Cần phải xử phạt thật nghiêm với những chủ hàng bán mũ bảo hiểm kém chất lượng.
Ảnh: Khánh Huyền
Đi dọc nhiều con phố lớn của Hà Nội như
đường Nguyễn Trãi, Láng, Lê Văn Lương, Bưởi, Trần Duy Hưng… người ta dễ
dàng thấy cảnh tư nhân bày bán hàng trăm chiếc MBH trên hè. Không cần
xem kỹ cũng dễ nhận thấy, hầu hết chúng đều thuộc loại "MBH thời trang",
đặc biệt là nhẹ, mỏng, không bảo đảm an toàn cho người sử dụng khi xảy
ra va chạm. Nhiều cửa hàng bán mũ bảo hiểm trong phố hay ở các chợ cũng
bày bán nhiều MBH loại này. MBH là mặt hàng do doanh nghiệp nội sản xuất
là chính, song điều đáng buồn là vì phải cạnh tranh với MBH "rởm", kém
chất lượng, nên nhiều doanh nghiệp sản xuất MBH chất lượng đã ngừng sản
xuất hoặc chỉ hoạt động cầm chừng. Sản xuất sút kém, doanh nghiệp không
tạo ra được nhiều của cải xã hội và đóng góp cho ngân sách nhà nước đã
đành, song đáng báo động hơn là thực tế này đã làm nảy sinh một lớp
người tiêu dùng coi thường pháp luật, tự do mua bán, sử dụng hàng giả
(các loại MBH hào nhoáng, giá rẻ, nhưng không bảo đảm chất lượng), nhằm
đối phó với cơ quan chức năng là chính, chứ không phải để bảo vệ an toàn
cho chính bản thân mình và tham gia vào việc xây dựng một thị trường
trong sạch, lành mạnh.
Thông tư liên tịch quy định rõ, người ngồi trên xe mô tô, xe gắn máy, xe
đạp máy khi tham gia giao thông trên đường bộ có trách nhiệm sử dụng
đúng MBH đã được chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy, gắn dấu hợp quy
tem CR theo đúng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia. Những quy định đó không có
gì là khắt khe, khó khăn cho người sử dụng, nếu không nói là những yêu
cầu cần thiết để phát huy được tác dụng của MBH. MBH không đạt quy chuẩn
đang bày bán tràn lan trên thị trường tuy cũng có đủ thành phần vỏ nhựa
cứng, lớp xốp chống va đập và quai đeo theo mẫu mã... song sản xuất từ
nguyên liệu kém và thiếu hụt. Thế nhưng vì giá rẻ (chỉ bằng 1/4, thậm
chí 1/5 giá một chiếc MBH đúng quy chuẩn) nên MBH "rởm" vẫn có đất sống.
Mặc dù mỗi năm, cơ quan chức năng phát hiện, thu giữ và tiêu hủy hàng
nghìn MBH kém chất lượng, song những loại mũ này vẫn bày bán tràn lan.
Việc quản lý và kiểm soát thường gặp nhiều khó khăn, bởi việc kinh doanh
MBH không cần điều kiện, nên bán ở chỗ nào cũng được. Chưa kể các lực
lượng chức năng cũng khó kiểm tra, xử phạt vi phạm trong lưu thông, kinh
doanh mặt hàng này, vì chưa có chế tài cụ thể. Bên cạnh đó, hiện chỉ có
các con số thống kê về số người bị tai nạn giao thông khi đội hay không
đội MBH, chứ chưa phân biệt có bao nhiêu trường hợp đội MBH bảo đảm hay
không bảo đảm chất lượng, nên sức thuyết phục của công tác tuyên truyền
cũng bị hạn chế nhiều.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, số lượng MBH kém chất lượng
hiện chiếm 70-80% thị trường Việt Nam. Mặc dù ở Mục 4, Khoản 1, Điều 28,
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có ghi: Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ
người tiêu dùng có nhiệm vụ "độc lập khảo sát, thử nghiệm; công bố kết
quả khảo sát, thử nghiệm chất lượng hàng hóa, dịch vụ do mình thực hiện;
thông tin, cảnh báo cho người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ và chịu
trách nhiệm trước pháp luật về việc thông tin, cảnh báo của mình; kiến
nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng". Ngoài ra, ở Khoản 5, Điều 48 và Khoản 4,
Điều 49 đề cập đến trách nhiệm của Bộ Công thương và UBND các cấp có
ghi: các nơi này có trách nhiệm "thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu
nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng theo thẩm quyền". Thế nhưng, những cơ quan này đã thực thi chức
trách đến đâu, có bao nhiêu người tiêu dùng biết sử dụng các quyền chính
đáng đã được pháp luật quy định để bảo vệ mình, lại đang là những vấn
đề còn bỏ ngỏ. Mặc dù cơ quan chức năng thường xuyên tuyên truyền về
thực hiện an toàn giao thông, song các băng rôn, khẩu hiệu chỉ nặng về
khuyến cáo, nhắc nhở việc cần thiết đội MBH mà không có yêu cầu bắt buộc
về MBH đạt chất lượng hay không đạt chất lượng... Hiệu quả là hòa cả
làng!
Có "cầu" ắt có "cung", để xóa bỏ nạn MBH kém chất lượng, vấn đề quan
trọng nhất là cần có sự thay đổi trong ý thức và thói quen của người
tiêu dùng. Cùng với việc nâng cao ý thức bảo vệ an toàn cho chính bản
thân mình, người tiêu dùng cần tỏ rõ thái độ kiên quyết không mua, không
sử dụng hàng giả, hàng nhái, không cho hàng giả, hàng nhái có đất tồn
tại. Các cơ quan phải tăng cường quản lý thị trường, đưa MBH vào danh
mục mặt hàng kinh doanh có điều kiện; triệt để loại bỏ việc sản xuất,
kinh doanh, sử dụng các loại mũ có hình dáng giống MBH nhưng không bảo
đảm chất lượng.