Địa danh là một lĩnh vực nghiên cứu rất hấp dẫn. Thông qua các yếu tố địa danh, chúng ta có thể giải mã được các dấu ấn văn hóa, ngôn ngữ, lịch sử, địa lý và ngược lại. Nghiên cứu địa danh là một vấn đề không thể vắng mặt trong nghiên cứu Hà Nội. Đã có không ít các công trình lấy địa danh Thăng Long - Hà Nội làm đối tượng khảo cứu của mình, trong đó đặc biệt phải kể đến các từ điển hay những công trình nghiên cứu địa danh kinh thành Thăng Long, Hà Nội cổ và Hà Nội ngày nay rất công phu, khoa học. Nhưng nghiên cứu một cách có hệ thống từ phương thức tiếp cận khu vực học, theo tiến trình lịch sử phát triển đô thị, có kết hợp xem xét nhiều nhân tố (chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, ngôn ngữ...) thì có lẽ đây là công trình đầu tiên. Các kết quả nghiên cứu mà cuốn sách có được sẽ là dấu mốc quan trọng trong quá trình nghiên cứu về địa danh Hà Nội xưa và nay.

          Cuốn sách được viết công phu với hai nội dung chính là phần khảo cứu và phần tra cứu:

          * Phần khảo cứu: Trình bày các kết quả khảo cứu đặc trưng hệ thống địa danh hành chính khu vực Thăng Long - Hà Nội trong 4 giai đoạn cơ bản: Giai đoạn thế kỷ XIX trước thời kỳ Pháp thuộc (1802 - 1887); Thời kỳ Pháp thuộc (1888 - 1945); Giai đoạn tạm chiếm (1945 - 1954); Giai đoạn từ năm 1945 tới nay. Các thông tin về phân bố địa danh thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX được minh họa bằng 38 bản đồ, sơ đồ. Trong đó, 33 bản đồ, sơ đồ được khôi phục nhằm tái hiện sự phân bố địa danh hành chính một số giai đoạn từ đầu thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. 05 bản đồ còn lại là những bản đồ hành chính từ năm 1954, thể hiện những thay đổi về mặt địa giới hành chính quan trọng của Hà Nội từ khi giải phóng Thủ đô đến nay.

          * Phần tra cứu: Được chia thành phần I và phần II.

          Phần tra cứu I được trình bày dưới dạng từ điển, mô tả cô đọng các thông tin liên quan đến hơn 500 đơn vị địa danh các cấp hành chính khu vực Thăng Long - Hà Nội từ năm 1802 đến nay.

          Phần tra cứu II cũng được trình bày dưới dạng từ điển tên gọi các phố thời Pháp thuộc (khoảng gần 400 mục từ) bao gồm thông tin về vị trí hành chính trước kia, quá trình thay đổi tên gọi của phố từ khi hình thành tới nay, với thời gian gốc là giai đoạn Pháp thuộc và một số thông tin vắn tắt về nhân thân của đối tượng được lấy làm tên phố.

          Được chắt lọc từ các kết quả nghiên cứu chính của đề tài trọng điểm cấp Đại học Quốc gia Hà Nội, nghiệm thu năm 2014, “Địa danh hành chính Thăng Long - Hà Nội (từ đầu thế kỷ XIX đến nay)” là một công trình khoa học, công phu, nghiêm túc, đạt tới trình độ cao của khoa học liên ngành. Bên cạnh đó, công trình được tiến hành bởi PGS.TS. Nguyễn Thị Việt Thanh, một nhà giáo, nhà nghiên cứu ngôn ngữ học có bề dầy kinh nghiệm, người đã sớm tiếp cận và nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này từ nhiều năm, nên cuốn sách thực sự có sức cuốn hút và tính thuyết phục cao.

Hy vọng những nội dung và thông tin mà cuốn sách mang lại đáp ứng được kỳ vọng của nhiều đối tượng bạn đọc. Đối với giới chuyên môn, nó là một tài liệu nghiên cứu đáng tin cậy. Đối với bạn đọc phổ thông, nó là nguồn tư liệu tra cứu hữu dụng. Đối với các cấp lãnh đạo thành phố, nó là căn cứ, là cơ sở thiết thực và hữu ích trong việc quy hoạch, điều chỉnh địa danh hành chính theo hướng chuẩn hóa của Hà Nội hiện tại và tương lai.

Trong quá trình biên soạn, cuốn sách không tránh khỏi thiếu sót, Nhà xuất bản rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của bạn đọc để được hoàn thiện hơn trong lần tái bản sau.

Trang Phạm