Khắc phục "bệnh" chồng chéo, dàn trải
Các ý kiến phát biểu đều nhất trí cao với những nội dung được nêu trong
báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện chương trình mục tiêu quốc
gia giai đoạn 2006-2010 và danh mục chương trình mục tiêu quốc gia giai
đoạn năm 2011 - 2015, cũng như báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính,
ngân sách của Quốc hội. Trên thực tế, các chương trình mục tiêu quốc gia
giai đoạn 2006-2010 đã góp phần tích cực thực hiện các mục tiêu phát
triển kinh tế - xã hội như góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải
quyết việc làm, xóa đói giảm nghèo, giải quyết các vấn đề bức xúc, vấn
đề an sinh xã hội… Ngoài ra, chương trình, mục tiêu quốc gia còn đẩy
mạnh công tác xã hội hóa góp phần đưa Việt Nam hoàn thành các mục tiêu
thiên niên kỷ.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả này, việc thực hiện các chương trình,
mục tiêu quốc gia còn tồn tại hạn chế, chủ yếu là nhiều chỉ tiêu của các
chương trình, mục tiêu quốc gia chưa đạt; mục tiêu của một số chương
trình đề ra chưa rõ ràng, quá rộng, không gắn kết với đầu ra của chương
trình; trong quản lý, điều hành các chương trình còn thiếu sự gắn kết
giữa các ngành, các cấp; việc huy động các nguồn lực khác ngoài ngân
sách nhà nước tham gia vào chương trình còn ít, hiệu quả, tính bền vững
của các chương trình chưa cao…
Theo đại biểu Danh Út - Kiên Giang, việc nhiều nội dung chương trình còn
chồng chéo, phân tán, không lồng ghép được với nhau trong quá trình
thực hiện; mục tiêu chương trình lớn, rộng nhưng năng lực thực hiện,
nhất là ngân sách không đảm bảo đã khiến hiệu quả của chương trình bị
ảnh hưởng.
“Tôi đề nghị Chính phủ không dàn trải sau khi Quốc hội thông qua chương
trình, Chính phủ cần loại bỏ một số danh mục, tiểu dự án nhỏ không xác
định được mục tiêu, nhất là các tiểu danh mục có tên đầu đề như “nâng
cao”, “tăng cường”… bởi quá chung chung”, đại biểu Út nói.
Đại biểu Út cũng đề nghị Chính phủ cần cân đối lại cơ cấu các nguồn vốn
của các chương trình mục tiêu quốc gia, bởi vừa qua nhóm chi cho sự
nghiệp quá nhiều, chiếm khoảng 80%, vốn chi cho đầu tư chỉ chiếm khoảng
20%. Do vậy, nên tăng vốn cho đầu tư trực tiếp khoảng từ 60-80%, vốn sự
nghiệp chỉ nên từ 20 - 40% là phù hợp.
Các chương trình mục tiêu quốc gia đã góp phần nâng cao đời sống của người dân ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa
Đại biểu Nguyễn Thanh Hùng - Đồng Tháp cũng đồng tình với quan điểm
Chính phủ cần làm rõ hơn về khả năng huy động các nguồn vốn, nguồn lực
tài chính, thời gian thực hiện các chương trình và trong cơ cấu nguồn
vốn chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2011 - 2015, đại biểu đề
nghị cần tăng nguồn lực nhiều hơn cho chương trình, mục tiêu quốc gia
xây dựng nông thôn mới, nhất là nguồn lực ngân sách Trung ương dành cho
vốn đầu tư.
“Đối với kế hoạch vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011-2015 tôi thống
nhất với việc rà soát, cắt giảm, giãn, hoãn và chuyển đổi hình thức đầu
tư các công trình. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ, Bộ, ngành liên quan
cần ban hành nguyên tắc tiêu chí hướng dẫn cụ thể để tránh tình trạng
cắt giảm bình quân gây thiệt hại, lãng phí lớn đối với những công trình
dở dang, bức xúc”, đại biểu Hùng nói.
Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thành Tâm - Tây Ninh ủng hộ việc chấp
nhận về nguyên tắc tổng mức đầu tư từ trái phiếu Chính phủ giai đoạn tới
là 225.000 tỷ đồng - là mức tối đa – và đề nghị Chính phủ tiếp tục xác
định rõ các tiêu chí trong việc thực hiện điều chỉnh phân bổ đầu tư
trước khi tiến hành thực hiện tiếp các dự án đầu tư, phải làm nhanh để
tránh tính trạng trì trệ, đình đốn.
“Đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội việc kiểm tra kết quả, kiểm tra, rà
soát, sắp xếp, bố trí các dự án trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011 -
2015 tại Kỳ họp thứ 3”, đại biểu Tâm nói.
Bàn về cơ cấu nguồn vốn cho các chương trình mục tiêu quốc gia, theo đại
biểu Nguyễn Lâm Thành - Lạng Sơn, việc phân bổ ngân sách Trung ương
theo từng chương trình nên dựa vào tính chất đặc điểm và vấn đề cần giải
quyết ở từng địa phương để bố trí cho hợp lý, ví dụ như chương trình
phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm, chương trình dân số nên ưu tiên cho
miền núi, chương trình vệ sinh an toàn thực phẩm ưu tiên cho vùng đô
thị, đồng bằng...., không nhất thiết các địa phương đều có sự dàn đều
như nhau.
Chung mối quan tâm, đại biểu Trần Quang Chiểu - Nam Định cho rằng, chính
việc một số nhiệm vụ thường xuyên của bộ, ngành, địa phương cũng được
đưa vào nội dung của chương trình mục tiêu quốc gia đã dẫn tới sự mất
cân đối trong bố trí sử dụng vốn, thể hiện qua tỷ lệ chi thường xuyên
còn chiếm tỷ trọng cao so với tỷ lệ chi đầu tư.
“Thực tế cho thấy nhiều chương trình có mức chi sự nghiệp, chi thường
xuyên chiếm tới 80%, cá biệt là trên 80%. Đây cũng là một trong những
nguyên nhân trực tiếp dẫn đến mục tiêu của dự án của chương trình đề ra
là không đạt”, đại biểu Chiếu nhận xét.
Theo đại biểu Chiếu nhất, Chính phủ cần tổng kết, đánh giá một cách
nghiêm túc toàn bộ các chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn
vừa qua. Trên cơ sở đó, kiên quyết cắt bỏ các dự án hay các nội dung của
các dự án bị trùng lặp, mang tính chất chi thường xuyên, hiệu quả không
thiết thực mà mục tiêu của dự án chỉ là sản phẩm có tính chất định tính
như nâng cao, vận động, tuyên truyền… hay những dự án có nội dung, thời
gian thực hiện ngắn hạn.
Thảo luận tại hội trường, các đại biểu cũng tán thành cơ bản với danh
mục 16 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2011 – 2015 như đề xuất
của Chính phủ. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, nên nghiên cứu lồng
ghép để giữ ở mức dưới 10 chương trình. Một số ý kiến đề nghị, chương
trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được bố trí nguồn lực
quá ít và mục tiêu quá rộng, trong khi đó có rất nhiều chương trình mục
tiêu quốc gia khác như về y tế, giáo dục, văn hóa... đều có mục tiêu
nhằm vào 19 tiêu chí nông thôn mới. Do đó, nên lồng ghép và tốt nhất là
đưa các chương trình mục tiêu quốc gia này vào chương trình mục tiêu
quốc gia xây dựng nông thôn mới, coi đây là những chương trình nhánh
hoặc chương trình con của chương trình xây dựng nông thôn mới.
Theo lịch, sáng mai, 9/11, các đại biểu sẽ biểu quyết thông qua Nghị
quyết về Chương trình sử dụng trái phiếu Chính phủ 5 năm 2011-2015 và
Nghị quyết về Chương trình mục tiêu quốc gia 5 năm 2011-2015.