Trải qua sự biến động của điều kiện sống và tư duy con người, các hình thức gia đình cũng có nhiều thay đổi ngày càng đa dạng và phức tạp hơn. Các hình thức gia đình được coi là truyền thống là: Hôn nhân một vợ một chồng; Hôn nhân tự do; Hôn nhân theo phụ hệ; Gia đình đa thê; Gia đình đa thế hệ; Gia đình góa; Gia đình tái hôn; Gia đình đơn thân (Mẹ/bố một mình); Gia đình cha mẹ nuôi, con nuôi
Trong thời hiện đại có một số hình thức gia đình mới xuất hiện. Đó là: Gia đình đồng tính luyến ái; Gia đình mẹ “xin con”; Gia đình thuê đẻ con (đứa trẻ sinh ra từ những người đàn bà được thuê mang thai); Gia đình không hôn thú.
Hình thức gia đình sẽ ảnh hưởng đến đều có lối sống, mối quan hệ của các thành viên, sự phát triển của các cá nhân và cả chức năng gia đình. Trên thực tế các nghiên cứu về gia đình đã gặp nhiều khó khăn và không thể có các kết luận về kiểu gia đình đồng nhất. Tuy nhiên, một điều dễ nhận thấy là có mối liên hệ chặt chẽ giữa hình thức và chức năng gia đình.
Lê Sơn