Johann Wolfgang von Goethe (1749 - 1832) - một trong số những vĩ nhân của nền văn chương thế giới. Ông là một nhà thơ, nhà viết kịch, tiểu thuyết gia, nhà văn, nhà khoa học, họa sỹ người Đức. Do đó, ông là một trong số ít những người được xem là nhà thông thái. Hầu hết các tác phẩm của ông còn trường tồn mãi với thời gian. Trong lĩnh vực thơ ca, có rất nhiều bài thơ nổi tiếng của ông đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. Bài thơ kinh điển “Maerz/Tháng Ba” - một bài thơ thật sự rất hay khi đọc nguyên bản tiếng Đức, nhưng cũng chưa thấy có dịch giả người Việt nào dịch bài thơ này.
Biết rằng dịch thơ là vô cùng khó, bám sát dịch nghĩa cũng đã là khó rồi. Chuyển tải nhạc thơ, ý thơ từ một ngôn ngữ này qua một ngôn ngữ khác không là chuyện đơn giản hơn nữa là với những người “tay ngang”. Trong bài thơ, Goethe đã tả mùa Xuân về bằng dấu hiệu của những bông hoa nhỏ xinh, của những tia nắng dịu dàng xen kẽ với những bông tuyết rơi, của bóng dáng chú én nhỏ chao liệng trên bầu trời. Nhưng mùa Xuân thật sự chưa về khi bông tuyết còn rơi, khi mọi thứ “nhỏ xinh”, “đơn lẻ” chưa bừng nở, chưa kết đôi. Thật là tài tình, Goethe tả về cảnh sắc tháng Ba sao mà sâu sắc đến vậy. Mượn ý thơ để nói hộ lòng người - Tháng Ba, tháng giao mùa.
Xin được giới thiệu nguyên bản bài thơ bằng tiếng Đức và bản dịch tuyệt vời của một người bạn “tay mơ” của tôi:
|
Maerz
Es ist ein Schnee gefallen
Denn es ist noch nicht Zeit,
Dass von den Bluemlein allen
Dass von den Bluemlein allen
Wir werden hoch erfreut.
Der Sonnenblick betrueget
Mit mildem, falschem Schein,
Die Schwalbe selber lueget,
Die Schwalbe selber lueget,
Warum? Sie kommt allein.
Sollt ich mich einzeln freuen,
Wenn auch der Fruehling nah?
Doch kommen wir zu zweien,
Doch kommen wir zu zweien,
Gleich ist der Sommer da.
|
Tháng Ba
Một bông tuyết đã rơi
Hẳn là chưa đến lúc
Ta mừng vui hồ hởi
Vì muôn hoa nhỏ xinh
Vì muôn hoa nhỏ xinh.
Tia nắng trời lừa phỉnh
Bằng ánh sáng dịu dàng
Chim én cũng dối gạt
Chim én cũng dối gạt
Vì sao? Én lẻ loi
Mình em có nên vui
Khi mùa xuân kề cạnh?
Hai ta cùng sóng bước
Hai ta cùng sóng bước
Là mùa hạ sớm sang.
|
Thu Linh
Nhà xuất bản Hà Nội