Trên sông Hồng, lưu lượng trung bình mùa cạn (tháng 11-2011 đến tháng 4-2012) ở mức 850-1.050 m3/s (TBNN là 1.180m3/s). Mực nước thấp nhất tại Trạm Thủy văn Hà Nội có khả năng ở mức 0,2m và xuất hiện vào tháng 1 và 2-2012. Điều này cho thấy, mùa cạn năm 2012 sẽ tiếp tục xảy ra thiếu nước và khô hạn ở vùng Đông Bắc, vùng núi phía bắc và trung du Bắc bộ. Tình trạng khó khăn trong giao thông đường thủy, cấp nước và phát điện trong mùa khô 2012 sẽ căng thẳng trong các tháng cuối vụ.
Hồ thủy điện Hòa Bình đã tích nước sẵn sàng phục vụ cho vụ đông - xuân.
Ảnh: Hồng Duyên
Thời tiết, thủy văn diễn biến bất thường
Tại miền Bắc, mùa mưa năm nay đến sớm hơn so với bình thường nhưng tổng lượng mưa trong các tháng phân bố không đều về diện và lượng, có nơi thiếu hụt, có nơi lại cao hơn TBNN. Cụ thể, tại Bắc bộ, khu vực ven biển phía Đông bắc bộ và Đồng bằng bắc bộ ở mức xấp xỉ TBNN, riêng các tỉnh miền núi phía bắc ở mức thấp hơn TBNN cùng thời kỳ; tại Bắc Trung bộ, các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An ở mức cao hơn TBNN, các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi ở mức thấp hơn TBNN.
Từ tháng 5-2011 đến nay, trên các hệ thống sông Bắc bộ ít lũ, chỉ có 4-5 đợt lũ vừa và nhỏ, không có lũ lớn. Lũ tiểu mãn thuộc loại vừa và xuất hiện sớm vào những ngày 16, 17-5-2011, sớm hơn so với TBNN khoảng 7 ngày. Đỉnh lũ trên sông Hồng, Thái Bình, sông Thao phổ biến thuộc loại nhỏ, đa số dưới báo động 1. Đặc biệt trong các tháng 8, 9 và 10-2011 là tháng lũ chính vụ, các trị số mực nước đặc trưng cao nhất, thấp nhất và trung bình tháng trên sông Hồng tại Hà Nội đều xuống mức thấp nhất lịch sử từ khi có số liệu quan trắc. Mực nước thấp nhất trên sông Lô tại Vụ Quang trong tháng 8 và 9 cũng đạt trị số thấp nhất cùng kỳ lịch sử.
Đầu tháng 11-2011, nguồn nước trên các sống thiếu hụt nhiều so với TBNN (ở thượng nguồn sông Hồng nhỏ hơn TBNN từ 5-20%; riêng trên sông Gâm dòng chảy đến đầu tháng 11 cao hơn một chút so với TBNN, nhưng hạ du sông Hồng lại nhỏ hơn TBNN đến 30%).
Tận dụng tối đa nguồn nước xả
Ngày 19-12-2011, Tổ máy số 4 Thủy điện Sơn La phát điện lên lưới điện quốc gia, tích nước hồ chứa đến mực nước dâng bình thường là 215m. Mực nước các hồ thủy điện lớn ở Bắc bộ hiện đều cao hơn so với cùng kỳ năm 2010. Hồ thủy điện Hòa Bình, Thác Bà đã tích lên đến gần mực nước dâng bình thường, riêng mực nước hồ thủy điện Tuyên Quang vẫn ở mức thấp.
Theo kế hoạch của các địa phương, diện tích tưới vụ đông xuân 2011-2012 là 667.596ha, trong đó, diện tích tưới tự chảy là 80.073ha; bơm điện 477.229ha; bơm dầu 57.336ha…
Theo kế hoạch thống nhất, lịch lấy nước phục vụ làm đất gieo cấy xuân 2012 của các hệ thống thủy lợi vùng Trung du, Đồng bằng Bắc bộ sẽ gồm 2 đợt: Đợt 1, thời gian lấy nước từ 5h ngày 18-1 đến 18h ngày 22-1-2012 (thời gian xả nước là 5 ngày); Đợt 2, thời gian lấy nước từ 5h ngày 1-2 đến 18h ngày 9-2-2012 (thời gian xả nước là 9 ngày).
Yêu cầu mực nước tại Hà Nội trong thời gian lấy nước đạt khoảng 2,2m trở lên. Tổng lượng xả nước từ 3 hồ dự kiến khoảng 2,80 tỷ mét khối, phân bổ lưu lượng xả các hồ như sau: Thác Bà bình quân 440m3/s, tổng lượng xả khoảng 532,22 triệu mét khối; hồ Tuyên Quang bình quân 460m3/s, tổng lượng xả khoảng 556,42 triệu mét khối; hồ Hòa Bình bình quân 1.400m3/s tổng lượng xả là 1.693,44 triệu mét khối.
Theo tính toán của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, dự kiến mực nước các hồ thủy điện sau 2 đợt xả nước như sau: Hồ Thủy điện Sơn La giảm 3,02m; hồ Thủy điện Hòa Bình giảm 2,82m; hồ Thủy điện Thác Bà giảm 2,32m và hồ Thủy điện Tuyên Quang giảm 6,88m. Tuy nhiên, số liệu dự kiến này có thể thay đổi tùy thuộc vào khả năng nhận nước của hệ thống thủy lợi, diễn biến các đợt triều cường, mức nước hạ du trước và trong các đợt lấy nước cũng như diễn biến thời tiết ở miền Bắc cũng như thủy văn đối với mỗi hồ thủy điện…
Mặc dù năm nay, mực nước tại các hồ thủy điện lớn ở Bắc bộ được cải thiện hơn so với năm ngoái, song thời tiết và thủy văn năm nay vẫn thất thường, vì vậy, các địa phương phải tận dụng tối đa nguồn nước xả tăng cường từ các hồ thủy điện để lấy nước cho vụ đông - xuân trong 2 đợt lấy nước tập trung mà Thủ tướng Chính phủ đã chỉ thị, kiên quyết không để phát sinh thêm nhu cầu xả nước.