Mỗi cuốn sách là một cơ duyên
3 cuốn sách thuộc mảng Địa lí của
Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn I
Lãnh đạo Nhà xuất bản Hà Nội và tác giả sách tại buổi Lễ ra mắt giới thiệu các công trình về Địa lí Hà Nội trong Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến
Chuyên khảo Địa lí Hà Nội với 824 trang in, 21 chương nội dung là tâm huyết, những công trình nghiên cứu khoa học của 13 tác giả đều là những nhà nghiên cứu, chuyên gia đầu ngành về địa lí của Việt Nam. Cuốn sách khi ra mắt được đánh giá là cuốn sách địa lí về Hà Nội dày dặn nhất từ trước tới nay riêng với Thủ đô và chưa có một địa phương, tỉnh thành nào có cuốn sách địa lí dày dặn như vậy. Trong 21 chương nội dung này, các tác giả đã trình bày về địa lí tự nhiên Hà Nội với một chừng mực nhất định, như là lịch sử tự nhiên của lãnh thổ (địa chất - kiến tạo, các quá trình địa mạo), ở một chừng mực khác lại như các nguồn lực để phát triển, là hoàn cảnh tự nhiên mà trên đó các thế hệ cư dân đã tương tác, đã ứng xử để tạo nên không gian kinh tế - văn hóa Thủ đô. Gắn liền về mặt địa lí là dân cư của Thăng Long – Hà Nội với những đặc điểm phân bố dân cư được trình bày gắn liền với các đặc điểm quần cư nông thôn và quần cư đô thị. Làng Hà Nội mang đặc trưng của làng đồng bằng Bắc Bộ đang biến đổi, cả về không gian cư trú, không gian sản xuất và không gian văn hóa, dưới tác động của đô thị hóa và hiện đại hóa.
Những vấn đề về đô thị hóa và quần cư đô thị ở Hà Nội được trình bày tuần tự: từ các giai đoạn đô thị hóa, sự phát triển của dân số đô thị, vị thế của đô thị Hà Nội trong hệ thống đô thị cả nước cho đến sự phát triển và thay đổi cấu trúc không gian đô thị Hà Nội từ năm 1954 trở lại đây. Mối quan hệ giữa đô thị trung tâm và các đô thị vệ tinh tạo ra mối quan hệ nông thôn - đô thị ở Hà Nội hiện tại và trong tương lai gần. Đây là những vấn đề các tác giả đề cập về mặt dân cư trong khuôn khổ địa lí Hà Nội.
Hơn thế, nhiều vấn đề về tự nhiên, dân cư, kinh tế - xã hội Thủ đô trong sách có thể là lần đầu tiên được phân tích dưới góc độ địa lí. Theo GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh thì thời đại của công nghệ và bùng nổ thông tin cho phép các tác giả tiếp cận được nhiều thông tin cập nhật, nhưng không phải lúc nào cũng đồng bộ và tương thích với nhau. Chính vì thế, việc suy ngẫm và sàng lọc thông tin, có tư duy phê phán trên các dữ liệu thu thập được làm cho các tác giả kì vọng cuốn chuyên khảo đem đến cho độc giả một vài cách nhìn mới, nhưng đồng thời cũng hàm chứa những rủi ro, nếu các nhận định ấy chưa đủ sâu sắc hay chưa đủ chính xác.
Một chuyên khảo có tính hàn lâm cao lại thực hiện bởi nhiều tác giả vậy nên chủ biên đã dày công trong việc thống nhất văn phong, thuật ngữ, trình bày sơ đồ, biểu đồ, thống nhất tỷ lệ bản đồ để đảm bảo nội dung, hình ảnh được truyền tải chính xác, khoa học, dễ hiểu với đông đảo độc giả.
Trong buổi lễ ra mắt GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh đã chia sẻ nhiều kỷ niệm cũng như tâm huyết khi thực hiện cuốn sách này.
GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh chủ biên cuốn sách Địa lí Hà Nội
Là một trong ba cuốn sách được giới thiệu tại buổi Lễ ra mắt, Sông hồ Hà Nội của PGS.TS. Đặng Văn Bào, thuộc Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến, với 352 trang in, 5 chương nội dung thể hiện những nét tổng quan về sông hồ ở Hà Nội, phân tích một cách hợp lý về các nhân tố ảnh hưởng tới quá trình hình thành và phát triển của hệ thống sông hồ Hà Nội; mô tả hệ thống sông suối thành phố Hà Nội (bao gồm các hệ thống sông Hồng, sông Nhuệ - Đáy, sông Tô Lịch và hệ thống sông Cầu), các hồ và đầm (bao gồm các hồ và đầm ở các quận nội thành và các huyện thị ngoại thành Hà Nội). Đồng thời phân tích những biến động của hệ thống sông hồ Hà Nội trong quá khứ và hiện tại; đề xuất định hướng sử dụng hợp lý các hồ nước và sông ngòi Hà Nội. Qua đó phác họa một bức tranh khá đa dạng, phong phú về sông hồ Hà Nội, về quá trình hình thành và phát triển của hệ thống sống hồ dưới sự tác động của các yếu tố tự nhiên và xã hội và góp phần làm sáng tỏ lịch sử phát triển vùng đất Hà Nội, đặc biệt là các dấu ấn minh chứng về sự biến đổi lòng sông và các hồ nước trong mối liên quan với quá trình khai thác, sử dụng và quản lý lãnh thổ thủ đô Hà Nội. Đây cũng là một trong những cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quy hoạch sử dụng hợp lý tài nguyên đất, nước, phòng tránh thiên tai liên quan tới ngập lụt và sụt sập tại các nền đất yếu trên địa bàn Thủ đô.
Song hành về mặt địa lí là sự dịch chuyển, biến động về dân cư sinh sống trên mảnh đất đó. Dân cư Thăng Long - Hà Nội là một trong những cuốn sách được thực hiện với tâm huyết, thai nghén trong suốt 39 năm của GS.TS. Đỗ Thị Minh Đức - GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh.
Kinh đô Thăng Long xưa, thủ đô Hà Nội nay là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của cả nước vậy nên trong bản thân vị thế của nó vốn có sức hấp dẫn lớn với người nhập cư. Từ thập niên 1980 trở lại đây, các luồng di cư trên đất Hà Nội và giữa Hà Nội với các địa phương khác trong cả nước càng diễn ra với cường độ cao hơn, phạm vi rộng hơn, có tác động rất sâu sắc đến các đặc điểm dân số học và sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô. Với 332 trang in, nội dung được thể hiện trong 8 chương, bạn đọc sẽ có thêm hiểu biết về những thay đổi của cơ cấu dân cư Hà Nội về nhiều khía cạnh: cơ cấu sinh học, cơ cấu xã hội - nghề nghiệp,… và những tác động của cơ cấu này đến sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội.
Ba cuốn sách trong buổi Lễ ra mắt và giới thiệu các công trình về địa lí Hà Nội trong Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến đều là những tâm huyết của những tác giả có quá trình nhiều năm nghiên cứu về địa lí, dân cư Việt Nam nói chung và địa lí, dân cư Hà Nội nói riêng. Mỗi cuốn sách, mỗi chuyên khảo là những tư liệu quý không chỉ với giới nghiên cứu khoa học mà còn với những nhà hoạch định chính sách trong xây dựng và phát triển thủ đô Hà Nội ngày một giàu mạnh, văn minh, hiện đại.
Ly Đàm