Cư dân văn hóa Hòa Bình chiếm cư tại các hang động và mái đá của khu vực Mỹ Đức
Văn hoá Hoà Bình là văn hoá đá mới sớm nhất Việt Nam với niên đại khoảng 18.000 - 7.500 năm cách ngày nay và có nguồn gốc từ văn hoá Sơn Vi. À Văn hoá Hoà Bình phân bố khá rộng lớn, bao gồm 130 di tích ở các tỉnh Hoà Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Lai Châu, Sơn La, Hà Giang, Ninh Bình và thành phố Hà Nội. Cư dân Hoà Bình chủ yếu cư trú trong các hang động và mái đá ở vùng núi đá vôi, họ sống tập trung thành từng cụm, ở những nơi có nhiều sông suối lớn nhỏ đảm bảo cung cấp nước uống, thức ăn hàng ngày và nguyên liệu làm công cụ.
Tại khu vực Hà Nội, từ năm 1975, dấu tích văn hóa Hòa Bình từng được phát hiện và khai quật ở các di tích cư trú hang động và mái đá Sập Bon, Hang Luộn, hang Sũng Sàm… tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức.
Tại mái đá Sập Bon thuộc thôn Đục Khê đã phát hiện tầng văn hóa dày 1-1,4m phân bố trong bề mặt hang rộng 10m và dài 18m, 1/3 di chỉ bị phủ bởi một tảng đá lớn.
Tại Hang Luộn thuộc thôn Hội Xá đã phát hiện tầng văn hóa dày 2m phân bố trong bề mặt hang rộng 9m và ở độ cao 70m, cửa hang hướng tây bắc, di chỉ đã xáo trộn.
Tại hang Sũng Sàm đã phát hiện tầng văn hóa dày 1-1,4m phân bố trong bề mặt hang rộng 10m và ở độ cao 100m, cửa hang hướng tây nam. Niên đại của hai mẫu trong cuộc khai quật hang Sũng Sàm năm 1975 xác định bằng C14 cho kết quả từ 11.365±80 năm đến 10.770±75 năm cách ngày nay.
Sự tồn tại của nhóm di tích văn hóa Hòa Bình trong các hang động và mái đá khu vực Hương Sơn huyện Mỹ Đức đã cho thấy cuộc sống của cư dân thời đại đá mới sơ kỳ trên dải đất phía tây nam Hà Nội.
Lê Ngân