Chúng ta nhận định được những cơ hội nhưng phải thừa nhận rằng những thách thức lại vô cùng lớn. Tôi muốn nhấn mạnh 4 thách thức lớn nhất.

Thứ nhất, kinh tế thế giới tiếp tục khó khăn, chậm phụ hồi, chắc chắn tác động đến kinh tế chung của khu vực cũng như kinh tế của đất nước. Do đó, việc triển khai quan hệ với các nước trên các lĩnh vực, nhất là kinh tế, thu hút đầu tư, mở rộng ODA cũng như các lĩnh vực khác sẽ gặp những khó khăn, ảnh hưởng nhất định đến các mục tiêu phát triển.

Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh. Ảnh: Minh Thăng

Thứ tư, những thách thức về biến đổi khí hậu, an ninh phi truyền thống ngày càng trở thành những vấn đề lớn trên thế giới, mà Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu.

Rất khó dự báo đúng

Bối cảnh thế giới 2011 cho thấy sự biến động nhanh chóng, phức tạp khó lường, tạo những dịch chuyển quan trọng. Tại hội nghị của ngành ngoại giao, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh đến công tác dự báo diễn biến thế giới để định hướng đường lối, chiến lược đối ngoại. Vấn đề này sẽ được đẩy mạnh triển khai ra sao?

Đây là một trong những nhiệm vụ hết sức khó khăn.

Thời gian qua, chúng tôi đã cố gắng tăng cường công tác nghiên cứu dự báo chiến lược, trong đó có việc thành lập, nâng cấp Viện Nghiên cứu chiến lược của Bộ Ngoại giao, tăng cường việc nghiên cứu của các đơn vị của Bộ cũng như cơ quan đại diện ở nước ngoài. Tuy nhiên, tình hình diễn biến nhanh chóng, dự báo cũng nhiều khó khăn. Dự báo đúng rất khó, nhưng dự báo gần đúng cũng là vấn đề quan trọng.

Nhận xét của Tổng bí thư rất đúng là công tác nghiên cứu, dự báo còn hạn chế. Trong chương trình hành động, Bộ Ngoại giao đã giao cho các đơn vị trong bộ, đặc biệt là Viện Nghiên cứu chiến lược tăng cường công tác nghiên cứu, đồng thời giao trách nhiệm cho các cơ quan đại diện ở bên ngoài tăng cường thu thập thông tin, nghiên cứu và đóng góp vào dự báo tình hình chiến lược đối với trong nước.

Một trong những biện pháp rất quan trọng là con người, nguồn nhân lực cho công tác nghiên cứu, dự báo thì cần tăng cường đào tạo hơn nữa, đặc biệt là cán bộ trẻ trong ngành. Hiện nay số lượng cán bộ trẻ trong Bộ lớn, làm sao đào tạo cho họ có tinh thần, tâm huyết với công tác nghiên cứu.

Về Luật Biển

Năm 2012, Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét, thảo luận dự án Luật Biển Việt Nam do Bộ Ngoại giao chủ trì soạn thảo. Ý nghĩa của luật này trong bối cảnh phát triển của đất nước, thưa Bộ trưởng?

Với một quốc gia có chiều dài bờ biển 3.200 km, 28 tỉnh, thành nằm ven biển và một nền kinh tế liên quan đến biển chiếm đến 50% tổng thu nhập GDP, việc xây dựng một luật về biển là điều đương nhiên. Biển, đối với Việt Nam quan trọng về nhiều ý nghĩa, từ chính trị, kinh tế đến các lĩnh vực khác. Các quốc gia có biển cũng đều có luật liên quan đến biển, nên việc chúng ta ra một luật biển là vấn đề bình thường.

Đó là khẳng định những khía cạnh liên quan pháp lý đối với chủ quyền biển đảo cũng như hoạt động của chúng ta trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa trên biển. Vừa qua, Luật Biển đã được thảo luận kỳ họp thứ 2 của Quốc hội và sẽ tiếp tục được thảo luận tại các kỳ họp tới để thông qua chính thức.