Các con phố của Hà Nội đang quá tải và tắc nghẽn

Theo GS.TSKH Cường, hiện tại diện tích đường của Hà Nội quá nhỏ, chỉ chiếm khoảng 6,8% diện tích đô thị, trong khi trung bình của thế giới là 15-25%. Mật độ mạng lưới đường Hà Nội còn thấp và phân bố không đều, mới đạt 4,08km/km² cho tất cả các loại đường ở các quận nội thành cũ. Mật độ phương tiện giao thông theo đăng ký đã đến mức báo động: cứ 1km đường phải gánh đến 500 ô tô và 5.500 xe máy. Hiện tại, diện tích đường của Hà Nội chỉ đáp ứng 40% lượng phương tiện giao thông đăng ký bao gồm khoảng 220.000 ô tô và 2,4 triệu xe máy. Đó là chưa kể đến lượng phương tiện giao thông từ ngoại tỉnh đổ về Hà Nội mỗi ngày. Vỉa hè bị chiếm dụng ở nhiều nơi làm chỗ để xe, kinh doanh, buôn bán, người đi bộ chủ yếu phải đi dưới lòng đường là vấn đề xã hội bức xúc.

Nhiều tuyến đường có lòng đường hẹp (không đủ 6 làn xe), không tương xứng với cấp hạng mà nó đảm nhiệm như đường Tôn Đức Thắng – Nguyễn Lương Bằng- Tây Sơn, Hoàng Hoa Thám, Kim Mã – Cầu Giấy – Xuân Thủy, Nguyễn Văn Cừ, Ngô Gia Tự…Nếu theo chức năng được quy định, các đường đó phải rộng 60 – 80m, số làn xe theo quy định phải là 6- 8- 10 làn, nhưng trong thực tế chúng chỉ rộng từ 3-6 làn xe nên luôn trong tình trạng quá tải dẫn đến ùn tắc. Đặc biệt, đường Cầu Giấy, Xuân Thủy chỉ rộng toàn bộ 33m, hiện là quá hẹp, nhất là trong tương lại khi có cả đường sắt trên cao đi trên tuyến đường này.

Bên cạnh đó, hầu hết các đường phố không có đất dự trữ. Nhiều đường phố chính sẽ quá tải trong 10 năm tới mà không có cách nào mở rộng được. Giao thông trên đường chủ yếu là giao thông hỗn hợp: xe thô sơ, cơ giới, xe hai bánh, bốn bánh đều đi chung nên tốc độ luôn bị hạn chế, gây va chạm. Xe buýt luôn cắt các dòng xe máy, xe đạp nên kém an toàn. Các đường vành đai đã có trong bản đồ quy hoạch từ đầu những năm 60 nhưng cho đến nay chưa được thông, các đường hướng tâm chậm mở rộng làm ảnh hưởng lớn đến giao thông toàn thành phố…

Clémen MUSIL – Thuộc Dự án đào tạo chuyên ngành đô thị cũng nhận xét: “Giờ đây, các con phố Hà Nội luôn tắc nghẽn và chứa đựng lưu lượng người đi lớn. Ví dụ, hàng ngày có khoảng 330.000 người đi qua cầu Chương Dương và Long Biên để qua sông Hồng và có khoảng 410.000 người dân thành phố mỗi ngày đi qua đại lộ Nguyễn Trãi ở Hà Đông để tới trung tâm thành phố. Hiện nay phần lớn phương tiện di chuyển là xe máy. Nếu số lượng người trên những trục đường chính trên sử dụng ô tô riêng, cần tới gần 10 làn đường trên cầu Chương Dương và 14 làn trên đường Nguyễn Trãi. Phải thừa nhận rằng, hiện nay nếu gần 90% số người di chuyển bằng xe máy và bằng phương tiện giao thông công cộng, chúng ta đã đạt chuẩn điểm bão hòa về hệ thống giao thông đường bộ của Thủ đô”.

Người dân Thủ đô đi lại tại hầm xe cơ giới Nút giao thông Kim Liên 

Ông Nguyễn Văn Bức – Công ty CP tư vấn quốc tế xây dựng và giao thông Hà Nội đánh giá: Tốc độ xây dựng các đường giao thông trong khu vực các quận nội thành quá chậm do thiếu vốn đầu tư và do quá trình đền bù, tái định cư, giải phóng mặt bằng kéo dài, phải trải qua quá nhiều công đoạn và phải được sự tham gia của nhiều cấp, nhiều ngành.

Theo tính toán của các chuyên gia, nếu cải tạo mở rộng và làm thêm các đường phố mới để các quận nội thành đạt được chỉ tiêu quy hoạch có 20-25% diện tích đất dành cho giao thông, và đơn giá áp dụng cho các tuyến Ngã Tư Sở và đường Kim Liên – Ô Chợ Dừa, cần 14 tỷ USD cho chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng, tức là tương đương với chi phí Malaysia xây dựng thành phố ước mơ. Chi phí, đền bù, giải phóng mặt bằng ở nội thành Hà Nội trong những năm gần đây thường gấp 6- 8 lần chi phí thi công xây lắp đường giao thông; ví như: đường vành đai I từ Ô Chợ Dừa đến Kim Liên dài 1080m đã phải chi khoảng 600 tỷ đồng cho giải phóng mặt bằng, xây lắp 100 tỷ đồng; Nút Ngã Tư Sở chi phí khoảng 1000 tỷ đồng GPMB trong tổng vốn đầu tư 1200 tỷ đồng…

Cần tập hợp trí tuệ toàn dân để giải quyết bài toán giao thông Thủ đô

Để khắc phục những yếu kém trên thành phố Hà Nội đang triển khai nhiều dự án đẩy mạnh phát triển giao thông. Theo GS.TSKH Cường, để giao thông Hà Nội sớm góp phần biến đổi thành phố trở nên thân thiện – sống tốt cần phải có nhiếu biện pháp. Đó là cần tăng nhanh hơn nữa tốc độ phát triển giao thông thành phố. Các dự án đường sắt đô thị đã được đề xướng cách đây 11 năm (1998) nhưng cho đến nay chưa làm được gì đáng kể. Cần nhanh chóng thông các đường vành đai I, II, III, mở rộng các đường hướng tâm tạo mạng lưới hoàn chỉnh sẽ góp phần giảm ùn tắc và cải thiện đáng kể tình hình giao thông của toàn thành phố.

Bên cạnh đó, cần hạn chế phát triển lượng giao thông cá nhân, nhất là xe máy. Trong lương lai cần giảm xuống mức dưới 2000 xe máy/1000 dân, ô tô con tăng phụ thuộc mức độ cải thiện tình hình giao thông của toàn thành phố. Thành phố Hà Nội cũng cần coi giao thông công cộng là một hoạt động phúc lợi xã hội được nhà nước đặt biệt quan tâm, có chế độ trợ vé, trợ giá cho người lao động, người khuyết tật; Phối hợp tốt giữa các phương tiện giao thông công cộng với nhau: tàu điện ngầm với đường sắt nhẹ, xe buýt, xe buýt nhanh (có làn dành riêng). Ở các đường phố chính, TP Hà Nội có thể chia tách các dòng xe như tách ô ô tô với xe máy và xe đạp, tách phần xe chạy nhanh với xe chạy chậm, sẽ tăng cường trật tự đi lại, và thông xe an toàn. Hiện nay ở TP Hồ Chí Minh đã có 3 đường thuộc dạng này, đó là đại lộ Nguyễn Văn Linh, đường Trường Chinh, Điện Biên Phủ; Đà Nẵng có đường Ngô Quyền; Hải Phòng có đường Lê Hồng Phong và Hà Nội chưa có đường mới nào ngoài đường Nguyễn Trãi.

GS.TSKH Cường cũng đề xuất, nên khống chế thời gian đi lại của người dân trong nội thành là 30 phút (khống chế bằng sử dụng phương tiện giao thông công cộng có tốc độ cao). Ngoài ra để giải quyết việc đi lại thuận tiện của cư dân hai bên bờ sông Hồng đoạn giữa hai cầu Chương Dương và Vĩnh Tuy cách nhau 4km, nơi có mật độ dân cư cao, thành phố nên xây dựng thêm hầm hoặc cầu ở giữa hai cầu trên, đồng thời tạo trục giao thông mới cho thành phố.

Ông Nguyễn Văn Bức cũng đề xuất: cần gắn quy hoạch cơ sở hạ tầng giao thông với quy hoạch sử dụng đất đô thị ở hai bên đường như UBND TP Hà Nội đã chỉ đạo các quận, huyện xây dựng các khu nhà ở chia lô để đấu thầu tạo vốn phát triển cơ sở hạ tầng cho địa phương. Đó là giải pháp đầu tư phát triển đô thị theo cơ chế kinh tế thị trường: Nhà đầu tư cần được hưởng lợi do giá đất gia tăng khi chuyển từ đất nông nghiệp sang đất đô thị, đồng thời cũng là phương án hiệu quả để khắc phục tình trạng chiếm dụng đất, xây dựng tùy tiện ở hai bên các đường giao thông mới xây dựng theo quy hoạch.

Những ý kiến của các chuyên gia trên được ghi lại từ hội thảo khoa học: “Hà Nội: Thành phố sống tốt - thân thiện của cộng đồng”, vừa được Hội quy hoạch phát triển đô thị VN phối hợp với Tổ chức HealthBrige Canada và trung tâm toàn cầu hóa Trường đại học Hawaii tổ chức tại Hà Nội.