Cổ Đô-làng họa sĩ, đất văn thơ
Làng Cổ Đô (xã Cổ Đô-huyện Ba Vì) là vùng đất của truyền thuyết Sơn Tinh-Thủy Tinh. Làng nằm ngay gần chân núi Tản Viên và nằm bên bờ sông Hồng, là nơi tiếp giáp với sông Đà và sông Thao.Trong cuốn sách “Làng cổ Hà Nội” tập 1 do TS Lưu Minh Trị làm chủ biên, Cổ Đô hiện lên là một làng khoa bảng, danh nhân nổi tiếng. Có thể kể tới Nguyễn Sư Mạnh-Tiến sĩ, Thượng thư bộ Lễ, một nhà ngoại giao tài giỏi thời vua Lê Thánh Tông; Nguyễn Bá Lân-Tiến sĩ, Lục bộ Thượng thư, văn võ kiêm toàn. Ngoài ra, có thể kể tới Đề đốc Trần Vàng, một danh tướng đời vua Tự Đức đã cầm quân chống Pháp 7 năm liền rồi tuẫn tiết không chịu đầu hàng giặc hay ông Lãnh Tác, tên thật là Phan Chí Chính là một tướng lãnh có tinh thần yêu nước chống Pháp tới cùng.
Ngày nay, nhắc đến Cổ Đô là nói đến làng họa sĩ, đất văn thơ. Theo thống kê, Cổ Đô có tới 22 họa sĩ và người làm hội họa được đào tạo chính quy tại Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội và Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, hoặc chí ít cũng được đào tạo ở Trường Cao đẳng Sư phạm nhạc họa Trung ương, nay là Trường Đại học Sư phạm nghệ thuật Trung ương. Làng Cổ Đô hiện nay có một bảo tàng Mỹ thuật diện tích 200m2 được xây 2 tầng giữa làng quê, đó là “Bảo tàng Sỹ Tốt và Gia đình”. Bảo tàng trưng bày 200 tác phẩm hội họa, bao gồm nhiều chất liệu và chủ đề khác nhau với các chủ đề thuộc từng gia đoạn của cố họa sĩ Sỹ Tốt đã sống và trải nghiệm. Họa sĩ Sỹ Tốt được xem là họa sĩ nổi tiếng nhất Cố Đô. Ông đã có gần 1.000 tác phẩm, nhiều tác phẩm được lưu giữ tại một số bảo tàng lớn ở châu Âu.
Hữu Trưởng