Ngày 15/10/1954, từ Sơn Tây, Hồ Chủ tịch đã cải trang, đi ô tô về thẳng Nhà thương Đồn Thuỷ. Những ngày đầu sau giải phóng Thủ đô, đây còn là trụ sở của Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Phủ Chủ tịch.

Ngôi nhà hai tầng ven đường Trần Khánh Dư của Nhà thương Đồn Thuỷ được xây dựng từ năm 1910, tầng 2 có 8 phòng, được đánh số từ 7 đến 14. Lúc dọn phòng cho Bác, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đề nghị Bác ở phòng số 13 vì phòng 14 ở đầu hồi, có cửa sổ lớn nhìn ra đường Trần Khánh Dư, sợ giặc bắn lén, nhưng Bác bảo: ở phòng này (phòng 14) cho mát mẻ, còn việc bảo vệ thì Bác tự bảo vệ tốt hơn. Căn phòng số 14 diện tích 15m2 (3m x 5m), có công trình phụ riêng, nền lát gạch men trắng và vàng, tường quét vôi trắng. Anh em bảo vệ kiếm một chiếc giường sắt (loại giường của nhà thương), một chiếc bàn và mấy chiếc ghế để Bác nghỉ và làm việc. Nhà thương Đồn Thuỷ khi đó cổng chính ở phía đường Trần Hưng Đạo, có một cửa nhỏ ra phía đường Trần Khánh Dư. Mỗi khi đi làm việc, ô tô đưa đón Bác đều qua cổng chính.

Từ 15/10/1954 đến cuối tháng 12/1954, hơn 2 tháng ở và làm việc tại Nhà thương Đồn Thuỷ, Bác Hồ đã trực tiếp giải quyết nhiều việc trọng đại của quốc gia và quan hệ quốc tế (chỉ tính riêng những bài phát biểu, điện chúc mừng, trả lời phỏng vấn báo chí trong và ngoài nước đã có tới hơn hai chục bài). Năm 1955, Nhà thương Đồn Thuỷ được chia làm 2: Quân y viện 108 ở phía đường Trần Hưng Đạo và Bệnh viện Hồng Thập tự và Lưỡi liềm đỏ ở phía đường Trần Khánh Dư, năm 1958 là Bệnh viện Hữu Nghị Việt – Xô, từ năm 1995 đến nay gọi là Bệnh viện Hữu Nghị, nằm ở cuối đường Trần Khánh Dư, thuộc phường Phạm Đình Hổ, quận Hai Bà Trưng. Căn phòng Bác Hồ ở và làm việc sau khi giải phóng Thủ đô tại Nhà thương Đồn Thuỷ, nay là phòng 14 gác 2 nhà số 4 khoa Tim mạch, Bệnh viện Hữu Nghị.

Địa chỉ này đã được bảo tàng Hồ Chí Minh khảo sát, khẳng định tính chân thực lịch sử. Đây là niềm tự hào của đội ngũ thầy thuốc và nhân viên y tế Bệnh viện Hữu Nghị, đồng thời là một địa chỉ đỏ trên địa bàn quận Hai Bà Trưng.

Huy Vũ

NXB Hà Nội