Ý chí và nghị lực của anh “gạo cụ”

GS Phạm Văn Vĩnh và người bạn học GS.TS Lê Thế Trung

Các học trò thời đó thường rỉ tai nhau: “Học trò Cô le (Collège) ba que xỏ lá/ Ăn cá cả xương nằm giường không chiếu/ Hút điếu không xe ăn chè liếm bát/ Đi hát không xu lu bù tán gái”. Vì thế, trong khi các con quan chơi bời thì những học sinh nghèo chịu khó học (lúc bấy giờ gọi là anh “gạo cụ”, học gạo để lấy thêm tiền) chăm chỉ học tập để giữ học bổng. 

Trong thời gian học ở trường Bưởi, ngoài tiếng Pháp, thầy bắt đầu học các ngoại ngữ khác. Mỗi khi có thời gian rảnh, thầy lại lên thư viện quốc gia đọc sách, tự học tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Trung Quốc… Nhờ có ý chí, nghị lực và luôn chịu khó, cậu “học sinh xuất sắc mọi phương diện” luôn nằm trong tốp đầu của lớp. Sau này học Đại học Luật và Đại học Văn khoa, thầy chịu khó đi làm thêm và trau dồi nhiều ngoại ngữ khác. 

Chính sự chăm chỉ học tập đã giúp thầy thông thạo 7 ngoại ngữ và sau này không chỉ dạy môn ngoại ngữ mà còn kiêm giáo viên toán, lý, hóa và sử. Do vậy, khi tạo địa chỉ email, thầy đặt tên cohoc17 (“nghĩa là cố học từ năm 17 tuổi” - thầy giải thích). Có lẽ nó vừa để thầy tự nhắn nhủ với bản thân phải không ngừng cố gắng vừa để những học sinh nhìn vào tấm gương của thầy để học tốt. 

Gần 60 năm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục 

Với mục tiêu “góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng tài năng, hoạt động nhân đạo từ thiện, xã hội hóa giáo dục”, Trung tâm đã mở các lớp học tiếng Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đức, Nga, Quốc tế ngữ Esperanto… Riêng Quốc tế ngữ, Trung tâm vẫn dạy miễn phí nhiều năm nay. 

GS Phạm Văn Vĩnh nói: “Trung tâm luôn giảm hoặc miễn hoàn toàn học phí cho học sinh, sinh viên nghèo. Ngoài ra, Trung tâm đẩy mạnh việc vận động hiến máu nhân đạo, quyên góp ủng hộ đồng bào bị bão lụt và tặng phiếu khuyến học cho các gia đình chính sách”. 

Là người tâm huyết với nền giáo dục nước nhà nên dù bận rộn với công việc ở vị trí Phó Chủ tịch - Tổng thư ký Hội bảo trợ phát triển Ngoại ngữ & Tin học Hà Nội và Giám đốc Trung tâm Ngoại ngữ & Tin học 19/5, thầy Phạm Văn Vĩnh vẫn thường xuyên viết sách ngoại ngữ và sách truyền bá kinh nghiệm học tập và rèn luyện. 

Những cuốn sách phục vụ học tập như “Phương pháp học ngoại ngữ sao cho nhanh, nhớ lâu, đạt hiệu quả cao”, “Bí quyết chín bước để thành đạt trong kỷ nguyên mới”, “Cách học tiếng nước ngoài của danh nhân và những nhà giỏi ngoại ngữ trên thế giới”… cũng được nhiều học sinh, sinh viên tìm đọc. Khi được hỏi học ngoại ngữ có khó hay không, thầy mỉm cười: “Đường đi khó không phải vì ngăn sông cách núi mà vì lòng người ngại núi e sông”. 

Trước đây, khi vẫn còn khỏe mạnh, thầy mở lớp dạy tiếng Ý, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Quốc tế ngữ Esperanto miễn phí tại nhà A15 trường Đại học Bách khoa Hà Nội và 35 Trần Hưng Đạo. Lúc đầu, thầy đăng tin lên báo. 

Ngay buổi đầu mở lớp đã có hàng chục bạn đến học, ngồi chật kín cả phòng. Người nọ kể với người kia, cứ như vậy, lớp học đông dần, đa phần là những người trẻ theo học. Chỉ đến cuối năm 2005, thầy mới ngừng dạy miễn phí bên ngoài mà mở lớp học tại nhà ở số 13 Bát Đàn – Hà Nội.

Có người hoàn cảnh khó khăn muốn học “ngoại ngữ hiếm”, thầy cũng chẳng lấy học phí vì “người ta sống đâu chỉ vì tiền và bằng tiền”. Gần 60 năm nay, thầy đã dạy cho rất nhiều người ở mọi lứa tuổi thuộc mọi thành phần trong xã hội. Dù họ theo học với mục đích nào đi nữa, thầy cũng đã hoàn thành tâm nguyện “phổ biến ngoại ngữ cho mọi người”. 

Thầy chia sẻ: “Macarencô (nhà giáo dục học người Liên Xô) đã nói: Niềm hạnh phúc lớn lao nhất của người thầy là đào tạo ra những tài năng có ích cho Tổ quốc. Tôi xin chuyển lại thành: Niềm hạnh phúc lớn lao nhất của người thầy là đào tạo ra những tài năng có ích cho bản thân họ, gia đình họ và nghiệp vụ của họ. Đây là phương châm sống của tôi”.

Theo Tuanvietnam