Nguồn tư liệu này có thể coi là một sự bổ sung không những về số lượng mà còn cả về chiều sâu cho kết quả của đợt khảo sát của chính tác giả vào năm 2008 trong Dự án Tủ sách giai đoạn I. Đây là nguồn tư liệu có giá trị, cùng với khối tư liệu trong nước sẽ giúp cho độc giả hiểu được về Thăng Long - Hà Nội một cách khách quan, đa chiều. Đặc biệt hơn khối tư liệu này còn chứa đựng nhiều thông tin lịch sử quý giá lần đầu tiên được hé lộ sẽ góp phần soi sáng nhiều khoảng trống nhận thức về lịch sử Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII, có ý nghĩa phục vụ nghiên cứu lâu dài lịch sử - văn hóa thủ đô nghìn năm văn hiến.

Sau khi nhận được sản phẩm đợt khảo sát của PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn, Nhà xuất bản Hà Nội đã tổ chức thành lập Hội đồng khoa học thẩm định chất lượng, giá trị của khối tư liệu. Các nhà nghiên cứu đã thể hiện sự đánh giá rất cao về giá trị, ý nghĩa và sự cần thiết của việc khai thác nguồn tư liệu lưu trữ này đồng thời thể hiện sự kỳ vọng và tin tưởng vào chất lượng của ấn phẩm sẽ được biên soạn và xuất bản trong thời gian tới trên cơ sở của khối tư liệu đồ sộ này. Sau đây là một số ý kiến đánh giá của các nhà khoa học, thành viên Hội đồng:

* PGS.TS. Nguyễn Thừa Hỷ - Đại học Khoa học xã hội & nhân văn:

Hạng mục điều tra sưu tầm đợt 2 này về thực chất là sự nối dài của hạng mục đó trong đợt 1, ở một vỉa tầng sâu hơn và rộng hơn. Sâu hơn, bởi lẽ như người chủ trì giải thích, sản phẩm đã vượt qua việc giới thiệu danh mục và tóm tắt tư liệu để “đào sâu, chắt lọc những thông tin lưu trữ quý giá chưa từng được biết đến”. Rộng hơn, bởi lẽ tác giả đã cố gắng vận dụng lý thuyết hệ thống, đặt những dữ kiện trong một cấu trúc vận hành tổng thể toàn cảnh, với những thành tố khác và những mối liên hệ tương tác giữa các thành tố đó. Cụ thể, tác giả đã “thu thập bổ sung khối tư liệu của các thương điếm Hà Lan ở Nagasaki (Nhật Bản), Zeelandia (Đài Loan), Ayutthaya (Xiêm) và Batavia (Indonesia)” để tìm ra những thông tin dữ liệu có liên hệ trực tiếp hoặc gián tiếp với Thăng Long-Kẻ Chợ và Đàng Ngoài trong thời đoạn lịch sử đồng đại.

Chất lượng của hạng mục điều tra sưu tầm tư liệu còn được bảo đảm bởi cá nhân con người trực tiếp thực hiện công việc. PGS.TS Hoàng Anh Tuấn là một chuyên gia có thẩm quyền và uy tín, thêm vào là phẩm chất lao động nhiệt tình, nghiêm túc vốn có của một nhà nghiên cứu đang độ chín muồi.

PGS.TS. Nguyễn Thừa Hỷ đề xuất trong cuốn sách dự định xuất bản nên tăng cường phần dịch sang tiếng Việt những danh mục tư liệu lưu trữ viết bằng tiếng Hà Lan thế kỷ XVII . Bên cạnh những tư liệu giới thiệu tóm lược nội dung, đối với một số tư liệu quan trọng, nên dịch toàn văn, với xuất xứ và chú giải kỹ lưỡng, như vậy sẽ tăng rất nhiều giá trị khoa học của tư liệu và tính bổ ích cho giới nghiên cứu.

Nhà nghiên cứu cũng kỳ vọng nếu sau này có điều kiện, sẽ mở rộng địa bàn nghiên cứu tới các tầng vỉa của những kho tàng quặng mỏ khác. Ngoài lĩnh vực kinh tế, có thể khai thác thêm những tư liệu quý báu trong các lĩnh vực khác như văn hóa, tôn giáo, ngoại giao, chính trị xã hội… Cũng nên kéo dài khoảng thời gian nghiên cứu qua thế kỷ XVIII và nhất là nửa đầu thế kỷ XIX. Không kể đến các lưu trữ ở Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Ý, Mỹ, đặc biệt nên lưu ý tới số các tư liệu của Anh và Pháp.

Về nhận định của PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn rằng “Tư liệu của Pháp về thế kỷ XVII khá hạn chế, sự quan tâm của người Pháp đến Đàng Ngoài lúc đó chưa nhiều”, theo PGS.TS. Nguyễn Thừa Hỷ thì thực ra, đã có một khối tư liệu khổng lồ về tình hình các giáo sĩ Pháp truyền đạo ở Đàng Ngoài và Đàng Trong trong thế kỷ XVII, và XVIII được bảo quản trong các Kho lưu trữ của Dòng Tên (Société des Jésuites) và Hội Truyền giáo đối ngoại Paris (M.E.P.), cũng như trong 34 bộ sưu tập dày của “Các bức thư khuyến thiện và kỳ thú” (Lettres édifiantes et curieuses), trong đó có nhiều tư liệu hiếm quý liên quan đến Việt Nam, Đàng Ngoài và Thăng Long - Kẻ Chợ vào thời đó. Tất nhiên theo ông thì cũng phải chờ đợi những điều kiện khả thi để có thể khai thác, chắt lọc khối tư liệu khổng lồ này.

* TS. Trần Hữu Huỳnh - Đại học Khoa học xã hội & nhân văn:

      Về khoa học: sản phẩm được in sẽ bổ sung những thông tin mới trong quá trình điều tra, sưu tầm vừa qua (năm 2013) cho các nhà nghiên cứu và bạn đọc quan tâm nhìn nhận về Thăng Long (Hà Nội) thời trung đại.

Về kinh tế - văn hóa: làm sáng tỏ những vấn đề kinh tế thương mại và văn hóa, giá trị lịch sử của Thăng Long (Hà Nội) thế kỷ XVII.

Hướng điều tra, sưu tầm tư liệu lưu trữ phương Tây về Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII của tác giả thực hiện, bổ sung quý báu vào kho tư liệu và cung cấp cái nhìn nhiều chiều của người nước ngoài về Thăng Long - Hà Nội, những sinh hoạt kinh tế - xã hội Đàng Ngoài thế kỷ XVII. Đồng thời bộ sách làm công cụ tra cứu giá trị tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học nghiên cứu và bạn đọc tìm hiểu tra cứu về Thăng Long - Hà Nội thời trung đại.

          Tác giả trong quá trình xử lý, phân loại tư liệu trong bộ sách mới (2 tập), mỗi tài liệu cần lập từ khóa những vấn đề chính để người nghiên cứu và người dùng tin dễ dàng tra cứu khai thác tin.

TS. Trần Hữu Huỳnh khẳng định sản phẩm được in sẽ bổ sung vào kho tư liệu quý báu với cách nhìn của người nước ngoài về Thăng Long - Hà Nội xưa và nay. Đồng thời là tư liệu quý phục vụ bạn đọc quan tâm nghiên cứu khoa học và triển khai phát triển thủ đô Hà Nội trong thời gian tới.

* PGS.TS. Phạm Xuân Hằng - Đại học Khoa học xã hội & nhân văn:

Trong gần 7 trang báo cáo (không kể 7 trang Phụ lục thống kê tài liệu đã sưu tầm được), ngoài mục 1 (tr.1-2 và có thể nội dung này đã trình bày ở giai đoạn I), tác giả nêu rõ sự hạn chế của giai đoạn I (tr.3-4) như là tính cấp thiết triển khai giai đoạn II.

Tác giả đã sơ lược giới thiệu việc khảo sát ở lưu trữ Quốc gia Hà Lan, chủ yếu là tài liệu của các thương điếm Hà Lan tại Nhật, Đài Loan, Xiêm, Indonesia. Kết quả đã scan được hơn 3.000 trang tài liệu bổ sung. Ngoài ra, tác giả còn thu thập được khoảng 300 trang tài liệu của Công ty Đông Ấn Anh.

Tác giả sơ lược (1 trang) giới thiệu giá trị của hơn 3.000 trang tài liệu thu thập được và đã nộp cho Nhà xuất bản Hà Nội. Tiếp đến là đề xuất kế hoạch in sách giới thiệu khối tài liệu đã thu thập được.

PGS.TS. Phạm Xuân Hằng cũng đề xuất tác giả tổng quan khái quát những nội dung cơ bản mà hơn 3.000 trang tài liệu phản ánh một cách đậm nét hơn.

* TS. Nguyễn Hữu Mùi - Viện nghiên cứu Hán Nôm:

 Trong giai đoạn I của “Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến” (2008-2010), một phần khối tư liệu lưu trữ của hai Công ty Đông Ấn Hà Lan (VOC) và Anh (EIC), với khoảng 1 vạn trang đã được lên thư mục, biên dịch lạc khoản và nêu thông tin vắn tắt, biên soạn thành cuốn sách “Tư liệu các Công ty Đông Ấn Hà Lan và Anh về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài thế kỷ XVII”, do Nhà xuất bản Hà Nội ấn hành. Cuốn sách đó đã thu hút rộng rãi độc giả trong nước và là nơi cung cấp tư liệu cho Cử nhân, Thạc sĩ và Tiến sĩ viết khóa luận, luận văn và luận án.

          Tuy nhiên do điều kiện lúc bấy giờ (giai đoạn 2008-2010) còn gặp nhiều khó khăn nên cuốn sách bộc lộ một số khuyết điểm, chẳng hạn như chưa thâu tóm hết nguồn tư liệu của Công ty Đông Ấn Hà Lan về Kẻ Chợ - Đàng Ngoài thế kỷ XVII, hoặc chưa khai thác triệt để thông tin về tình hình Kẻ Chợ - Đàng Ngoài trong các báo cáo thường niên của các Công ty Đông Ấn Hà Lan.

          Để khắc phục tình trạng đó, trong giai đoạn II của Dự án “Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến”, Nhà xuất bản Hà Nội đã giao PGS.TS. Hoàng Anh Tuấn công tác tại Lưu trữ Quốc gia Hà Lan để thu thập, bổ sung khối tư liệu của các thương điếm Hà Lan ở một số nước châu Á, nhằm bổ khuyết cho khối tư liệu về thương điếm.

Sau chuyến công tác này (năm 2013), ngoài việc lập thành hệ thống danh mục tài liệu, tác giả Hoàng Anh Tuấn đã Scan được hơn 3000 trang tư liệu mới. Kết hợp với khoảng 300 trang tư liệu sưu tầm thêm của Công ty Đông Ấn Anh có tại Ấn Độ và Indonesia, cộng với số tư liệu sưu tầm ở giai đoạn I, nâng số tư liệu lưu trữ phương Tây về Thăng Long - Hà Nội thế kỷ XVII, lên tới 1,5 vạn trang. Đây là nguồn tư liệu rất có giá trị, phục vụ việc nghiên cứu lâu dài lịch sử Thăng Long - Hà Nội.

Đối với khối tư liệu sưu tầm bổ sung năm 2013, theo đánh giá của TS. Nguyễn Hữu Mùi là rất có giá trị, bởi đây là tư liệu gốc - Tư liệu cấp một, còn ở dạng nguyên bản, không bị sao đi chép lại nhiều lần, tức nó phản ánh trung thành nội dung của nguyên tác. Nhờ khối tư liệu mới sưu tầm này sẽ bổ sung thông tin về nhiều lĩnh vực mà các bộ sưu tập trước đó còn thiếu, làm phong phú cho nhận thức của chúng ta về Thăng Long - Kẻ Chợ ở thế kỷ XVII.

Tuy nhiên khối tư liệu mới này cần phải được công bố, mà theo báo cáo của tác giả sưu tầm sẽ dự định xuất bản làm 2 cuốn, mỗi cuốn ước khoảng 700 trang. Như thế sau khi 2 cuốn sách được xuất bản thì Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến sẽ có thêm đầu sách, đảm bảo được 3 hiệu quả về khoa học, kinh tế và xã hội. Từ đó làm giàu nhận thức, sự hiểu biết của nhân dân trong cả nước cũng như bạn bè quốc tế về lịch sử Thăng Long Hà Nội, góp phần nâng cao vị thế của Thủ đô Hà Nội với cả nước cũng như quốc tế.

* PGS.TS. Nguyễn Đức Nhuệ - Viện Sử học:

Một phần nội dung khoa học của Đề tài này đã thực hiện tương đối tốt ở giai đoạn 1 và thực sự là tài liệu quý cho giới học giả trong nước tìm hiểu, nghiên cứu Thăng Long - Hà Nội và rộng hơn là Đàng Ngoài trong các thế kỷ XVI - XVIII. Có thể nói, nguồn tài liệu phương Tây về Thăng Long - Hà Nội hiện lưu trữ tại các quốc gia này vô cùng phong phú và đa dạng. Việc tiếp tục công tác sưu tầm, dịch thuật tài liệu phương Tây (chủ yếu của Công ty Đông Ấn Anh và Công ty Đông Ấn Hà Lan) tại La Haye đã được PGS.TS Hoàng Anh Tuấn thực hiện từ tháng 9 năm 2013, sau khi đã thoả thuận với NXB Hà Nội và đã thông qua đề cương sưu tầm, khai thác.

Hiện tại, hơn 3000 trang tài liệu đã được PGS.TS Hoàng Anh Tuấn sao chụp thành công. Nguồn tài liệu nói trên có giá trị khoa học cao, giúp bạn đọc nhận thức được đầy đủ hơn về hoạt động của các thương điếm thuộc nhiều quốc gia khác nhau ở Kẻ Chợ - Đàng Ngoài trong thế kỷ XVII đồng thời góp phần phục vụ đắc lực công tác nghiên cứu lịch sử - văn hoá Thủ đô Hà Nội từ thế kỷ XVII trở về sau.

* GS.TS. Nguyễn Ngọc Cơ - Đại học Khoa học xã hội & nhân văn:

GS.TS. Nguyễn Ngọc Cơ đánh giá cao những cố gắng của chủ đề án. Với khoảng gần 1,5 vạn trang tư liệu đã sao chụp, chắc chắn các nhà khoa học và Chủ đầu tư còn có nhiều việc để làm trong thời gian sắp tới.

Những tư liệu sưu tầm của nhóm tác giả năm 2013 có giá trị cao về tư liệu lịch sử, cung cấp nhiều thông tin mới, có liên quan đến khá nhiều vấn đề lý thú, chẳng hạn như chiến lược kinh doanh buôn bán của người Hà Lan ở thương điếm Kẻ Chợ, về phương thức ứng xử của giới lãnh đạo Công ty đối với triều đình Lê Trịnh, việc liên minh quân sự của Hà Lan với Đàng Ngoài, những cuộc xung đột trực diện giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong…và về nội tình Phủ chúa trong chính quyền Đàng ngoài thế kỷ XVII…vv…

GS.TS. Nguyễn Ngọc Cơ nhấn mạnh với nguồn tư liệu đồ sộ, có độ tin cậy cao, các nhà khoa học sẽ có thêm cơ hội để mở rộng các nghiên cứu trên nhiều phương diện, cung cấp thêm những thông tin quý giá, cần thiết góp phần tìm hiểu toàn diện và sâu sắc hơn những vấn đề của lịch sử Việt Nam thế kỷ XVII - XVIII.