Trình độ, kỹ năng và ý thức trách nhiệm của đại biểu HĐND quyết định chất lượng hoạt động HĐND. Ảnh: Bảo Lâm

Nâng uy thế của cơ quan đại diện

Các đại biểu thống nhất cho rằng, HĐND muốn mạnh thì các đại biểu phải mạnh. Ông Vũ Đức Bảo, Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Long Biên nhận định: Việc thứ nhất cần làm để nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND là công tác nhân sự. TP chỉ đạo cơ cấu phó chủ tịch HĐND là ủy viên thường vụ quận, huyện ủy là rất phù hợp. Quận Long Biên thậm chí đã lựa chọn hai trưởng ban chuyên môn của HĐND quận là ủy viên thường vụ. Đây đều là những người trẻ, dám nói, dám làm. "Cơ cấu người mà vừa nhìn thấy chủ tịch UBND quận đã sợ thì không làm được gì. Cho nên cơ cấu là một chuyện, việc lựa chọn cán bộ phải căn cứ vào thực tế" - ông nhấn mạnh.

Chủ tịch HĐND huyện Chương Mỹ Trần Đình Vững chia sẻ những thông tin rất đáng quan tâm như có kỳ họp không có bất kỳ đại biểu nào chất vấn hay có đại biểu làm HĐND 7 năm chỉ chất vấn duy nhất một lần. "Uy thế" của HĐND huyện bị hạn chế, nên khi chất vấn trên hội trường một phó chủ tịch UBND huyện hứa sẽ trả lời bằng văn bản, nhưng 6 tháng sau cũng không thấy trả lời. Ông Trần Đình Vững cho rằng, nhất định phải tăng cường tập huấn kỹ năng cho đại biểu mới có thể cải thiện được chất lượng hoạt động. Đồng tình cho rằng kỹ năng, trình độ và ý thức trách nhiệm của đại biểu rất quan trọng, Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Hoàn Kiếm Hoàng Công Khôi khẳng định: "Đại biểu HĐND không hiểu nội dung tờ trình, không biết các vấn đề liên quan thì khó mà nói được gì chứ chưa nói đến việc thực hiện tốt chức năng quyết định của HĐND".
 

Từ góc độ người quan sát hoạt động của HĐND, Phó Chủ tịch Thường trực UB MTTQ TP Bùi Xuân Hộ nhận xét: "Yếu nhất của đại biểu HĐND là nghiên cứu tài liệu trước khi trình HĐND, nên nắm bắt tình hình không sâu, không kỹ, thảo luận không phong phú". Ông chỉ ra, nguyên nhân quan trọng là từ phía đại biểu cộng với việc sinh hoạt tổ HĐND không thường xuyên; mỗi quý các đại biểu mới họp tổ một lần nên bàn nội dung gì cũng không sâu. Chưa kể, xu hướng hiện nay là việc họp tổ đang ngày càng giảm đi. Ông Bùi Xuân Hộ đề xuất, các quận, huyện, thị xã và phường, xã, thị trấn nên tổ chức truyền thanh trực tiếp các phiên chất vấn cho người dân theo dõi, mới có thể nâng cao chất lượng hoạt động HĐND một cách hiệu quả.

Luật cho phép, địa phương cần chủ động

Phân tích các nguyên nhân khiến hoạt động của HĐND quận, huyện, thị xã chưa được sôi động và hiệu quả, nhiều đại biểu đều cho rằng vì thiếu đại biểu chuyên trách. Hiện nay, hầu hết HĐND các địa phương chỉ có một phó chủ tịch HĐND và một ủy viên thường trực là chuyên trách. Bộ phận giúp việc trực thuộc văn phòng HĐND - UBND cùng cấp, thông thường chỉ có một chuyên viên phụ trách trực tiếp. Bà Phạm Thị Mứt, Phó Chủ tịch HĐND huyện Đông Anh cho rằng, để HĐND huyện hoạt động tốt, ngoài phó chủ tịch và ủy viên thường trực chuyên trách, trưởng hai ban của HĐND cũng cần là chuyên trách. Ngoài ra, bộ phận giúp việc nên có riêng một phó văn phòng phụ trách công tác HĐND và một chuyên viên chuyên trách, một người bán chuyên trách. Khi đến kỳ họp thì huy động cả văn phòng làm công tác phục vụ.

Trước đề xuất này, Chủ tịch HĐND TP Ngô Thị Doãn Thanh cho biết, luật cho phép các quận, huyện, thị xã tăng tỷ lệ đại biểu chuyên trách. Nên việc trưởng ban của HĐND cấp quận, huyện có là chuyên trách hay không phụ thuộc vào địa phương. Khẳng định rằng sở dĩ HĐND TP nhiệm kỳ XIV nâng tỷ lệ đại biểu chuyên trách lên được gần 15% là nhờ chủ động kiến nghị, tranh thủ sự ủng hộ của cấp trên, Chủ tịch nhấn mạnh, địa phương cần mạnh dạn, kiến nghị để nâng cao chất lượng hoạt động HĐND. HĐND TP mong muốn trong tương lai sẽ xây dựng được một cẩm nang kinh nghiệm giúp phổ biến và nâng cao hoạt động HĐND.

Có thể nói, cuộc trao đổi đã làm rõ nhiều vấn đề vướng mắc, khó khăn trong hoạt động của HĐND hiện nay. Điều rút ra được từ ý kiến của nhiều đại biểu là ở đâu cơ quan Đảng coi trọng hoạt động của HĐND, thì ở nơi đó HĐND hoạt động hiệu quả và ngược lại. HĐND nhiều địa phương rút ra kinh nghiệm là hiệu quả giám sát đạt cao khi có sự ủng hộ của cấp ủy. Chính vì vậy, để HĐND các địa phương đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động cần thiết phải có chỉ đạo, hướng dẫn, thậm chí giao nhiệm vụ của cơ quan cấp trên đối với cấp ủy địa phương đó.