Đường Hà Nội- Lào Cai là dấu ấn giao thông quy mô lớn của Pháp ở Hà Nội
Trong cuốn “Châu bản Triều Nguyễn về Hà Nội”- TS Đào Thị Diến chủ biên có ghi rõ về những sự kiện có ý nghĩa đặc biệt này. Cụ thể, Châu bản triều Thành Thái (1897), tập 31 tờ 1-2 của Bộ công có viết: Ngày 28 tháng Giêng năm nay, nhận được tờ tư của lãnh Phủ thần Hưng Hóa là Nguyễn Đình Quang trình bày: Công sứ tỉnh ấy bàn rằng: Vâng lệnh của Toàn quyền Đại thần, đường từ Hà Nội lên đến Bảo Thắng (Lao Kay) hiện đã khởi công mở rộng mặt đường 8 thước tây, như vậy thì đường của hạt ấy từ Trung Hà đến Hiền Lương cũng lập tức khởi công. Đã giao cho đến đo chiều dài ước chừng 69.000 thước tât, cần sức các phủ huyện đôn đốc làm. Còn như phủ Đoan Hùng và huyện hạt Phù Ninh đợi sẽ nhận đắp đường từ Việt Trì đến Đoan Hùng, tỉnh ấy đã đến khám xét đoạn đường này đi qua nhiều gò núi, bãi đá và ruộng sâu, nên công nhiều việc nặng thêm đã sức cho 5 phủ huyện Lâm Thao, Tam Nông, Tích Khê… điều động các hạng đinh tráng chia ra các đoạn theo đúng kiểu mẫu mà làm để cho được nhanh chóng hoàn thành rồi sẽ tư cho nha Kinh lược Bắc Kỳ và Bộ Hộ xem xét”.
Sau đó, năm 1901, tức năm Thành Thái 13 cũng ghi chép về việc vua Thành Thái sẽ tham dự khánh thành cầu Long Biên và đường xe lửa chạy qua đây vào tháng Giêng năm 1902. Cụ thể trong Châu bản triều Thành Thái ngày 22/12 ghi phụng Thượng dụ nói rằng: “Toàn quyền Đại thần đã tới Kinh đô tâu bàn về việc tháng Giêng năm tới khánh thành cầu thép cùng được xe lửa thuộc tỉnh Hà Nội xin rước xa giá ngự lãm để sự kiện được trọng thể. Trẫm nghĩ ngày nay vận hội mở mang triều đình yên vững, một chuyến giá lâm cũng đáng. Trẫm đã đồng ý và kính tâu với hai cung thấu tỏ. Nay căn cứ lời tâu của bề tôi Cơ mật viện theo đó thực thi, bàn thảo thích đáng, chuẩn cho chọn dịp thượng tuần tháng Giêng đại giá khởi hành…”
Cầu Long Biên được khởi công xây dựng từ năm 1899 khánh thành năm 1902, nằm trong chương trình phát triển giao thông khai thác thuộc địa của người Pháp ở Đông Dương. Từ khi ra đời, cầu Long Biên đã được coi là biểu tượng của khoa học kỹ thuật và nghệ thuật kiến trúc đầu thế kỷ 20. Vào thời điểm đó, Long Biên là cây cầu thép lớn nhất khu vực Đông Nam Á, và là cây cầu dài thứ hai trên thế giới (chỉ sau cầu Brooklyn bắc qua sông East-River của Mỹ). Ngày nay, sau hơn 100 năm, trải qua bao thăng trầm lịch sử, cây cầu vẫn đang cần mẫn nối hai bờ vui và là một trong những biểu tượng được yêu thích của mỗi du khách khi đến với Hà Nội.
Hà Thu