Nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Quân đội nhân dân, nguyên Tổng Biên tập Báo Hànộimới, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, từ gần ba thập kỷ nay được công chúng biết đến như một cây bút bình luận quốc tế sắc sảo, có uy tín. Mỗi khi trong đời sống quốc tế có điều gì nổi bật, hay xảy ra sự biến gì chấn động, bạn đọc lại chờ đón tác phẩm của anh. Bên cạnh những cuốn sách: “Cuộc bứt phá toàn cầu” quy tụ 73 tác phẩm từ năm 1991 đến năm 1997 (xuất bản năm 1997), “Ẩn số thời cuộc” tập hợp 161 tác phẩm phân tích, lý giải những sự kiện, hiện tượng, vấn đề được đặt ra trong buổi giao thời thế kỷ XX-XXI (xuất bản năm 2004), bằng bút lực khỏe khoắn và sự nhạy cảm chính trị với thời cuộc, “Xung chấn kỷ nguyên đột biến” của Hồ Quang Lợi tiếp tục được Nhà xuất bản Quân đội nhân dân giới thiệu với bạn đọc. Cuốn sách được kết cấu thành năm phần với 85 bài bình luận về những sự kiện, hiện tượng, vấn đề quốc tế nổi bật trong thập niên đầu thế kỷ XXI, trong đó có những sự kiện chấn động, còn nóng hổi tính thời sự trong nửa đầu năm 2011. Diện mạo của thế giới đương đại đã được phản ánh qua mô tả, phân tích, bình giải rõ nét và sâu sắc. Tập hợp các bài viết với tầm bao quát rộng và cách kết cấu linh hoạt, chặt chẽ giữa tính sự kiện và tính vấn đề, bảo đảm vừa thỏa mãn được tính thời sự của báo chí, lại vừa thỏa mãn tính lô gíc cả hệ thống vấn đề được đặt ra.

Không dừng lại ở việc cung cấp thông tin mà trên cơ sở sự việc thực tế, tác giả đã đưa đến cho người đọc chiều sâu nhận thức về thế giới với những ẩn số thời cuộc. Giải mã những ẩn số ấy qua những bài viết cuốn hút bởi vẻ đẹp lung linh của trí tuệ, ngôn từ, lay động tâm hồn bởi chiều sâu của chủ nghĩa nhân văn với tầm cao của triết học duy vật. Mỗi bài viết đưa đến một cách tiếp cận, cảm nhận khác biệt, có tác dụng như động lực mạnh mẽ, thúc đẩy khát khao tìm hiểu, nâng cao nhận thức về một thế giới đầy biến động đối với độc giả, bạn đọc cứ theo Hồ Quang Lợi đi trong “mê cung” đó mà không bị lạc lối. Để rồi khi gấp tập sách lại, ta mới hiểu phần nào diện mạo của thế giới đầu thế kỷ XXI và hình dung ra những cơn “xung chấn” của “kỷ nguyên đột biến” là gì. Đúng như nhà nghiên cứu khoa học xã hội Trần Tiêu Sơn đã viết về Hồ Quang Lợi: “Cách nhận định tình hình thế cuộc ở đây rõ ràng không chỉ là những bình luận đơn thuần mà đã có dáng dấp của sách lược đối ngoại được xây dựng trên cơ sở một cái nhìn đầy sắc sảo và nhạy cảm về thời cuộc”.

Sức hút từ các tác phẩm bình luận quốc tế của Hồ Quang Lợi chính ở sự hòa quyện giữa lý trí và tình cảm, sự thẩm định, đánh giá thời cuộc thấm đẫm tinh thần nhân ái. Đọc tác phẩm của anh, người ta xóa bỏ được định kiến cố hữu là văn chính luận khô khan, những khái niệm chính trị nặng nề, triết học trừu tượng… Ở Hồ Quang Lợi, cái “tôi” lý lẽ hòa quyện chặt chẽ, tinh tế với cái “tôi” cảm xúc, đầy lòng nhân ái. Cách viết, dẫn dắt ý tưởng của anh được đặt lên thế cân bằng của lý trí và tình cảm, giữa trí tuệ tỉnh táo, sắc sảo với con tim trong nhịp đập nhân ái. Cuốn sách lôi cuốn, hấp dẫn người đọc trên từng diễn biến chấn động “nghẹt thở” của thời cuộc, tính chính trị giàu có và xuyên suốt trên kênh ngôn từ tuyệt đẹp, trong sáng mà giản dị như: “Năm 2000, rót cốc rượu đầy hương thơm vào thời khắc chuyển giao vĩ đại của thời gian - lịch sử, không mấy người có thể ngờ rằng năm mở đầu thế kỷ mới, thiên niên kỷ mới lại nhuốm màu bạo lực đáng sợ đến như vậy. Loài người đã bước vào thiên niên kỷ mới qua một “cổng lửa”. Bình minh của thế kỷ mới đã nhanh chóng bị xé nát bởi chớp lửa chiến tranh” (trích “Khi siêu cường bị trúng thương”). Và hơn nữa, ngôn từ đó được sử dụng tới mức nghệ thuật trong việc rút tít ở nhan đề bài viết. Người đọc luôn hồ hởi muốn vạch trần tấm màn biến động ở thế giới thực và háo hức khám phá đến tận ngọn nguồn từng sự kiện bởi vẻ đẹp của ngôn từ cũng như cách đặt tiêu đề đầy biểu cảm: Từ sự “hắt hơi” tưởng như thường tình của đồng bạt Thái; Cái giá của “Xã hội tự nuông chiều”; Cháy nhà hàng xóm, “Bình chân như vại”; Siêu cường và “nền dân chủ cưỡng bức”; Giông tố trước bình minh thời đại…

Cuốn sách đã đưa người đọc vào “cuộc dạo chơi” trên tao đàn chính luận cùng Hồ Quang Lợi. Và ở đó, người ta rất dễ dàng trải nghiệm nhiều cung bậc tình cảm, lúc lạnh lùng căm giận với những trò xảo quyệt, lòng tham vô đáy; lúc xót xa trước những nỗi đau của nhân loại còn đang chìm trong khói súng, đó đây trên hành tinh vẫn còn bạo lực, tranh chấp; đôi khi châm biếm, hài hước, lúc nghiêm trang, hùng hồn, khi thì da diết dạt dào cảm xúc, khi tự hào, cũng có khi trầm tư chiêm nghiệm trước “thế thái nhân tình”… Những trang viết bình luận chính trị như thước phim lịch sử quay chậm lại rất chân thành, sâu sắc xen kẽ những lời bình sắc sảo, khoa học nhưng không kém phần hóm hỉnh với ngôn từ được trau chuốt, chắt lọc. Tất cả đã tạo nên một sức cuốn hút đặc biệt giúp bạn đọc dễ dàng hơn trong việc nắm bắt được những “xung chấn” của “kỷ nguyên đột biến”.