Nhiều mặt hàng chế biến hoa quả của Vinamit đang kỳ vọng xuất khẩu vào thị trường Nhật -Ảnh: THANH ĐẠM

Năm ngày nữa, trên 7.000 mặt hàng VN khi đi vào Nhật thuế suất sẽ còn 0%. Trong đó rất nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản, đồ nội thất... có thể thâm nhập thị trường này mà không vướng hàng rào kỹ thuật.

Đây là một trong những nội dung triển khai của Hiệp định Đối tác kinh tế VN - Nhật Bản (VJEPA).

Chế biến bắp non đóng hộp để xuất khẩu sang Nhật tại Công ty Antesco  -Ảnh: Đ.Vịnh

Theo ông Huỳnh Quang Đấu - tổng giám đốc Công ty Dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp An Giang (Antesco), ngay sau khi có thông tin giảm thuế, nhiều khách hàng Nhật Bản đã chủ động gọi điện đặt thêm số lượng và hỏi mua thêm nhiều loại sản phẩm.

Xuất trực tiếp vào siêu thị

Vinamit là một trong số ít công ty chế biến hoa quả đã xuất hàng qua Nhật vài năm nay, nhưng số lượng còn khiêm tốn chừng vài container mỗi quý. Ông Nguyễn Lâm Viên - tổng giám đốc Vinamit - tỏ ra rất lạc quan khi thuế suất những mặt hàng của Vinamit được giảm xuống 0%.

“Trước nay chúng tôi chủ yếu xuất theo phương thức FOB, bây giờ khả năng tiếp cận thị trường sẽ thuận lợi hơn. Chắc chắn tình hình sẽ được cải thiện!” - ông Viên bộc bạch.

Ông Lê Văn Quang, tổng giám đốc Công ty CP thủy hải sản Minh Phú (Cà Mau), cho biết việc giảm thuế tôm đông lạnh có ý nghĩa rất lớn đối với ngành xuất khẩu tôm của VN do giá thành nuôi tôm của VN cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Việc giảm thuế vào thị trường Nhật Bản sẽ tạo điều kiện tốt hơn cho các sản phẩm tôm của VN cạnh tranh tại thị trường này. Hiện Nhật Bản là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của VN với giá trị trên 265,5 triệu USD (tính đến giữa tháng 8-2009). Đặc biệt, giá xuất khẩu trung bình của tôm VN sang Nhật tăng khoảng 1,4% so với năm 2008.

Tương tự, ông Nguyễn Văn Kịch, tổng giám đốc Công ty Cafatex (Cần Thơ), hồ hởi: “Thuế suất đối với tôm vào thị trường Nhật trước đây là 4,5%, nay giảm xuống 0% thì rõ ràng chúng ta được tăng sức cạnh tranh lên. Chúng tôi rất lạc quan vì trước đây chúng ta xuất nhiều tôm vào Nhật nhưng cạnh tranh vất vả với một số nước khác trong khu vực ASEAN bởi họ đã có hiệp định song phương với Nhật”.

Theo ông Kịch, Cafatex đã xuất trực tiếp vào hệ thống siêu thị 7 Eleven và ItoYokado, nhờ hiệp định này công ty sẽ tăng cường xuất khẩu hàng có thương hiệu của mình trực tiếp vào các siêu thị lớn khác của Nhật. Hiện 60% sản lượng xuất khẩu của Cafatex là vào thị trường Nhật.

Ông Huỳnh Quang Đấu cho biết nông sản VN sẽ có sức cạnh tranh hơn rất nhiều tại thị trường Nhật Bản nếu được giảm thuế. Hiện Antesco đang xuất khẩu bốn loại nông sản chế biến gồm đậu bắp, khóm, ngô bao tử và khoai lang tím sang Nhật. “Việc giảm thuế từ 5% xuống 0% với nhiều loại nông sản chế biến rất ý nghĩa, bởi trong kinh doanh 5% có thể tạo nên một lợi thế rất lớn cho các doanh nghiệp. Đặc biệt, thông tin miễn thuế càng có ý nghĩa hơn khi sản lượng và giá trị xuất khẩu của công ty giảm 20-30% do khủng hoảng kinh tế” - ông Đấu nói.

Theo thống kê, có 23 trong tổng số 30 mặt hàng nông lâm thủy sản có giá trị xuất khẩu cao nhất của VN sang Nhật sẽ được hưởng thuế suất 0% ngay lập tức hoặc qua lộ trình mười năm. Chẳng hạn hầu hết các loại trái cây sẽ có thuế suất 0% trong khi hạt tiêu, bắp ngọt sẽ được cắt giảm thuế từ 5-7 năm, cà phê và chè còn 0% trong vòng 15 năm... Một số mặt hàng thủy sản như tôm có thuế suất còn 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, mực và bạch tuộc còn 0% sau năm  năm...

Vẫn còn rào cản

Nhiều mặt hàng rau củ quả tươi dù được hưởng mức thuế 0% như: sầu riêng, đậu bắp... nhưng chưa thể xuất ngay sang Nhật. Theo ông Nguyễn Hữu Đạt - giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2 (Bộ NN&PTNT), tất cả loại rau, củ, quả tươi của VN đều chưa được phép xuất sang thị trường Nhật Bản do chính phủ nước này vẫn còn áp dụng lệnh cấm.

Để xuất được các mặt hàng loại này cần có quá trình đánh giá nguy cơ dịch hại và quy trình xử lý rất tốn kém về thời gian và tiền bạc. Hiện mới chỉ có thanh long có thể xuất vào Nhật cuối năm nay sau khi đã mất khoảng ba năm nghiên cứu nguy cơ dịch hại, đề xuất phương pháp xử lý và các tiêu chuẩn vùng trồng.

Ông Hirota Nakanishi, chuyên gia tư vấn đầu tư Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (Jetro) tại TP.HCM, thừa nhận: “Đúng là vẫn còn khó khăn trong việc xuất khẩu trái cây tươi sang Nhật Bản. Để thúc đẩy việc này chính phủ hai nước cần tiếp tục đàm phán như trước đây Nhật đã làm với Thái Lan”.

Cũng theo ông Hirota Nakanishi, Tổ chức Hợp tác phát triển Nhật Bản (Jica) đã sang giúp tư vấn về cải thiện chất lượng cho trái thanh long nên khả năng xuất khẩu sang Nhật đang sắp thành hiện thực. Trong khi đó, theo Công ty Yasaka - đơn vị đã đầu tư nhà máy xử lý trái cây bằng hơi nước nóng tại Bình Dương để xuất khẩu thanh long sang Nhật, mọi công việc chuẩn bị đã hoàn thành nhưng... vẫn phải đợi Chính phủ Nhật gỡ bỏ lệnh cấm.

Ông Nguyễn Hồng Hưng, phó giám đốc nhà máy chế biến trái cây Yasaka, cho hay nhà máy đã khánh thành từ ngày 22-7-2009 nhưng đến nay vẫn chưa hoạt động. “Hiện chúng tôi đã liên hệ với các đối tác và nhà phân phối Nhật, chỉ đợi Chính phủ Nhật dỡ bỏ lệnh cấm là xuất khẩu thanh long ngay” - ông Hưng cho biết.