bản có kinh nghiệm và kiến thức đã từng đóng góp vào việc trình bày, thiết kế mỹ thuật cho các nhà xuất bản.

          Họa sỹ Ngô Quang Nam - Nguyên vụ trưởng vụ Mỹ thuật - Bộ văn hóa thông tin.

Họa sỹ Lê Huy Văn - Phó hiệu trưởng trường Mỹ thuật công nghiệp.

Họa sỹ Trần Hay - Trưởng khoa đồ họa trường Mỹ thuật công nghiệp.

Họa sỹ An Chương - Nguyên giám đốc nhà xuất bản Văn hóa thông tin

Và họa sỹ Nguyễn Thành Đàm - Ủy viên thư ký tiểu ban sách đẹp trong hội đồng xét giải thưởng sách hàng năm của Hội xuất bản Việt Nam làm trưởng ban.

Ngay từ đầu, công việc của ban là xác định cho Tủ sách có diện mạo phù hợp với mọi thể loại đề tài từ chính trị xã hội đến văn hóa nghệ thuật. Khổ sách được chọn có kích cỡ 16 x 24cm. Độ dày gáy sách tùy nội dung nhưng cũng chỉ ở mức độ trên dưới 5cm là vừa. Tác phẩm nhiều trang có thể chia thành hai hoặc nhiều tập. Tất cả các sách của Tủ sách đều được đóng bìa cứng bọc vải si màu, bên ngoài có áo bìa mang tên sách và hình ảnh minh họa phù hợp nội dung.

Biểu tượng (lôgo) của Tủ sách được chọn là hình rồng thời Lý cuộn tròn trên gáy 5 cuốn sách dựng đứng. Biểu tượng sẽ được đặt vào vị trí trang trọng nhất, chính giữa phía trên của trang bìa, áo bìa và tít sách.

Đội ngũ trình bày là những họa sỹ đồ họa có kinh nghiệm, đã từng thiết kế thành công trên các thể loại đề tài ngành xuất bản. Mỗi họa sỹ có những sáng tạo riêng, nhưng vẫn tuân thủ những chi tiết động và tĩnh trên mặt bìa theo yêu cầu của nhà xuất bản và gợi ý của ban cố vấn chuyên môn. Mỗi bìa sách, trước khi đưa in đều được đóng góp ý kiến cụ thể của ban mỹ thuật từ bản phác thảo ý đồ đầu tiên đến khi hoàn chỉnh về bố cục màu sắc, kiểu dáng chữ tên sách phối hợp với hình ảnh minh họa phù hợp nội dung.

Tất cả các sách là bìa cứng, đều có thêm tờ lót (tờ gác) nối bìa với ruột sách. Trên mặt tờ gác được in hình ảnh hoặc họa tiết bằng một gam màu nhẹ gần với chuẩn sách của trang bìa. Các trang che tít và trang tít sách được đặc biệt chú ý. Đảm bảo sự thống nhất phong cách ở ngoài bìa và những thông tin chi tiết, đầy đủ hơn về cương vị xã hội của tác giả, dưới tên sách có thêm số tập, thể loại tác phẩm hoặc danh ngôn về nội dung.

Việc trình bày nội dung sách được thống nhất ngay từ khâu dàn trang chữ, chủ động về tỷ lệ khoảng trắng ở đầu phần, đầu chương, đầu bản văn. Phần kết thúc phần, chương tuy không có quy định cụ thể khoảng trắng còn lại nhưng không được chèn chữ kín trang.

Giấy in sách phải đảm bảo đủ độ sáng, mặt giấy phải mịn, có độ dẻo, bền, dễ bắt màu để chữ trên trang sách hiện lên đầy đủ, rõ ràng, nét chữ không được hằn thành việt soi sáng mặt sau.

Chữ để in nội dung, chủ yếu là chữ roman hai cỡ nét (thanh đậm), nét chân mảnh. Đây là kiểu chữ mang tính nghệ thuật lại rất phù hợp với mọi đối tượng bạn đọc. Ngoài ra có sử dụng một số kiểu chữ khác cho tít đầu trang, các đề mục, tiểu đề mục làm cho trang sách phong phú, sinh động nhưng phải đảm bảo dáng kiểu chữ đứng đắn, chân phương, có hình nét rõ ràng, dễ đọc. Trong việc phối hợp các kiểu chữ cần chọn và làm nổi bật kiểu chữ bản văn đặt ở vị trí chính, các dạng chữ phụ dùng vào các vị trí thứ yếu.

Tủ sách “Thăng Long 1000 năm văn hiến” là một Tủ sách đặc biệt, bao gồm những công trình nghiên cứu, những văn bản kinh điển, có tác phẩm tới mấy ngàn trang nên phải chia thành nhiều tập để quyển sách có độ dày vừa phải, gáy sách không quá cao làm cho khối sách nặng nề.

Việc xác định cỡ bát chữ được xây dựng theo quy tắc của công thức toán học và kỷ hà học đã đúc kết từ trước. Tỷ lệ diện tích bát chữ phải đảm bảo tính tương xứng, hài hòa với diện tích trang sách. Các lề trắng xung quanh vừa phải, cân đối với cỡ bát chữ, nếu lề trắng quá rộng thì bát chữ chông chênh, mà để quá hẹp lại gây cảm giác chật chội cho nên việc trình bày phải đảm bảo bố cục hài hòa giữa các khối chữ, mảng hình trang trí, chỗ sáng, khoảng trắng của trang sách phải sinh động, luôn luôn có sự đối chiếu hai trang phía trái (trang chẵn) và phía phải (trang lẻ) một cách cân đối, hài hòa.

Những cuốn sách đầu tiên trong Tủ sách “Thăng Long 1000 năm văn hiến” lần lượt hoàn thành, kịp ra mắt công chúng trước ngày đại lễ.

Mỗi tác phẩm ra đời đã mang một hình hài có sắc thái riêng. Nếu “Tuyển tập Địa chí” với hai màu trầm ấm của đen và nâu đậm thì “Tuyển tập thần tích” lại dày dặn, bề thế như một dáng cây cổ kính, thiêng liêng. Hai tập “Văn sách thi Đình Thăng Long - Hà Nội” mang dáng vẻ nho nhã, thư sinh của hai màu rợm vàng và ghi nhẹ như một sự khiêm nhường trước vẻ đẹp rực rỡ, bừng sáng “Kinh tế xã hội đô thị Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XII, XVIII, XIX”.

Mỗi tác phẩm một diện mạo, có hình hài, màu sắc riêng nhưng vẫn đảm bảo được sắc thái đĩnh đạc, bề thế của Tủ sách “ngàn năm”. Đây là kết quả của các nhà nghiên cứu, sưu tầm đầy tâm huyết, của các học giả, các giáo sư đầu ngành tận tụy làm việc không biết mệt mỏi, thêm vào đó là phần rất nhỏ của các họa sĩ thiết kế, trình bày đã say sưa làm việc trong thời gian qua.

Sẽ là một thiếu sót, trong thành quả chung này có phần đóng góp tích cực của nhà in chưa được nhắc tới. Bởi lẽ, công nghệ ấn loát cũng chính là một loại hình nghệ thuật tổng hợp, thuộc loại “tĩnh” hoặc “không gian”. Nghệ thuật ấn loát sử dụng phương tiện, điều kiện, quy cách riêng của mình để tái hiện những hình tượng, phản ánh thực tại, phục vụ cho việc tiếp thu bằng thị giác. Do đối tượng của việc tiếp nhận nghệ thuật là thị giác cho nên cái Đẹp đối với mắt nhìn là cần thiết. Tất cả mọi điều này đã được công ty in sách và văn hóa phẩm hoàn thiện một cách trọn vẹn. Nơi đây được xem như “bà đỡ mát tay” đã làm nên những đứa con tinh thần của tác giả và những ý đồ nghệ thuật của họa sỹ trở thành hiện thực.

Trong không khí tưng bừng của ngày hội kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, những người làm nên Tủ sách thành kính dâng lên những vật phẩm tinh thần chào mừng Đại Lễ./.

Nhà xuất bản Hà Nội