Trong số các hồ sơ bị loại ra, không có hồ sơ Quan họ của Việt Nam. Xung quanh vấn đề này, PV Báo Văn Hóa đã có cuộc trao đổi với TS Lê Thị Minh Lý – Phó cục trưởng Cục Di sản văn hoá.

Sau 6 tháng chính thức đệ trình, Hồ sơ Quan họ đã “tiến thêm một bước nữa” trong hành trình đệ trình xét ghi danh vào Danh sách các Di sản văn hoá phi vật thể Đại diện của Nhân loại. Xin bà cho biết ý nghĩa, vai trò của “vòng” thẩm định này với Hồ sơ Quan họ của Việt Nam?

- TS Lê Thị Minh Lý: Việc xem xét hồ sơ của các quốc gia thành viên đệ trình UNESCO xét ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể Đại diện của Nhân loại đều phải trải qua ba vòng thẩm định, xem xét. Vòng thứ nhất mang tính thủ tục hành chính, xem xét các hạng mục của hồ sơ. Vòng thứ hai mang tính thẩm định về mặt chuyên môn, với sự tham gia của các nhà chuyên môn, chuyên gia xem xét, đánh giá Di sản đệ trình để có ý kiến chính thức báo cáo lên Uỷ ban Liên chính phủ. Sau đó, Uỷ ban Liên chính phủ với đại diện 24 quốc gia trong Ban chấp hành (trong đó có Việt Nam) sẽ xem xét ra quyết định cuối cùng có đưa di sản đệ trình đã vượt qua hai vòng kể trên vào Danh sách các Di sản văn hoá phi vật thể Đại diện của Nhân loại hay không. Theo quan điểm của tôi, vòng nào cũng quan trọng. Bởi qua mỗi vòng đều có những hồ sơ của các quốc gia thành viên đệ trình bị loại ra. Tuy vậy, đây là vòng thẩm định mang tính chuyên môn nên việc Hồ sơ Quan họ của Việt Nam vượt qua vòng này có ý nghĩa khẳng định chất lượng chuyên môn của bộ Hồ sơ cũng như giá trị di sản của Quan họ mà chúng ta quyết định đệ trình.

Quan họ đã tiến thêm một bước quan trọng trên hành trình đệ trình UNESCO đưa vào Danh sách các Di sản văn hoá phi vật thể Đại diện của Nhân loại. Tại vòng “chung kết” sắp tới, chúng ta có biết Hồ sơ Quan họ của Việt Nam sẽ “đấu” với bao nhiêu Di sản đệ trình hay không?

- Trong số 111 hồ sơ đã được Hội đồng tư vấn của Uỷ ban Liên chính phủ xem xét vừa qua, chúng tôi chỉ quan tâm đến hồ sơ Quan họ của Việt Nam. Cũng không nên tò mò hỏi xem có bao nhiêu bộ hồ sơ bị loại để làm gì, đấy là vấn đề tế nhị. Quan trọng nhất là Quan họ của Việt Nam đã vượt qua vòng thẩm định này để được đưa lên bàn xem xét cuối cùng của Uỷ ban Liên chính phủ dự kiến tổ chức vào tháng 9.2009. Chúng ta cũng đã nhận được ý kiến nhận xét chính thức của Hội đồng tư vấn rằng: Quan họ của Việt Nam đã đảm bảo các tiêu chí của Công ước 2003 về bảo vệ Di sản văn hoá phi vật thể để được đưa vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể Đại diện của nhân loại.

Vậy từ nay đến vòng xét chọn cuối cùng của Ủy ban Liên chính phủ dự kiến sẽ tổ chức vào tháng 9.2009, chúng ta sẽ làm những gì để “ghi thêm điểm” cho Quan họ trên bàn xét chọn?

- Điều quan trọng nhất là chúng ta xây dựng và thực hiện được chương trình hành động quốc gia để bảo vệ, tôn vinh, phát huy giá trị của Quan họ. Trong thời điểm hiện nay chúng ta lại cần nhanh chóng thực hiện chương trình hành động quốc gia một cách ráo riết hơn, quy củ hơn. Bởi như thế, một mặt chúng ta tiếp tục nâng cao ý thức của cộng đồng về giá trị của Quan họ và những biện pháp để bảo vệ, phát huy Quan họ. Hơn thế, đấy cũng là cách chúng ta thể hiện sức sống của Quan họ trong cộng đồng xã hội cũng như khát vọng được UNESCO tôn vinh Quan họ của người Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.

Một canh Quan họ cổ. Ảnh: Trần Huấn

Trong một cuộc gặp mặt những thành viên tham gia xây dựng hồ sơ quốc gia về Di sản phi vật thể đệ trình UNESCO gần đây, một chuyên gia UNESCO đã thẳng thắn nhìn nhận vai trò của “lobby” thực ra rất quan trọng trước “vòng chung kết” cuối cùng vốn tiềm ẩn nhiều bất ngờ, chúng ta đã chuẩn bị “lobby” như thế nào?

- Có lẽ trong bối cảnh “đóng cửa bảo nhau” giữa những “người nhà” thì đấy là một đóng góp chân thành. Nhưng tôi nghĩ, điều quan trọng nhất vẫn là chất lượng hồ sơ cũng như giá trị thực sự của di sản Quan họ mà chúng ta quyết định xây dựng hồ sơ, đệ trình UNESCO... Thời gian qua, chúng ta cũng thực hiện bốn nhóm giải pháp đã đưa vào chương trình hành động quốc gia về Quan họ. Đấy là những hành động cần thiết cho Quan họ cũng như cho hồ sơ Quan họ đệ trình UNESCO.

Cho đến thời điểm này, bà nhìn nhận như thế nào về khả năng Quan họ được đưa vào Danh sách Di sản phi vật thể Đại diện của Nhân loại?

- Cho đến thời điểm này, nhìn chung việc quyết định xây dựng hồ sơ và đệ trình hồ sơ Quan họ ít nhiều đã thành công nhất định. Quan họ đã bước qua hai “cửa ải” rồi thì chúng ta hoàn toàn có cơ sở để hy vọng.

Xin cám ơn bà!

Theo Văn hóa Online