Diễn biến thời tiết ngày càng khó lường là hậu quả của BĐKH đang tác
động trực tiếp đến Việt Nam. Dưới tác động của BĐKH, khí hậu ngày càng
khắc nghiệt và trái với quy luật tự nhiên. Mùa hè nắng nóng kéo dài lên
tới 39-40 độ C, mùa đông lạnh cắt da thịt, nhiệt độ nhiều ngày xuống tới
5-7 độ. Một số khu vực miền núi còn xuống tới 0 độ C. Bão lũ đến thường
xuyên hơn. Có nhiều năm, bão chồng lên bão. Tần suất và cường độ thiên
tai ngày càng gia tăng đã gây tổn thất lớn về người, tài sản, cơ sở hạ
tầng, tác động xấu đến môi trường.
Biến đổi khí hậu gây mưa lớn, nông dân mất mùa, đường phố úng ngập. Ảnh: Thái Hiền
Theo báo cáo của Viện Khoa học khí
tượng thủy văn và môi trường, tại Việt Nam, nhiệt độ trung bình năm đã
tăng khoảng 0,1 độ C và mực nước biển dâng 2,5-3cm trong vòng mỗi thập
kỷ qua. Sự thay đổi chế độ mưa với lượng mưa tăng vào mùa mưa nhưng lại
giảm vào mùa khô là nguyên nhân gây ra lũ lớn thường xuyên hơn và hạn
hán xảy ra hằng năm ở hầu hết các khu vực trong cả nước. Điểm qua một số
vụ thiên tai trong vài năm qua sẽ thấy một thực tế rằng, dù Chính phủ
và các cơ quan liên quan đã xây dựng những kịch bản về BĐKH và đề ra các
giải pháp ứng phó nhưng thực tại luôn phũ phàng hơn kịch bản. Những
hiểm họa mang tên BĐKH đã, đang đổ ập xuống nhiều vùng, cướp đi nhiều
sinh mạng và gây ra vô số thiệt hại nghiêm trọng. Chỉ một trận mưa kéo
dài 3 ngày vào tháng 10-2008 đã "dìm" nội thành Hà Nội và một số tỉnh
lân cận trong biển nước, làm chết 17 người, gây tê liệt giao thông và
hủy hoại nông nghiệp đáng kể. Trong 3 ngày đó, lượng mưa đo được tại Hà
Nội là hơn 500mm, tại Hà Đông hơn 800mm. Đợt bão lũ lịch sử tại miền
Trung đầu tháng 11-2009 không chỉ cướp đi sinh mạng của nhiều người mà
còn gây thiệt hại vô cùng nặng nề về tài sản. Theo thống kê sơ bộ tại
thời điểm đó, giá trị thiệt hại lên tới gần 2.200 tỷ đồng. Trong đó Bình
Định thiệt hại hơn 1.000 tỷ đồng, Gia Lai 1.000 tỷ đồng, Đắc Lắc 86,7
tỷ đồng, Khánh Hòa 21,8 tỷ đồng, Quảng Ngãi 20 tỷ đồng. Chưa kịp gượng
dậy sau bão thì trận lũ kéo dài gần 10 ngày vào tháng 10-2010 ở 5 tỉnh
miền Trung (Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế)
đã cướp đi sinh mạng của 66 người, khiến 17 người mất tích, 75 người bị
thương. Tổng thiệt hại ước tính lên tới 2.562 tỷ đồng… Ngay trong những
ngày tháng 10-2011 này, dải đất miền Trung vẫn đang phải hứng chịu hậu
quả của cơn bão số 5, số 6 vừa tàn phá cách đây ít ngày. Trước những
biến cố thiên nhiên dữ dội như vậy, con người càng trở nên bé nhỏ và bất
lực.
Ông Hoàng Đức Cường, Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường cho
rằng, một trong những biểu hiện của BĐKH ở Việt Nam là sự gia tăng tác
động của hiện tượng El Nino/La Nina. Trong thời gian qua, thời tiết nắng
nóng ở Hà Nội nói riêng và Bắc bộ, Trung bộ nói chung là hệ quả của
hiện tượng El Nino. Hiện tượng nắng nóng kéo dài cũng là hệ quả của
BĐKH.
Không thể thờ ơ
Một số ý kiến khác giải thích, BĐKH thời gian qua ngày càng trở nên phức
tạp hoàn toàn xuất phát từ con người, từ việc chặt phá rừng đầu nguồn
một cách bừa bãi cho đến sử dụng quá nhiều năng lượng gây phát thải khí
nhà kính… Kết quả là chính con người phải hứng chịu cơn cuồng nộ của
thiên nhiên. GS-TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và
Môi trường khẳng định, ở Việt Nam vẫn đang có những luồng tư duy coi
thường BĐKH. Nhiều người nghĩ BĐKH chỉ là nước biển dâng, thậm chí còn
tỏ ra chủ quan, thờ ơ, cho rằng mỗi năm nước dâng lên 1cm thì còn lâu
mới ảnh hưởng đến mình. Rồi những dự báo mãi đến năm 2050 mới tác động
đến Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long…
Trên thực tế thì khác hẳn, BĐKH đã tác động khắp nơi ở nước ta. Đó là sự
bất thường và cường độ ngày càng lớn về bão lũ, là thủy triều bị thay
đổi chế độ làm cho TP Hồ Chí Minh ứ nước sông, gây ngập lụt. Bắc Trung
bộ vừa lụt, Nam Trung bộ lại lụt. Trong lịch sử từ trước tới nay ít xảy
ra hiện tượng lũ lớn và liên tục như vậy. Những năm trước, tại khu vực
miền Trung, mỗi năm chỉ một đến hai tỉnh bị ngập nặng như Huế hay Đà
Nẵng. Nhưng, đến thời điểm hiện nay, bão hình thành nhiều, liên tục cùng
sức tàn phá lớn hơn khắp miền Trung. Rồi tình trạng hạn hán kéo dài
chưa từng có ở miền Bắc vừa qua, tất cả là hệ quả của BĐKH. Thời tiết
đang diễn biến phức tạp, khôn lường và nhanh hơn chúng ta dự kiến. BĐKH
xảy ra ngoài ý muốn của con người. Những bất thường về mưa, bão rất khó
chống lại, mà chỉ có thể nghĩ đến phương án giảm thiểu mà thôi...