CHẶNG ĐƯỜNG 35 NĂM NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập Nguyễn Kim Sơn, phát biểu tại Lễ kỷ niệm. Ảnh: Vũ Văn Chiến
Năm 2014 là một năm có nhiều ý nghĩa, với các ngày lễ lớn: 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, 60 năm ngày Giải phóng Thủ đô và 70 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam. Với riêng Nhà xuất bản Hà Nội, năm nay còn có ý nghĩa hơn nữa: kỷ niệm 35 năm hình thành, xây dựng và phát triển.
Cách đây tròn 35 năm, ngày 24/11/1979, Nhà xuất bản Hà Nội được thành lập có nhiệm vụ là một nhà xuất bản tổng hợp, với tôn chỉ mục đích là cơ quan chính trị, tư tưởng, văn hóa của Đảng bộ Thành phố theo Nghị quyết 1643/NQ-TU của Thường vụ Thành ủy Hà Nội.
Ngay những năm đầu thành lập, vượt qua những khó khăn về cơ sở vật chất, tài chính cùng các trở ngại khác, nhà xuất bản đã tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, biên tập viên và mạng lưới cộng tác viên. Trên cơ sở đó, phát huy chức năng nhiệm vụ và thực hiện tôn chỉ mục đích của mình, nhà xuất bản đã xây dựng và triển khai kế hoạch đề tài với cơ cấu hợp lý ở tất cả các mảng sách xuất bản. Mặc dù số lượng xuất bản mỗi năm còn khiêm tốn trên dưới 30 đầu sách nhưng kết quả ban đầu đó là tiền đề quan trọng cho những bước phát triển sau này của nhà xuất bản.
Những năm tiếp theo, cùng với cả nước, Nhà xuất bản Hà Nội chuyển sang cơ chế thị trường. Đây là thời kỳ khó khăn và đầy biến động trong đời sống xã hội nói chung và trong hoạt động xuất bản nói riêng. Với quyết tâm vượt qua khó khăn, tập thể lãnh đạo, cán bộ công nhân viên, biên tập viên phát huy tính năng động, sáng tạo, cùng nhau trăn trở, tìm tòi từng bước đi thích hợp. Nhờ những định hướng đúng đắn cùng bản lĩnh và tinh thần vượt khó, nhà xuất bản đã trụ vững, ổn định và phát triển. Số đầu sách xuất bản không ngừng tăng qua từng năm, chất lượng không ngừng được cải thiện, đáp ứng yêu cầu nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho người dân Hà Nội, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô. Qua gian khó, cán bộ, biên tập viên, công nhân viên nhà xuất bản ngày càng trưởng thành, đội ngũ cộng tác viên ngày càng đông về lượng, mạnh về chất. Sách của nhà xuất bản không chỉ phục vụ riêng cho bạn đọc Thủ đô mà còn được độc giả rộng rãi trong cả nước tìm đọc. Trụ sở số 4 Tống Duy Tân là địa chỉ văn hóa tin cậy của bạn đọc gần xa và đội ngũ những người sáng tác.
Ngoài hoạt động xuất bản thường niên, nhiều hoạt động khác về văn hóa, khoa học được tổ chức để nâng cao năng lực và khẳng định vị thế nhà xuất bản. Trong 2 năm 1992 - 1993, được sự quan tâm và hỗ trợ của Thành phố, Nhà xuất bản Hà Nội đã tổ chức cuộc thi viết tiểu thuyết và truyện ngắn về đề tài Hà Nội. Cuộc thi lúc đó không chỉ tạo ra không khí làm việc sôi nổi trong nhà xuất bản mà còn trở thành một điểm sáng văn hóa của Thủ đô. Qua cuộc thi, tên tuổi một số tác giả được khẳng định và được đánh giá là những gương mặt tài năng của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới như Chu Lai, Nguyên Thị Thu Huệ, Y Ban, Võ Thị Hảo, Trần Đức Tiến… Nhiều tác phẩm đạt giải được xuất bản như Phố của Chu Lai, Biển cứu rỗi của Võ Thị Hảo, Tháng có mười lăm ngày của Ngô Tự Lập… đã gây được tiếng vang trên văn đàn và trong dư luận, được độc giả quan tâm tìm đọc.
Với vai trò là một cơ quan xuất bản duy nhất của Thủ đô, Nhà xuất bản Hà Nội đã tổ chức thực hiện 2 đề tài nghiên cứu khoa học cấp Thành phố là Nâng cao chất lượng công tác xuất bản sách chính trị - xã hội của Thu đô Hà Nội và Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao tính chính trị trong việc xuất bản sách trên địa bàn Hà Nội. Ngoài ra, nhà xuất bản tích cực mở rộng mối quan hệ hợp tác với các sở, ban ngành của Thành phố cũng như các tổ chức, cơ quan trung ương trên địa bàn Hà Nội. Nhờ vậy, các xuất bản phẩm được nâng cao cả về số lượng và chất lượng, vừa đa dạng, phong phú về thể loại, phục vụ kịp thời những nhiệm vụ chính trị của thành phố, vừa đáp ứng tốt hơn yêu cầu về văn hóa của xã hội.
Trong thời gian 10 năm gần đây, Nhà xuất bản Hà Nội có những bước tiến vượt bậc, đạt được nhiều kết quả khả quan, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần phát triển văn hóa - xã hội, giao dục của Thủ đô. Cũng trong giai đoạn này, Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư về Nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động xuất bản ra đời và phát huy hiệu quả tốt trong việc định hướng, chỉ đạo công tác xuất bản trên phạm vi toàn quốc. Cùng với chỉ thị 42-CT/TW, lãnh đạo Thành ủy và UBND Thành phố đã quan tâm, đầu tư nhiều hơn cho hoạt động xuất bản trong việc định hướng, chỉ đạo, cùng các sở ban ngành hữu quan tạo điều kiện cho hoạt động của Nhà xuất bản.
Cuối năm 2005, thực hiện chủ trương đổi mới, sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, Nhà xuất bản Hà Nội chuyển sang mô hình doanh nghiệp là công ty TNHH một thành viên. Mô hình hoạt động mới có những thuận lợi cho việc mở rộng, phát triển quy mô sản xuất, bổ sung thêm một số ngành nghề. Cùng với việc chuyển đổi mô hình doanh nghiệp, nhà xuất bản đã rà soát, xây dựng và bổ sung, hoàn thiện hệ thống quy chế của đơn vị, góp phần điều chỉnh toàn diện mọi hoạt động.
Năm 2006, Dự án đầu tư “Điều tra, sưu tầm, biên soạn và xuất bản Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến” do Nhà xuất bản Hà Nội xây dựng đã được Chính phủ chấp thuận, UBND Thành phố thẩm định, phê duyệt. Đây là một trong những Dự án trọng điểm phục vụ Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Dự án xuất bản có quy mô lớn nhất từ trước tới nay với khối lượng công việc khổng lồ, đa dạng lại hết sức đặc thù về chuyên môn, chưa hề có tiền lệ trong điều kiện thời gian và kinh phí hạn chế. Trong suốt hơn 5 năm, tại nhà xuất bản đã diễn ra một không khí làm việc khẩn trương, quyết liệt với chất lượng học thuật cao. Hội đồng Tư vấn khoa học do GS.AHLĐ Vũ Khiêu làm chủ tịch, các ban tư vấn chuyên môn của Tủ sách do các nhà khoa học có uy tín, làm việc say mê, không kể giờ giấc, không tính toán lợi ích vật chất, tất cả vì tình yêu Hà nội đã lập nên một kỳ tích trong ngành xuất bản. Tủ sách hoàn thành và ra mắt tại Thư viện Quốc gia ngày 02/10/2010 đúng vào dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến gồm hàng trăm tập sách và hàng ngàn trang tư liệu quý hiếm về văn hiến Thăng Long - Hà Nội, với chất lượng tốt về nội dung, đẹp về hình thức đã nhận được nhiều ý kiến hoan nghênh, đánh giá cao từ các nhà khoa học, các nhà quản lý và dư luận đông đảo độc giả trong và ngoài nước. Tủ sách thực sự có ý nghĩa và giá trị bền vững, phục vụ hiệu quả cho nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu về Thăng Long - Hà Nội trước mắt cũng như lâu dài.
Sau thành công bước đầu của Dự án Tủ sách, cùng với các nhà khoa học, nhà xuất bản đã đề xuất và được lãnh đạo Thành phố tin tưởng giao tiếp tục triển khai giai đoạn II. Trong bối cảnh của một không gian Hà Nội mở rộng, Tủ sách giai đoạn II sẽ bổ sung những tư liệu và đề tài mới cho kho tàng văn hiến Thăng Long - Hà Nội, đồng thời tổ chức nghiên cứu, khai thác, quảng bá các giá trị văn hóa của xứ Đoài và những vùng đất mới. Giai đoạn II đã được khởi động từ năm 2013, sẽ hoàn thành vào năm 2017. Và Nhà xuất bản Hà Nội lại tiếp tục đồng hành cùng các nhà khoa học trong chặng đường mới với tinh thần và quyết tâm không hề thay đổi.
Song song với việc tổ chức thực hiện Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến, Nhà xuất bản Hà Nội vẫn duy trì và thực hiện tốt kế hoạch xuất bản sách hàng năm. Một trong những mảng sách quan trọng và thế mạnh của Nhà xuất bản Hà Nội là sách phục vụ ngành giáo dục Thủ đô. Chủ động phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, Nhà xuất bản đã thực hiện nhiều đề án xuất bản sách phục vụ giáo dục, điển hình là:
- Bộ sách giáo khoa: Lịch sử Hà Nội, Địa lý Hà Nội gồm 6 tập dùng cho học sinh từ tiểu học đến THPT trong chương trình giáo dục.
- Bộ giáo trình Trung cấp chuyên nghiệp gồm 330 đầu sách, phục vụ nhu cầu của tất các các ngành nghề đào tạo trung cấp chuyên nghiệp Hà Nội như công nghiệp, nông nghiệp, thương mại du lịch, y học, kinh tế, xây dựng…
- Bộ sách “Tài liệu chuyên đề Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” gồm 20 đầu sách.
Các bộ sách trên được Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng dư luận xã hội đánh giá cao. Nhiều tỉnh thành trong cả nước hiện đang sử dụng những bộ sách này và nghiên cứu học kinh nghiệm biên soạn sách tương tự cho địa phương mình.
Với vai trò của một cơ quan hoạt động trên lĩnh vực văn hóa tư tưởng, là nhà xuất bản tổng hợp duy nhất của Thủ đô, Nhà xuất bản Hà Nội luôn chú trọng mảng sách chính trị - xã hội, trong mọi hoàn cảnh luôn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Nhà xuất bản chủ động bám sát các chủ trương, nghị quyết của Thành ủy, UBND Thành phố về định hướng phát triển văn hóa - xã hội hàng năm để xây dựng kế hoạch đề tài, tổ chức biên soạn và xuất bản kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị của Thành phố.
Thưa các quý vị đại biểu và các vị khách quý.
Có thể nói, chặng đường 35 năm qua của nhà xuất bản là quãng thời gian đầy sôi động, gắn liền với nhiều sự kiện lớn, nhiều biến động trong tiến trình phát triển chung của Thủ đô và đất nước. Từ 30 đầu sách xuất bản hàng năm thời kỳ đầu đến trên dưới 500 đầu sách xuất bản mỗi năm ngày nay với hàng triệu bản in, hàng trăm triệu trang in, Nhà xuất bản Hà Nội đã có những bước tiến vượt bậc. Nhà xuất bản đã thực hiện nhiều dự án xuất bản quan trọng với nhiều đầu sách hay, đẹp, ra kịp thời, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Đặc biệt, sự thành công của Dự án Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn I, cũng như sự tiếp tục của Dự án Tủ sách giai đoạn II đã mở ra nhiều tiềm năng giúp nhà xuất bản không ngừng phát triển sự nghiệp xuất bản của Thủ đô lên những tầm cao mới. Bằng ý chí và bản lĩnh nghề nghiệp, tiếp nhận thực tế cạnh tranh khốc liệt của thị trường xuất bản, tìm hướng đi thích hợp, nhà xuất bản không bị kéo vào hoạt động vi phạm luật xuất bản. Các ấn phẩm của nhà xuất bản làm ra đều có chất lượng cao được bạn đọc đón nhận và sử dụng hữu ích cho cuộc sống. Có được thành tựu trên trước hết phải nói đến tinh thần trách nhiệm, ý thức xã hội cao của cán bộ, đảng viên, biên tập viên, công nhân viên Nhà xuất bản trong trên 3 thập kỷ qua đã đoàn kết nhất trí, yêu nghề, gắn bó với sự nghiệp xuất bản để có một nhà xuất bản hôm nay, tuy chưa được như mong muốn nhưng cũng là niềm tự hào bởi họ đã lao động miệt mài, đóng góp cả quãng thời gian sung mãn nhất đời người cho nghề, ngành xuất bản Thủ đô.
Đảng và Nhà nước luôn là chỗ dựa tinh thần tin cậy cho những người làm công tác xuất bản và ngành xuất bản. Những hình thức khen thưởng cho Nhà xuất bản Hà Nội trong 35 năm qua chính là năng lượng được tiếp sức cho cơ thể Nhà xuất bản Hà Nội khỏe thêm ở độ chín đủ thực hiện nhiều ước vọng với các đề án lớn hơn.
Kỷ niệm 35 năm thành lập Nhà xuất bản Hà Nội, với những thành tích đã đạt được, một vinh dự to lớn đến với cán bộ, công nhân viên, biên tập viên nhà xuất bản là được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất - Phần thưởng cao quý do Đảng và Nhà nước trao tặng.
Trong niềm vui hân hoan này, tại buổi lễ kỷ niệm hôm nay các đồng chí lãnh đạo trung ương, thành phố, ban ngành đến dự chia vui chúc mừng đã để lại cho chúng tôi những tình cảm xúc động, dạt dào… Tình cảm đó sẽ còn mãi trong chúng tôi, động viên cổ vũ chúng tôi làm tốt hơn nữa nhiệm vụ của mình. Những người làm công tác xuất bản của Thủ đô luôn luôn tự hào mình là “người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, văn hóa của Đảng”.
Có được vị thế của nhà xuất bản ngày hôm nay là nhờ công sức đóng góp bền bỉ của nhiều thế hệ lãnh đạo, cán bộ công nhân viên, biên tập viên trong suốt 35 năm qua.
Thay mặt tập thể lãnh đạo, cán bộ công nhân viên nhà xuất bản, tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng sự giúp đỡ tạo điều kiện của các sở ban ngành thành phố. Cảm ơn các nhà khoa học, các tác giả cùng các cộng tác viên đã sát cánh cùng chúng tôi trong những năm qua. Cảm ơn sự chia sẻ, hợp tác của các nhà in, các công ty sách. Chúng tôi mong tiếp tục nhận được sự giúp đỡ, cộng tác quý báu đó trong chặng đường tới.
Xin kính chúc các quý vị đại biểu dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành công.
Trân trọng cảm ơn quý vị đại biểu.