Toàn cảnh “Hà Nội học” qua Thăng Long – Hà Nội - Thư mục các công trình nghiên cứu”
Với vai trò trung tâm chính trị - hành chính của đất nước, trải qua hàng ngàn năm, Thăng Long – Hà Nội trở thành nơi hội tụ, kết tinh và lan tỏa các giá trị tiêu biểu của lịch sử và văn hóa Việt Nam, thành hình ảnh của quốc gia – dân tộc. Trên những ý nghĩa như thế nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội trên mọi phương diện, từ lâu đã thu hút các học giả trong và ngoài nước quan tâm. Với mục đích cung cấp cho độc giả cái nhìn toàn cảnh về “Hà Nội học”, đồng thời có được một công cụ tra cứu về lịch sử vấn đề thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau của Thăng Long – Hà Nội, PGS.TS Vũ Văn Quân, ThS. Đỗ Thị Hương Thảo và các cộng sự đã biên soạn thành công cuốn sách “Thăng Long – Hà Nội - Thư mục công trình nghiên cứu”.
Cuốn sách này là kết quả của việc phân tích thống
kê danh mục hơn 6000 công trình nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội. Thăng Long – Hà Nội - Thư mục công trình
nghiên cứu là thư mục các nghiên cứu đã được công bố dưới dạng sách, các
bài viết đăng trên các tạp chí và kỷ yếu khoa học bao gồm cả các luận án tiến
sĩ (trong đó có cả các nghiên cứu bằng tiếng Việt và tiếng nước ngoài) tính đến
trước ngày 1 tháng 8 năm 2008 – thời điểm Hà Nội được mở rộng địa giới hành
chính.
Với dung lượng hơn 600 trang,
ngoài bài viết “Nghiên cứu Thăng Long – Hà Nội tiền đề hình thành ngành Hà Nội
học” cuốn sách gồm hai phần: Phần Thư mục
nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội và phần Sách dẫn. Trong bài “Nghiên cứu Thăng Long – Hà Nội tiền đề hình thành
ngành Hà Nội học” bạn đọc sẽ có được cái nhìn tổng quan về tình hình nghiên cứu
về Thăng Long – Hà Nội. Bên cạnh đó độc giả sẽ biết thêm về tình hình hình
nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội qua các thời kỳ lịch sử từ trước Cách mạng
tháng Tám đến trước ngày 1/8/1008.
Việc phân biệt thư mục thành
hai khối chữ viết là tiếng Việt và tiếng nước ngoài của cả người trong và ngoài
nước giúp bạn đọc thấy được sự đa dạng phong phú về số lượng công trình nghiên
cứu về Thăng Long - Hà Nội trong Phần một
của cuốn sách này. Đặc biệt chúng ta sẽ thấy được những góc cạnh khác nhau về
Thăng Long – Hà Nội được khúc xạ qua con mắt của các học giả nước ngoài. Bên
cạnh việc sắp xếp các công trình nghiên cứu theo ba nhóm (nhóm nghiên cứu là
sách hoặc luận án tiến sĩ; nhóm nghiên cứu là bài trên tạp chí khoa học và nhóm
nghiên cứu là bài kỷ yếu hội thảo khoa học hoặc bài nghiên cứu in trong sách)
nhóm biên soạn đã sắp xếp các nghiên cứu theo trật tự Alphabet tên tác giả,
cách sắp xếp này giúp độc giả dễ dàng và thuận tiện khi tra cứu. Còn hệ thống
sách dẫn trong phần hai sẽ giúp độc giả dễ dàng tìm được tư liệu về Thăng Long
– Hà Nội trong 10 lĩnh vực cụ thể như: Địa lý tự nhiên – xã hội; địa danh hành
chính; lịch sử; kinh tế; y tế - thể dục - thể thao; khoa học - giáo dục; văn
học - ngôn ngữ; văn hóa - nghệ thuật; nhân vật; di tích lịch sử văn hóa cách
mạng.
Thăng Long – Hà Nội, với vai trò
trung tâm chính trị - hành chính quốc gia cùng bề dày lịch sử hàng ngàn năm đã
và đang là một không gian lịch sử - văn
hóa đặc biệt của Việt Nam.
Vì thế Thăng Long – Hà Nội là đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học,
trong đó lịch sử và văn hóa là hai lĩnh vực chủ yếu. Điều này phản ánh đặc tính
nổi bật của vùng đất này đó là tính hội tụ, kết tinh và lan toả của văn hóa
Thăng Long – Hà Nội nói riêng của văn hóa Việt Nam nói chung. Có thể nói, với
hơn 6000 công trình nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội dù chưa thể gọi là đầy đủ
trọn vẹn trong nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội nhưng cũng cho thấy sức hấp
dẫn mạnh mẽ của khu vực lịch sử - văn hóa này đối với các học giả, các nhà quản
lý và các đối tượng khác.
Cuốn sách này đã tập hợp tương
đối đầy đủ những công trình của các nhà nghiên cứu đã và đang dành nhiều thời
gian và công sức để “cày vỡ” và “thâm canh” trên mảnh đất ngàn năm văn hiến
này. Trong số hàng nghìn người có nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội, trong số
hàng trăm người có nhiều nghiên cứu về Thăng Long – Hà Nội, nổi bật lên một số
“gạo cội” bởi vai trò tiên phong – khai phá, bởi chất lượng các công trình khoa
học công bố được đánh giá cao và bởi đóng góp to lớn trong việc phổ biến tri
thức về lịch sử và văn hóa Thăng Long – Hà Nội đến với nhân dân cả nước và bạn
bè quốc tế. Họ có thể là những con người sinh ra lớn lên, gắn bó và dành tình
yêu sâu sắc cho mảnh đất này, hay là những con người không sinh ra lớn lên ở
nơi đây nhưng lại gắn bó và dành nhiều tâm huyết cho nơi đây. Có thể kể trong
số này như: Trần Huy Bá, Trần Huy Liệu, Trần Quốc Vượng, Phan Huy Lê, Vũ Tuấn
Sán, Nguyễn Vinh Phúc…
Cuốn thư mục các công trình nghiên cứu về Thăng Long –
Hà Nội dừng lại trước thời điểm Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, nhưng chắc
chắn cuốn sách sẽ dày thêm theo thời gian. Nhưng điều quan trọng hơn cà là sự
góp phần to lớn của “Hà Nội học” cho sự phát triển bền vững của đất nước, cho
sự phát triển bền vững của thủ đô, với một đội ngũ đông đảo những nhà “Hà Nội
học” chuyên nghiệp hơn và một ngành Hà Nội học được phát triển có quy hoạch
hơn.