Có thể rất nhiều bạn đọc trẻ chưa biết rõ về ông. Vì vậy, ngắn gọn nhất,
có thể nói thế này: Nguyễn Duy Trinh, người Nghệ An, sinh năm 1910, là
một nhà ngoại giao tài năng mà tên tuổi đã gắn liền với những thắng lợi
trên mặt trận ngoại giao nói riêng và trong cuộc đấu tranh thống nhất
đất nước nói chung.
 |
Cuốn sách này có thể góp phần giúp bạn đọc làm sáng tỏ nhận định trên
nhưng là với những câu chuyện sinh động, tin cậy của các đồng chí từng
công tác gần gũi với ông qua các thời kỳ, trong đó có các đồng chí lãnh
đạo Đảng, Nhà nước, các đồng chí lão thành cách mạng. Tác phẩm cũng được
chia làm hai phần theo tinh thần ấy, phần một gồm hai tập hồi ký của
Nguyễn Duy Trinh và phần hai các bài viết của bạn bè, đồng chí về sự
nghiệp ngoại giao của ông.
Cuốn sách với những góc nhìn phong phú cùng khắc họa những điểm lớn
chung: Nguyễn Duy Trinh đảm nhiệm cương vị Bộ trưởng Ngoại giao trong
giai đoạn cuộc chiến đấu chống Mỹ trên cả hai miền Nam - Bắc đang trải
qua những thử thách khốc liệt nhất. Và ông chính là người đại diện nói
lên tiếng nói quyết tâm đanh thép “Không có gì quý hơn độc lập tự do”
của nhân dân Việt Nam trên bàn đàm phán Hội nghị Paris. Phía đối phương
và giới bình luận quốc tế luôn theo dõi sát từng câu từng chữ phát biểu
của ông để tìm ra “điều mới mẻ trong những tuyên bố mạnh mẽ”.
Cũng qua cuốn sách này, ta hiểu thêm: Sau chiến thắng tháng 4-1975, đất
nước còn khó khăn, nhưng Bộ trưởng Nguyễn Duy Trinh đã kiến tạo được
nhiều mối quan hệ với các nước trong khu vực, đặt những “viên gạch” đầu
tiên để Việt Nam trở thành một thành viên tích cực của cộng đồng ASEAN
sau này. Sách còn chia sẻ những thông tin quý giá về việc Bộ trưởng
Nguyễn Duy Trinh đã góp phần đào tạo, rèn luyện nhiều cán bộ ngoại giao
giỏi cho đất nước như thế nào. Bằng tất cả kinh nghiệm của mình, ông
thường nhấn mạnh với cán bộ trẻ: Không phải liệt kê, thống kê những con
số mà (từ đó) phải nhận ra âm mưu của đối phương và dự kiến được những
xu thế phát triển của tình hình giữa các mối tương quan…
Bộ trưởng Nguyễn Duy Trinh là mẫu mực của một nhà ngoại giao “cỡ lớn”
thời hiện đại với tư duy sắc sảo và phong cách chuẩn mực. Cán bộ cấp
dưới không thấy Bộ trưởng của mình cáu giận quát mắng bao giờ, cũng
chẳng thấy ông cười to. Nếu có khuyết điểm, thiếu sót chỉ thường nghe
ông nhắc: “đừng nói như vậy”, “không nên làm như vậy”. Với những lỗi
nặng, ông chỉ thị: “Dặn anh em nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm”.
Tinh thần chiến đấu và phẩm chất cách mạng của Bộ trưởng Nguyễn Duy
Trinh luôn đi cùng với đức tính khiêm tốn và tình thương yêu đồng chí
chân thành.
Đặc biệt, ông có một trí nhớ tuyệt vời. Trong thời gian ở tù tại Buôn Ma
Thuột, ông và đồng chí Hồ Tùng Mậu có sáng kiến làm “tiểu thuyết miệng”
để kể cho anh em như một món ăn tinh thần. Trong tù không có giấy và
bút để ghi, “tiểu thuyết” Giọt máu hồng được ông “in” trong trí nhớ của
mình và “đọc” lại bất cứ đoạn nào mà anh em bạn tù muốn nghe. Trong cuộc
sống thường ngày, hình ảnh của ông thế này: Nếu thấy một cọng rác ông
cũng cúi xuống tự tay nhặt bỏ vào thùng. Một cuốn sách đặt sai vị trí
ông cũng tự tay xếp lại…
Vậy nên, đọc cuốn sách trên về ông, không phải đọc những dòng sử liệu
khô khan mà là đọc, khám phá, học tập một tâm hồn và một nhân cách lớn.
Ông mất ngày 20-4-1985, nhưng mọi người vẫn luôn nhớ về Nguyễn Duy Trinh
- một nhà ngoại giao lớn của cách mạng Việt Nam ở cả tài năng và đức
độ.