Lấy phiếu tín nhiệm là để thăm dò

Chủ nhiệm UB Pháp luật của QH Phan Trung Lý nêu rõ mục đích của đề án là: Để QH, HĐND thay mặt nhân dân giám sát những người giữ các chức vụ do QH, HĐND bầu hoặc phê chuẩn trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Đồng thời, kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm được sử dụng làm cơ sở để Đảng, Nhà nước thực hiện công tác quy hoạch, đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ một cách hiệu quả, đúng người, đúng việc; kịp thời đưa ra khỏi bộ máy nhà nước những người tín nhiệm thấp, không hoàn thành nhiệm vụ được giao mà không phải chờ đến hết nhiệm kỳ...

Nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ “lấy” phiếu tín nhiệm với “bỏ” phiếu tín nhiệm? Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng giải thích: “Giữa lấy phiếu và bỏ phiếu có một không gian, quy trình khác nhau - là các bước đi đến kết quả cuối cùng - là còn dùng ông này hay không dùng nữa. Lấy phiếu là để thăm dò, bỏ phiếu là để đồng ý còn giữ hay thôi. Thăm dò là bước đầu để sang bỏ phiếu, nhưng bỏ phiếu rồi còn phải làm một thủ tục nữa là bãi nhiệm, miễn nhiệm. Hằng năm lấy phiếu để thăm dò, để ĐBQH và HĐND thể hiện mức độ tín nhiệm của mình. Nhưng hằng năm chưa đủ không gian thời gian để bỏ phiếu tín nhiệm. Nên thăm dò 2 lần mà không đủ tín nhiệm thì đưa sang làm thủ tục bỏ phiếu tín nhiệm... Mức độ thăm dò có 3 mức độ, nhưng sang thủ tục bỏ phiếu thì chặt chẽ hơn (chỉ còn có 2 mức: Tín nhiệm hay không tín nhiệm). Kết quả thăm dò là một trong những căn cứ để bỏ phiếu, quy trình chặt chẽ hơn và hậu quả của nó nặng nề hơn. Đã không tín nhiệm thì phải trình ra QH thủ tục thay thế, hoặc cộng thêm những vấn đề khác nữa thì trình ra QH  bãi miễn”.

Thu hẹp chức danh lấy phiếu tín nhiệm?

Báo cáo tóm tắt được trình bày tại phiên họp đặt ra phương án là đối tượng được đưa ra lấy phiếu tín nhiệm chỉ tập trung vào một số người giữ chức vụ chủ chốt... Phương án này được nhiều ý kiến ủng hộ và đánh giá là có ưu điểm: Đối tượng được đưa ra lấy phiếu tín nhiệm chỉ tập trung vào một số người giữ chức vụ chủ chốt, phù hợp với yêu cầu tổng quát của Nghị quyết Trung ương 4 là tập trung vào các chức danh lãnh đạo, quản lý các cấp. Nhiệm vụ, quyền hạn của những người này cũng đều được quy định cụ thể trong Hiến pháp và luật nên ĐBQH, HĐND có cơ sở thuận lợi để đánh giá, thể hiện tính khả thi, không dàn trải, tránh hình thức. Tuy nhiên cũng có hạn chế là chưa bao quát hết, hay nói cách khác là thu hẹp phạm vi lấy phiếu tín nhiệm những người giữ các chức vụ do QH, HĐND bầu hoặc phê chuẩn.

Chủ nhiệm UB Giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của QH Đào Trọng Thi cho rằng: Lấy phiếu tín nhiệm gắn với đánh giá cán bộ hằng năm, nên phải làm với tất cả mọi người, chỉ có điều khác nhau là phải phân cấp. Có nhiều ý kiến ủng hộ quan điểm cần  lấy phiếu tín nhiệm đối với “toàn bộ” những người giữ chức vụ do QH, HĐND bầu hoặc phê chuẩn, bởi có những ưu điểm là thể hiện đầy đủ trách nhiệm, quyền hạn của QH, HĐND, với tư cách là các cơ quan quyền lực nhà nước ở trung ương và địa phương, thay mặt cử tri xem xét, đánh giá mức độ tín nhiệm này với tất cả các chức danh do mình bầu hoặc phê chuẩn.

Chủ nhiệm UB các vấn đề xã hội của QH Trương Thị Mai ủng hộ việc chỉ lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh chủ chốt. Song, bà Mai nói thêm: Trong trường hợp cần thiết nếu QH yêu cầu phải thực hiện lấy phiếu tín nhiệm hết các chức danh thì phải làm.

Cũng có ý kiến đề nghị lấy phiếu tín nhiệm bất thường đối với những người để xảy ra những ảnh hưởng lớn, nghiêm trọng, không còn uy tín trong dân.

Cần có văn hóa từ chức

Theo dự thảo đề án, việc xác định kết quả lấy phiếu tín nhiệm căn cứ vào số phiếu được kiểm. Mức độ tín nhiệm thể hiện theo ba mức độ:

“Người được tín nhiệm cao”, “Người được tín nhiệm” và “Người được tín nhiệm thấp”. Tuy nhiên, trong thảo luận, bà Trương Thị Mai và đa số ý kiến khác đề nghị chỉ nên đặt ra hai mức độ là “tín nhiệm”  và “không tín nhiệm”. Bà Mai cho rằng đưa ra nhiều mức độ tín nhiệm rất dễ cảm tính nếu tiêu chí áp dụng không tương ứng, và cộng với tâm lý duy tình của người VN thì khó mà chuẩn xác trong đánh giá tín nhiệm. Chủ nhiệm UB Tài chính và Ngân sách Phùng Quốc Hiển đặt vấn đề khác: Nếu thấy không  đảm bảo được nhiệm vụ, không đủ tín nhiệm... thì nên có văn hóa từ chức.

Về thời điểm lấy phiếu tín nhiệm, Dự thảo đề án cũng đang có 2 phương án. Phương án 1, quy định việc lấy phiếu tín nhiệm cần được tiến hành định kỳ hằng năm theo đúng tinh thần của NQTW 4. Phương án 2, quy định QH, HĐND các cấp tổ chức lấy phiếu tín nhiệm hai lần trong một nhiệm kỳ vào thời gian giữa và cuối nhiệm kỳ của QH và HĐND các cấp.