Người dân tộc thiểu số kể chuyện qua… hình ảnh
Triễn lãm được tổ chức thực hiện bởi Viện nghiên cứu xã hội, kinh tế
và môi trường (iSEE). 143 bức ảnh tại triển lãm miêu tả sinh hoạt văn
hóa, tin ngưỡng, cuộc sống hàng ngày của của các dân tộc thiểu số như
người Khmer (Sóc Trăng), Pa – cô và Vân Kiều (Quảng Trị), Thái và Mường
(Thanh Hóa), người Dao và H’Mông (Yên Bái và Lào Cai). Triển lãm kéo dài
từ ngày 10/11 đến ngày 18/11 tại công viên Lam Sơn (Q.1, TPHCM).
Từ tháng 12/2011 đến tháng 4/2012, các cộng đồng dân tộc thiểu số
được trải nghiệm quá trình học hỏi và giữ gìn văn hóa thông qua việc
chụp ảnh và kể lại các câu chuyện gắn với với từng bức ảnh.
Điều đặt biệt, triểm lãm bắt nguồn từ phương pháp photovoice, có
nghĩa là những bức ảnh đều được chụp từ góc nhìn của người trong cuộc và
để họ tự nói về nét văn hóa dân tộc thông qua các bức ảnh của mình,
không có sự sắp đặt hay chỉnh sửa nào. Mỗi bức ảnh chứa đựng nhiều câu
chuyện mang đời sống riêng về bản sắc văn hóa dân tộc.
TS Lê Quang Bình, Viện trưởng Viện nghiên cứu xã hội, kinh tế và môi
trường cho hay điều quan trọng nhất là qua quá trình chụp ảnh, người dân
cảm thấy tự hào về văn hóa của mình. Và có lẽ chỉ khi tự hào thì người
dân mới giữ gìn và phát triển văn hóa cũng như mong muốn giới thiệu văn
hóa của mình đến các nhóm dân tộc khác.
Triển lãm đặc biệt này cũng muốn nhấn mạnh văn hóa phải thuộc về cộng
đồng, phải được duy trì sáng tạo bởi cộng đồng. Sự vôn vinh, bảo tồn và
phát triển các giá trị văn hóa trước hết phải bắt đầu từ chính cộng
đồng dân tộc ấy.
Ông
Vỗ Hưa, người Pa - cô xem chân gà chuẩn bị cho một sự việc quan trọng
trong gia đình như làm nhà mới, chọn đất làm nhà, đi săn bắn... Ngay khi
con gà được cắt tiết, chủ nhân phải trình khẩn các thần có liên quan
đến việc mình muốn xem. Chân gà có 4 ngón, người dân quan niệm mỗi ngón
đều có điềm linh riêng như: ngón cái chỉ điều tốt hay xấu, ngón giữa là
thần che chở và ngón út chỉ người quan hệ trong làm ăn với mình hoặc chỉ
điềm xấu.
Lễ
gọi hồn của người dân tộc Bru - Vân Kiều (Quảng Trị) do thầy mo thực
hiện, khi thanh đao buộc với giỏ cúng đứng thẳng mà không cần người giữ
thì hồn đã về.
Thầy
cúng Kon Nam, 58 tuổi đang thực hiện nghi lễ dâng của cải lên thần
Luông cho một người dân Pa - cô (thuộc dân tộc Tà Ôi, Quảng Trị), Khi
thanh gươm dựng và đứng yên được khoảng 30 giây có nghĩa là thần Luông
đã chấp nhận lễ vật này. Lễ vật gồm xôi và gà.
Người dân tộc Thái mặc áo khom đỏ để hành lễ về việc chữa bệnh, đuổi ma.
Cái
giỏ này người H'Mông gọi là cái bề, dùng để đựng thức ăn, rau, củi...
khi đi làm. Một người phụ nữ khi đi làm, không có chỗ để điện thoại nên
phải tìm treo chỗ cao nhất thế này. Sùng A Của, tác giả bức ảnh muốn nói
rằng người dân tộc mình đã biết dùng điện thoại để thông tin với mọi
người trong gia đình và cộng đồng.
Người dân tộc Thái hỗ trợ nhau trong việc dựng nhà.
Ruộng bậc thang của người dân tộc H'Mông khi đã được dẫn nước vào ngâm cho mềm đất.
Tháng
12 hàng năm, người Vân Kiều tổ chức lễ cúng họ. Tất cả các thành viên
trong họ đều ở nhà tham gia vào việc phát quang, quét vôi ve làm cho
lăng mộ đẹp hơn để tổ tiên về cùng con cháu. Lăng được xây ở nơi cách xa
bản, gần rừng. Khu rừng này được gọi là rừng thiêng, nếu người của họ
khác chặt cây hoặc đến đây làm ồn sẽ bị phạt một con gà.
Không
có người trông con để đi làm nên người H'Mông thường mang con theo lên
nương. Họ sẽ đào một cãi vũng, trải chiếu lên để cho đứa trẻ ngồi chơi.
Cạnh đó là chiếc cọc buộc cái ô ở trên để tránh nắng mưa.
Đám
tang của người dân tộc Mường. Quan tài người chết được buộc vào hai cây
bương làm đòn khiêng và đưa ra ngoài bằng cửa ngang (cửa sổ ở đầu nhà)
chứ không đi cửa chính có cầu thang vì đây là lối đi của người sống.
Trong
ảnh là đám tang của một cô gái trẻ 20 tuổi. Người chết từ 13 tuổi trở
lên được gọi là quá giáp, phải làm ma lớn. Người trong làng đến viếng ma
đều phải đội khăn tang.
(Theo Dantri.com.vn)