Theo Tổng cục Du lịch, du lịch biển đảo được xem là một trong 5 hướng đột phá để phát triển kinh tế biển, ven biển. Thế nhưng, mỗi năm mới có khoảng 10% khách quốc tế đến Việt Nam bằng đường biển và thời gian neo đậu của tàu du lịch tại cảng cũng chỉ từ 8-24 giờ.

Khách du lịch bay dù trên bãi biển Nha Trang, Khánh Hòa. Ảnh: Linh Tâm

Đánh giá thực trạng phát triển du lịch biển nước ta sau nhiều năm nghiên cứu, PGS-TS Phạm Trung Lương, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển du lịch thẳng thắn thừa nhận, do chưa hình thành những sản phẩm đặc sắc, có sức cạnh tranh cao nên du lịch biển Việt Nam chưa hấp dẫn du khách. Hiện nước ta cũng chưa có khu du lịch biển tổng hợp đạt trình độ quốc tế. Chính vì vậy, nhiều du khách nước ngoài đã loại Việt Nam ra khỏi danh sách điểm đến lý tưởng trong hành trình du lịch tàu biển. Đáng bàn là việc khai thác tài nguyên du lịch ở vùng ven biển nước ta thiếu bền vững do tình trạng chồng chéo trong quản lý. Đầu tiên phải kể đến là việc khai thác rừng ngập mặn, khai thác vật liệu xây dựng (cát biển, núi đá…), nước ngầm, thủy sản… đã làm suy giảm tài nguyên vùng ven biển, ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch bền vững. "Chúng ta hầu như phụ thuộc vào việc khai thác, tận dụng những lợi thế sẵn có của tự nhiên mà chưa có sự tái đầu tư lẫn bảo tồn tài nguyên du lịch biển", PGS-TS Phạm Trung Lương nhấn mạnh.

Ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp của du khách nước ngoài sau mỗi hành trình, hướng dẫn viên Anh Huy kể: "Tôi đã được nghe một du khách Đức nhận xét rằng, 90% người Đức có nhu cầu đi du lịch và nơi họ muốn đến là các vùng đất nhiệt đới giàu tiềm năng du lịch biển. Việt Nam được thiên nhiên ưu ái ban tặng nhiều bãi biển tuyệt đẹp, cơ sở hạ tầng không hề thua kém các nước trong khu vực nhưng vì sao đến thời điểm này, đất nước của các bạn lại chưa thực sự trở thành một điểm du lịch biển hấp dẫn, có thể cạnh tranh với các bãi biển trong khu vực như Bali của Indonesia, Phuket của Thái Lan… Đó là lỗi lớn của những người làm du lịch".

Tận dụng tốt cơ hội

Bước vào mùa du lịch, tại các vùng biển trải dài khắp Bắc - Trung - Nam diễn ra hàng trăm lễ hội du lịch biển. Nhưng lễ hội nào cũng na ná nhau, "món" chủ đạo bao giờ cũng là biểu diễn nghệ thuật, hội thi, hội chợ, giải thể thao... rất nhàm chán. Kết quả là khách chỉ đến một lần, không muốn quay lại.

Không chỉ vậy, tình trạng "chặt chém" tại các điểm du lịch biển vào mùa cao điểm cũng đang trở thành rào cản trên con đường đưa du khách đến với du lịch biển Việt Nam. Theo ông Paul Stoll, Tổng Giám đốc Tập đoàn Celadon International, du lịch Việt Nam phát triển thiếu quy hoạch, mỗi địa phương và từng doanh nghiệp chỉ nghĩ đến lợi ích cục bộ mà không có sự hợp tác chặt chẽ để khai thác hợp lý tài nguyên và tạo ra chuỗi sản phẩm khác biệt. So sánh với "láng giềng" Thái Lan, nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển, nhà hàng, khách sạn, các đơn vị lữ hành, tổ chức tour "bắt tay" rất chặt chẽ. Ngay cả thời điểm xảy ra bất ổn chính trị, Thái Lan vẫn thu hút lượng khách quốc tế gấp 3 lần Việt Nam. Cái sự hơn ấy là do họ đã áp dụng thành công chiến lược phát triển du lịch đồng bộ, dài hơi thông qua nhiều biện pháp kích cầu giảm giá, nâng cao chất lượng dịch vụ…

Trước khi khai mạc Năm Du lịch quốc gia 2011, Bộ trưởng Bộ VH,TT&DL Hoàng Tuấn Anh đã kêu gọi các cơ quan chức năng của tỉnh Phú Yên và các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ phải đặc biệt chú ý tới hiện tượng nâng giá, ép khách sử dụng các dịch vụ ăn uống, phòng khách sạn, phương tiện vận chuyển; tránh tình trạng khách đến tham dự các sự kiện nhưng không có chỗ ăn, nghỉ, giá phòng khách sạn bị đẩy cao vô lý. Bộ trưởng Hoàng Tuấn Anh cũng yêu cầu, tỉnh Phú Yên phải thực hiện niêm yết giá công khai kết hợp nâng cao chất lượng dịch vụ và nhân lực để phục vụ du khách tốt nhất.

Đã bắt đầu một sự kiện lớn của ngành du lịch trong năm 2011 do tỉnh Phú Yên đăng cai cùng sự tham gia của các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và Đà Nẵng. Hy vọng, những người làm du lịch sẽ nắm bắt được cơ hội giới thiệu vẻ đẹp của biển Việt Nam với du khách.