Hương Ngải, một làng quê hiếu học xứ Đoài
Làng Hương Ngải (xã Hương Ngải, huyện Thạch Thất) là một vùng thuần nông, đồng ruộng thuộc đất phù sa cổ bạc màu nên cuộc sống xưa nghèo khó. Trong khó khăn, người dân nơi đây cần cù lao động và đặc biệt là dốc hết lòng cho con em học hành đến nơi đến chốn. Trong làng xưa không có nhà nào không có người đi học, không có khoa thi nào trong làng không có người đi thi. Người đàn ông Hương Ngải lấy việc học hành khoa cử, là cách tiến thân của mình. Người phụ nữ Hương Ngải làm việc cực nhọc vất vả gấp đôi cũng để gắng sức nuôi chồng, cha, con của mình học hành những mong họ đỗ thành tài.
Theo cuốn sách “Làng cổ Hà Nội” do TS Lưu Minh Trị làm chủ biên, qua các triều đại làng Hương Ngải xưa đã có 6 người thi đỗ Thái học sinh và Tiến sĩ, 53 người đỗ Cử nhân và Tú tài. Khắp vùng xứ Đoài ca ngợi đây là làng quê hiếu học. Có thể kể tới những nhân vật hiếu học và đỗ đạt nổi tiếng làng Hương Ngải, như: Đỗ Hịch, đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân, khoa Quý Sửu 1493, niên hiệu Hồng Đức 24 đời vua Lê Thánh Tông; Phí Thạc, 22 tuổi đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân khoa Kỷ sửu 1529, nên hiệu Minh Đức thứ 3 đời vua Mạc Đăng Dung; Đỗ Thê, 23 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ khoa Ất Sửu 1685 đời vua Lê Huy Tông; Nguyễn Đăng Tuân, đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ niên hiệu Minh Mạng thứ 10... Ngày nay, truyền thống hiếu học của Hương Ngải vẫn được kết thừa, phát huy. Theo số liệu có 2.000 con em Hương Ngải có bằng Đại học và trên Đại học, trong đó có 2 Phó giáo sư, hơn 30 Tiến sĩ...
Hữu Trưởng