Sách giảm giá hết cỡ - ai cũng thích mua!

Sài Gòn mới là nơi đi đầu trong phong trào nhà sách, nhưng phố sách tiện lợi như Đinh Lễ - Nguyễn Xí thì chỉ Hà Nội mới có. Phố sách mà như chợ xanh, chợ cóc, ấy mới vui. Cũng có bầy hàng tươi sống ra như mẹt rau chợ sớm mà trí thức vẫn lăn vào mua. Mà gần như chỉ có xuất phát từ tiêu chí "rẻ hơn giá bìa" - tức là từ cái kẽ hở giá bán được chiết khấu trừ phần trăm phát hành.

Nhưng tại sao lại là phố Đinh Lễ và phố Nguyễn Xí? Đơn giản lắm. Đinh Lễ là phố phía sau nhà Bưu điện Bờ Hồ, có trụ sở cơ quan Phát hành báo chí Trung ương, cứ 5 giờ sáng là dân đưa báo đến lấy từ đây ra giao khắp các sạp Thủ đô. Mà chữ sách dẫu không liền chữ báo một vần cũng chẳng khéo là ghét nhau, nên sách cũng tiện mà có mặt. Nguyễn Xí là phố nối từ Đinh Lễ sang Tràng Tiền, bên sườn của Tổng công ty Phát hành sách Việt Nam, vốn là cửa hàng sách Quốc văn ngày xưa. Phố Tràng Tiền ngày trước có ba hiệu sách nổi tiếng là Quốc văn, Ngoại văn và hiệu sách Nhân dân. Hiệu sách Ngoại văn nay là tòa nhà văn phòng 17 Ngô Quyền, còn chừa một gian làm cửa hàng sách đối diện khách sạn Dân Chủ. Hiệu sách Nhân dân dễ nhận ra vì có cái biển hộp gần như duy nhất ở Hà Nội ngày xưa, hình hộp đứng có 3 mặt kính màu, mỗi mặt một thứ tiếng của chữ SÁCH, là tiếng Nga, Anh và Pháp.

Nay hộp đó vẫn còn, và hồi ấy dễ nhớ vì nó có mặt tiền hoành tráng nhất phố, lại thêm việc đứng bên cạnh cửa hàng ăn uống Bodega, mà người ta hay đọc là Bò Dê Gà. Cửa hàng này có từ thời Pháp, sau thành Mậu dịch quốc doanh. Hai cửa hàng Quốc văn và Ngoại văn cách nhau có một dãy phố có kiến trúc hai tầng gần giống hệt nhau, kiểu Art-Deco, với dòng chữ đắp nổi to trên tầng hai là để nhận ra được, vì lúc ấy phố Ngô Quyền cũng vắng như phố Nguyễn Xí. Nay thì chỉ còn hiệu sách Nhân dân đổi tên thành hiệu sách Thăng Long là còn giữ kiến trúc cũ với cái mái hiên đua hàng cột ra tận mép vỉa hè, nhưng bị lút giữa các hiệu kính và gallery. Nói chung phố Tràng Tiền bây giờ không có dấu hiệu là một phố kinh doanh tốt, cho dù có người cứ ví nó với đường Đồng Khởi ở Sài Gòn. Có lẽ vì Tràng Tiền vẫn cứ phảng phất chất "mậu dịch quốc doanh" như năm nào.

Nhưng thôi, nói về phố sách. Thì đấy, các hiệu sách trên phố này có thâm niên lâu thế mà giờ phải chào thua hai phố sách, như siêu thị thua chợ xanh ngay sát nách. Cũng không hẳn vì giá rẻ, mà vì sự tiện lợi. Dân bán sách trên phố Nguyễn Xí - Đinh Lễ dù chưa chắc đã đọc các sách họ bán nhưng nhắm mắt cũng biết sách nào cần phải bày ra sạp ở mặt tiền. Nói đến dân bán sách ở đây, phải nhắc tới bà Mão, cũng chính là một trong những nguyên nhân khiến phong trào kinh doanh sách liên kết nở rộ và hình thành phố sách.

Dân bán sách thì cũng vốn là dân bán hàng Hà Nội. Mà đã là dân bán hàng Hà Nội thì cái mồm chẳng phải nể nang gì ai. Tất nhiên là cũng có sự khác biệt. Ví dụ chị Hoa ở ngay sát đầu ngõ vào nhà bà Mão vốn chuyên bán những sách tưởng có vẻ khó bán hơn, nhưng thế mà khôn. Sách của Nhã Nam trắng phau phau, sách Tinh hoa khó nhằn của Trí Thức, sách dầy hự của đám liên kết không hiểu ai mua, chị ấy xử lý được tất.

Còn người đi mua sách, cái thú nhung nhăng tạt qua hàng này, chạy sang hàng kia, không lo bị mấy cô mặc áo dài trông nhà sách canh chừng với xầm xì không ra tiếng (mà tưởng như trật tự viên đeo băng đỏ) thật là thích. Dân bán hàng trên phố Nguyễn Xí - Đinh Lễ cũng biết thừa người ta có đọc qua thì mới mua, cũng biết cái mặt hàng của mình chẳng phải thứ chóng ôi thiu với lại ép mà mua được. Số lượng người mua và đọc sách ở Hà Nội xét cho cùng cũng chỉ ở mức nhất định. Mua dền dền là nhẵn mặt ngay, thế nên không biết điều mà xẵng với khách thì chỉ sớm mất khách (Sách hay thì đâu nhiều, mà đã hay thì hàng nào chả bán!). Cho nên cứ để khách đứng đó, hàng có nhiều khách đứng lật giở sách là chứng tỏ hàng có lộc. Đã cất công buôn văn bán chữ thì chịu khó gật gù với cái sĩ diện tôi-có-văn-hóa-cao của giới mua sách Hà thành (sĩ diện ở đây nghĩa là cái thể diện của trí thức).

Định nghĩa khu phố văn hóa nếu mà lấy tiêu chí số đầu sách trên số nhân khẩu thì nơi đây ắt đầu bảng cả nước. Hai con phố bé tí, thế mà những cái ngõ bên trong đầy hự sách, những ông bà chủ trẻ nhau nhảu mồm miệng giữa ba bề tứ phía sách. Có điều lấy làm lạ là các cơ quan xuất bản lớn tìm cách chen chân vào đây mà không được thì lâu lâu vẫn có nhà sách tư nhân mới trưng biển. Dân bán sách ở đây không có cái cảnh vẻ kiểu dò mã số sách trên máy tính với in roèn... roẹt... phiếu tính tiền như hiệu sách lớn, mà nhớ ngay sách nằm ở đâu trong đầu. Muốn mua bao nhiêu cũng có, kể cả trên giá đang hết, ới nhau một phát, lúc sau có cậu người nhà khuân một chồng ra như kiện quần áo. Còn khi khách cứ hỏi những sách ấm ớ, đã hết hút hàng từ lâu, bọn này chỉ như lườm cái rồi chỏng lỏn đáp: Hết rồi.

(Theo Anninhthudo.vn)