Giải quyết thủ tục hành chính cho người dân tại phường Thanh Trì (quận Hoàng Mai). Ảnh: Phương An
Đến nay, trong công tác CCHC mới chỉ
thực hiện việc thí điểm đánh giá đối với một số nội dung về cải cách thủ
tục hành chính (TTHC), sự hài lòng của người dân đối với dịch vụ hành
chính… chưa có công cụ và phương pháp thích hợp nào để kiểm tra, đánh
giá một cách toàn diện. Vì vậy, Bộ chỉ số TDĐG CCHC ra đời với các tiêu
chí rõ ràng sẽ giúp xếp loại khách quan, chính xác kết quả CCHC của các
bộ, ngành, địa phương. Theo PGS.TS Nguyễn Minh Phương (Viện Khoa học tổ
chức nhà nước - Bộ Nội vụ): "Bộ chỉ số này được nghiên cứu, xây dựng
theo cách tiếp cận khoa học, vừa theo dõi được quá trình thực hiện, vừa
đánh giá được kết quả cuối cùng. Cách thể hiện nội dung các tiêu chí và
phương án đánh giá rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu và dễ thực hiện". Ưu điểm
của Bộ chỉ số được thể hiện trước tiên ở việc tách thành 2 bộ chỉ số: áp
dụng cho cấp tỉnh và cho cấp bộ; trong đó, có phân chia các lĩnh vực,
tiêu chí đánh giá, xác định điểm tối đa, điểm đánh giá và phương pháp
đánh giá. Bộ chỉ số áp dụng chung cho cấp tỉnh có 8 lĩnh vực, 41 tiêu
chí; cho cấp bộ có 8 lĩnh vực với 37 tiêu chí. Trong đó, cả cấp tỉnh và
cấp bộ có 6 lĩnh vực theo dõi đánh giá chung là: công tác chỉ đạo điều
hành CCHC; cải cách TTHC; cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước;
xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC; đổi mới cơ chế quản lý các
cơ quan hành chính (CQHC) và đơn vị sự nghiệp công lập, ứng dụng công
nghệ thông tin (CNTT) trong hoạt động của CQHC. Để phù hợp với tính chất
đặc thù của mỗi cấp, bộ chỉ số của cấp tỉnh sẽ có riêng 2 lĩnh vực: xây
dựng và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật và thực hiện cơ
chế "một cửa", "một cửa liên thông"; cấp bộ có thêm 2 lĩnh vực là: xây
dựng thể chế, cơ chế chính sách quản lý đối với ngành, lĩnh vực và thực
hiện chức năng quản lý ngành, lĩnh vực. Cả Bộ chỉ số TDĐG của cấp tỉnh
và cấp huyện đều được tính theo thang điểm 100. Trong đó, từng tiêu chí
của các lĩnh vực sẽ tương ứng với số điểm cụ thể, căn cứ vào tầm quan
trọng của lĩnh vực đó trong chương trình CCHC.
Tỷ lệ tự đánh giá còn cao
Đóng góp ý kiến vào Dự thảo Bộ chỉ số TDĐG CCHC, nhiều chuyên gia cho
rằng, trong thang điểm 100, mà dành tới 15 điểm cho công tác chỉ đạo,
điều hành CCHC (của cấp tỉnh) là nhiều; dành 10 điểm cho lĩnh vực thực
hiện cơ chế "một cửa", "một cửa liên thông" là ít. Đặc biệt, số điểm
đánh giá mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp đối với TTHC được
xem là quá thấp khi chỉ được tính 2 điểm (với cấp tỉnh) và 4 điểm (với
cấp bộ). Bên cạnh đó, phương pháp đánh giá hầu hết là do các địa phương,
bộ, ngành báo cáo nên sẽ không khách quan. Chuyên gia CCHC Đặng Đức Đạm
cho rằng: "Cần tăng tính khách quan của bộ chỉ số thông qua việc tăng
tiêu chí phản ánh tác động CCHC, bởi điều cốt lõi của CCHC là xem người
dân và DN được hưởng gì từ CCHC chứ không chỉ là cải cách những gì". Ý
kiến chung của các chuyên gia là cần mở rộng hơn sự tham gia của các tổ
chức chính trị - xã hội, các phương tiện thông tin đại chúng và ý kiến
của người dân và các tổ chức xã hội. Việc lấy nhiều nguồn đánh giá như
vậy sẽ giúp kết quả đánh giá mang tính khách quan, toàn diện hơn, thuyết
phục hơn.
Phó Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Phùng Văn Thiệp cho rằng: "Việc tính điểm
nên tập trung vào các nội dung mà Chính phủ và người dân quan tâm như
cải cách TTHC, nâng cao chất lượng CBCC, ứng dụng CNTT… chi tiết cả về
định tính và định lượng. Điểm số của những nội dung này phải chiếm
50-60% trên tổng số điểm. Đồng thời, cần đưa vào yếu tố đánh giá nhận
thức, quyết tâm chính trị của người đứng đầu".
Quan sát cho thấy, việc phân chia thành khu vực (thành phố, miền núi,
biên giới, hải đảo) để TDĐG cho phù hợp được các tỉnh miền núi rất quan
tâm bởi nếu theo dự thảo, sẽ có những chỉ tiêu quá xa vời với tỉnh.
Chẳng hạn như chỉ tiêu mức độ cung cấp dịch vụ công trực tuyến phải đạt
70% TTHC trong số TTHC thuộc thẩm quyền được cung cấp trực tuyến ở mức
độ 1 và mức độ 2 mới được 1 điểm. Tương tự, với bộ chỉ số áp dụng cho
các bộ, các chuyên gia cũng cho rằng, cần tính đến yếu tố đặc thù, không
nên "cào bằng". Những bộ có nhiều TTHC liên quan đến người dân, tiếp
xúc nhiều với người dân và DN (công thương, y tế, giáo dục, kế hoạch và
đầu tư, xây dựng…) thì rất khó đạt đủ 4 điểm tối đa của tiêu chí mức độ
hài lòng của người dân. Bên cạnh đó, nhiều chỉ tiêu không thực tế như:
thi tuyển cạnh tranh để bổ nhiệm vào các chức danh lãnh đạo (vì việc này
phải thực hiện hướng dẫn của Bộ Nội vụ chứ đơn vị không tự tổ chức
được); tính sáng tạo trong cải cách tổ chức bộ máy (vì phải là đúng theo
quy định chứ không được tự sáng tạo)…
Vụ trưởng Vụ CCHC (Bộ Nội vụ) Đinh Duy Hòa khẳng định, Bộ chỉ số TDĐG sẽ
được điều chỉnh theo hướng tăng phần đánh giá của người dân, DN, ít
nhất cũng phải chiếm 30% để bảo đảm tính khách quan; phần CQHC nhà nước
tự đánh giá sẽ chiếm khoảng 60 đến 70%; đồng thời, sẽ điều chỉnh các chỉ
tiêu, tỷ lệ điểm của bộ chỉ số cho phù hợp để cuối năm 2011 thực hiện
thí điểm tại một số bộ và tỉnh.