Giới thiệu Thể loại sách Sách điện tử Bạn đọc và NXB Các bài viết Kế hoạch đề tài Giao lưu trực tuyến Thư viện ảnh Thư viện Video
Tin tổng hợp Tin dự án Tin mới
Trang chủ     Nhà xuất bản    Các bài viết
Thứ tư, 04/12/2019 02:05
Giá trị cung cấp thông tin về các đơn vị hành chính cơ sở từ nguồn tư liệu địa bạ

Khi tổ chức việc lập địa bạ, các Nhà nước quân chủ nhằm vào hai mục đính, trước là để thu thuế, sau là để quản lý đất đai và các mục đích khác trong việc quản lý nông thôn hay quản lý xã hội nói chung. Do vậy khi nghiên cứu tư  liệu địa bạ điều đầu tiên chúng ta sẽ nhận thấy đó chính là những thông tin về đơn vị hành chính của cơ sở của Thăng Long – Hà Nội nửa đầu thế kỷ XIX.Điều này được thể hiện rất rõ trong bộ sách Tuyển tập tư liệu địa bạ Thăng Long – Hà Nội do PGS.TS Vũ Văn Quân cùng các cộng sự sưu tầm, biên soạn, dịch và hiệu đính. Đây là bộ  tư liệu quý giá thuộc Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến.

Mở đầu của một địa bạ là cá thông tin về đơn vị hành chính, cho chúng ta  biết tên đơn vị hành chính cơ sở (xã, thôn, trại, sở…) thuộc tổng, huyện, trấn (hay xứ). Đây là những đơn vị hành chính cơ sở được các đơn vị thiết lập địa bạ lập nên. Qua các tư liệu địa bạ chúng ta có thể nhận thấy hệ thống hành chính đầu XIX vùng đồng bằng Bắc Bộ nói chung của Hà Nội nói riêng g được biết là: trấn - phủ - huyện - tổng - đơn vị hành chính cơ sở. Đơn vị hành chính cơ sở ở đồng bằng Bắc Bộ chủ yếu là xã, lấy ví dụ như huyện Phú Xuyên thuộc phủ Thường Tín, trấn/xứ Sơn Nam Thượng, gồm 11 tổng, 84 xã, thôn, trang, phường. Trong đó chỉ riêng tổng Biện Thủy có 9 xã, thôn: Biện Thủy, Kim Quy, Bái Đô, Thần Quy, Vĩnh Bảo, thôn Hương Lâm thuộc xã Hương Lâm, thôn Khả Liễu thuộc xã Hương Lâm, Bái Xuyên, thôn Bà Lập thuộc xã Mai Trang.

Tuy nhiên, trong đơn vị hành chính cơ sở là xã cũng có hai loại: loại xã không bao gồm nhiều thôn (nhất xã nhất thôn) và loại xã gồm nhiều thôn (nhất xã tam thôn...). Trong trường hợp thứ nhất đơn vị hành chính cơ sở là xã. Vấn đề đã rất rõ ràng. Nhưng trong trường hợp thứ hai - đơn vị hành chính cơ sở là xã hay thôn? Kết quả khảo sát địa bạ cho thấy ở đây đơn vị hành chính cơ sở là thôn. Bằng chứng là, trong những xã bao gồm nhiều thôn thì đơn vị lập địa bạ với sự xác nhận của đại diện hai bộ phận tự trị (sắc mục) và hành chính (xã trưởng, thôn trưởng, khán thủ) là thôn. Những thông tin về đơn vị hành chính từ địa bạ kết hợp với nhiều nguồn tư liệu khác cung cấp một danh mục đầy đủ hơn về các đơn vị làng xã và đặc biệt, hơn các nguồn tư liệu khác, từ địa bạ có chỉ định rõ ràng trong những trường hợp xã nhiều thôn thì đâu mới là đơn vị hành chính cơ sở...

Có thể nói, từ các tư liệu địa bạ thì thông tin về các đơn vị hành chính cơ sở là tuyệt đối chính xá. Qua đây xác lập một danh sách đơn vị hành chính cơ sở (làng xã) của Bắc Bộ nói chung và Hà Nội nói riêng nửa đầu thế kỷ XIX tương đối đầy đủ và sát thực.

Phong Hoàng

Tên đăng nhập
Mật khẩu
Tên truy cập (*)
Mật khẩu (*)
Xác nhận mật khẩu (*)
Email (*)
Họ và tên
Số điện thoại
Địa chỉ
Mã xác nhận (*)