Qua đó, người đọc như được sống lại những tháng năm hy sinh quên mình,
thầm lặng và kiên cường của những người đã dựng nên đường ống dẫn xăng
dầu xuyên Trường Sơn trong thời kỳ quyết liệt nhất của chiến tranh chống
Mỹ (1968-1973). Một công trình mà danh tướng của mặt trận Trường Sơn -
tướng Đồng Sĩ Nguyên, đã nhận định: "Nếu gọi đường Hồ Chí Minh là một
huyền thoại thì đường ống xăng dầu là huyền thoại trong huyền thoại đó".
 |
Hơn 600 trang của cuốn sách đem lại một ấn tượng sử thi đặc biệt, trước
hết do cảm hứng anh hùng ca đầy chất lý tưởng, trong sáng và chân thực,
biểu hiện tự nhiên qua một tập thể các nhân vật là những nguyên mẫu như
Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần Đinh Đức Thiện, Tư lệnh Đoàn 559 Đồng Sĩ
Nguyên... Và những tái hiện hư cấu bám sát nguyên mẫu của những sĩ quan,
kỹ sư như Ngọc, Danh, Quang... những cán bộ chỉ huy như Thục, Lê
Trọng... Thực ra, người đọc khó lòng cảm nhận mức độ hư cấu, bởi tính
hiện thực, lịch sử của những câu chuyện chiến tranh, của những địa danh
"tam giác lửa Vinh - Nam Đàn - Linh Cảm, các trọng điểm như Đồng Lộc,
Xuân Sơn, đèo Đá Đẽo, Trà Ang, chuỗi trọng điểm ATP...", của những giai
thoại thấm nhuần bản sắc dân gian bộ đội Trường Sơn như tên "Dốc Con
C.", sau đổi là "Dốc Ông Miện"… Nhưng đặc biệt hơn cả là tính hiện thực,
lịch sử qua những cảnh ngộ, con số thương vong, cảnh hy sinh của bộ đội
và thanh niên xung phong với tinh thần làm việc đầy sáng tạo và sẵn
sàng xả thân để có tuyến đường ống dẫn xăng dầu vươn sâu vào chiến
trường.
Đây quả là một cuốn sách về một câu chuyện phi thường, khiến người ta
phải kinh ngạc về tư tưởng táo bạo, lòng dũng cảm và tài trí những con
người Việt Nam. Làm sao có thể lắp đặt một tuyến ống dài hàng trăm rồi
hàng nghìn kilômet qua đồng ruộng, sông suối, xuyên rừng núi, vắt qua
những vách đá dốc dựng... phơi mình dưới bầu trời bị không lực đối
phương ngày đêm bắn phá; phơi mình trong môi trường độc hại và khắc
nghiệt, với trang bị kỹ thuật thô sơ đến mức một cái thước logarit cũng
là hiếm hoi, có lúc phải dùng cách đếm bước chân để đo đạc, tính toán
những chênh lệch bình độ…?
"Dòng sông mang lửa" còn đáng nói bởi văn chương trữ tình và anh hùng,
đẹp một cách hài hòa trong sự tái hiện cả lòng dũng cảm và tình yêu thơ
mộng, thủy chung của những người đi chiến đấu, cả hiện thực chết chóc và
những phức tạp tính người trên chiến địa. Ngoài ra, câu chuyện được kể
đầy suy tư, kiềm chế, tự nhiên đưa đến một cái kết nhắc nhở sự cần thiết
của lịch sử đối với hiện tại. "Chiến tranh đã sinh ra một thế giới của
những người tàn phế. Và chỉ sống trong thế giới ấy anh mới hiểu được nỗi
đau của họ". Rồi "mai đây, khi thắng lợi... người ta sẽ tháo tuyến ống
này đi... Liệu còn ai nhớ đến, biết đến những nỗi cực nhọc của những
người lính đã hy sinh tuổi xuân để bảo vệ cho dòng sông mang lửa vào tận
chiến trường? Biết bao người trong các anh hùng thầm lặng ấy đã may mắn
trở về và sống trong đói nghèo. Đừng bao giờ quên!" - thông điệp từ
"Dòng sông mang lửa" nói như vậy!