Tuy nhiên không chỉ có tệ đổ rác ra đường mà trên tường nhà, trên gốc cây, cột đèn, bề mặt những trạm biến thế, cabin điện thoại, nhà chờ xe buýt... tại Hà Nội còn rất nhiều loại "rác" đang bôi bẩn, làm lem nhem bộ mặt đô thị. Những quảng cáo, rao vặt tùy tiện kiểu này cũng cần phải nhanh chóng loại trừ khỏi đời sống để giành lại vẻ đẹp mỹ quan cho thành phố. Với mong muốn đó, bắt đầu từ số này, báo Hànộimới tiếp tục khởi đăng loạt bài "Rác trên tường" tại Hà Nội:  Đến lúc phải quét sạch!

Bài 1: “Chiếc áo” bẩn, kỳ dị

Không biết từ bao giờ và ai là người đầu tiên nghĩ ra cách quảng cáo mất mỹ quan là in số điện thoại trên tường, nhưng tới nay, hình ảnh những cây cột điện, tường nhà và tường công cộng chi chít số điện thoại "Khoan cắt bê tông", "Hút bể phốt", "Đào giếng", "Gia sư", "Chăm sóc sắc đẹp"... có thể bắt gặp ở bất kỳ chỗ nào. Những cá nhân kinh doanh mọi loại hình dịch vụ đã tự cho mình cái quyền sử dụng mọi khoảng trống có thể làm nơi lý tưởng dành cho quảng cáo. Không chỉ in số, họ còn viết nguệch ngoạc, dán giấy lem nhem… Tấm áo bẩn, kỳ dị ấy không chỉ khoác lên những công trình dân sinh, công trình văn hóa, lịch sử mà còn khoác lên cả những công trình mang tính tâm linh, ẩn chứa tín ngưỡng của người Việt. Cá biệt, có những công trình vừa mới khánh thành đã ngay lập tức bị họ bôi bẩn không thương tiếc, mà gần đây nhất là hầm đường bộ ở nút giao thông Kim Liên.

Tường đường hầm trước cửa Trung tâm Hội nghị quốc gia cũng bị bôi bẩn bằng vô số hình vẽ.
Ảnh: Bá Hoạt

Lịch sử… ra đời và phát triển

Khoảng hơn chục năm trở lại đây, việc quảng cáo, rao vặt trên tường bắt đầu xuất hiện nhiều ở Hà Nội. Khi đó, quảng cáo rao vặt chủ yếu là "khoan cắt bê tông". Thời điểm này, những khu tập thể được xây dựng bằng phương pháp lắp ghép bê tông như Giảng Võ, Thành Công, Thanh Xuân Bắc, Kim Giang, Nghĩa Tân, Nghĩa Đô… đã bắt đầu vào giai đoạn lão hóa nên nhiều hộ gia đình buộc phải nâng cấp, cải tạo nhưng không phải nhà ai cũng dễ dàng có chiếc khoan bê tông chuyên dùng để sử dụng. Vậy nên những tờ rơi cung cấp số điện thoại dịch vụ khoan cắt bê tông được người ta photocopi làm nhiều bản, dán lên tường ở khắp mọi nơi, nhiều nhất là tại các khu tập thể. Thậm chí người ta công khai dán tờ rơi quảng cáo kiểu như thế ngay giữa ban ngày.

Nhiều người còn cho rằng, đó là một kiểu quảng cáo mới, vừa không tốn kinh phí như đăng trên báo hay phát trên truyền hình, mà lại thuận tiện cho người có nhu cầu sử dụng dịch vụ… Sau đó, không chỉ thuê người dán quảng cáo trên tường để cho quảng cáo được nhiều địa điểm, cánh "khoan cắt bê tông" còn nghĩ ra cách dùng những chiếc phôi bằng mica có chạm khắc sẵn số điện thoại, nội dung quảng cáo rồi áp vào những mặt tường, mặt nhà và quét sơn phủ lên. Cách đó vừa nhanh gọn, lại không sợ mưa nắng làm bong như dán tờ rơi, lại cũng không ngại người ta bóc đi…

Không ít bạn trẻ bày tỏ “tâm tư, cảm xúc” lên tường tháp Hòa Phong, bên hồ Gươm ...

Những khoảng thời gian sau đó, thấy cánh thợ chuyên khoan cắt bê tông làm ăn được thông qua kiểu quảng cáo này, thế là các loại hình dịch vụ khác đua nhau bắt chước. Thôi thì loại dịch vụ nào cũng có thể quảng cáo theo kiểu như vậy. Từ làm đầu, gia sư, dịch vụ dọn nhà, các trung tâm môi giới ô-sin, dạy đàn, cho thuê xe, phun thuốc muỗi… Càng nhiều loại hình dịch vụ mới ra đời do nhu cầu của đời sống thì kiểu quảng cáo tùy tiện, tệ hại này càng bùng nổ, phát triển. Và không chỉ có vậy, đám trẻ còn vung cả lời tỏ tình lên những nơi vốn được coi là thâm nghiêm trong sâu thẳm tâm linh người Việt như Tháp Bút, Tháp Hòa Phong bên hồ Gươm lịch sử.

Ở đâu có khoảng trống, ở đó có quảng cáo rao vặt

Thực trạng sự lem nhem, nhếch nhách của "rác trên tường" có thể thấy rõ nhất tại các khu tập thể. Có thể nói, không một khu tập thể nào trên địa bàn Hà Nội không bị nạn quảng cáo rao vặt hoành hành thông qua hình thức dán giấy, quét sơn những địa chỉ, số điện thoại của đủ mọi loại dịch vụ: Khoan cắt bê tông, thông tắc bể phốt, ép cọc xây nhà, diệt trừ mối mọt, bán gas, sửa chữa điện, học ngoại ngữ... Ngay cả một cửa hàng bia, cửa hàng quần áo, thẩm mỹ… khai trương cũng có hàng nghìn tờ rơi được dán ở khắp mọi nơi.

Ông Thái Doãn Thời, Tổ trưởng tổ dân phố khu tập thể C4 Giảng Võ bức xúc: Bà con trong khu đã rất mất công bóc giấy, rồi bỏ tiền ra thuê người quét vôi lại, nhưng chỉ dăm ba ngày sau, mọi chuyện lại đâu vào đấy. Các khu khác ở đây cũng thế. Sau này, nhìn mãi cũng… quen dù rất phản cảm khi những bức tường chằng chịt quảng cáo số điện, lại còn có kẻ lấy sơn viết nhom nhem như trẻ con lớp 1… Gia đình anh Lê Xuân Ngọc ở ngõ 255 Cầu Giấy, nhà vừa khánh thành hôm trước, chỉ qua một đêm, bức tường sát ngõ còn thơm mùi sơn đã chi chít các loại dịch vụ và số điện thoại liên hệ…

…và những dòng chữ không thể chấp nhận trên thân Tháp Bút ngoài cổng đền Ngọc Sơn.
Ảnh: Viết Thành – VNE

Bây giờ những kẻ quảng cáo kiểu này hoạt động không khác gì đạo tặc, chúng thường lợi dụng khoảng thời gian ban đêm, khi các hộ gia đình đã ngon giấc để hành sự. Mục tiêu của bọn chúng là tường nhà ai, hoặc những khoảng trống nào càng sáng, càng gần đường, càng tập trung nhiều người qua lại thì "quảng cáo" càng hiệu quả. Ngay cả những người "đăng tải" các loại dịch vụ trên cũng cạnh tranh nhau quyết liệt, họ quét vôi đè lên nhau, sơn chèn số điện thoại lên nhau… làm cho bộ mặt đô thị loang lổ và phản cảm. Nếu có bị xóa, bị bóc, thì chỉ 1-2 ngày sau, mọi việc lại tái diễn, như một sự thách thức.

Những tuyến phố đẹp của Hà Nội, do nhà cửa san sát, không có những khoảng tường trống để dán giấy, quét sơn quảng cáo thì người ta "thông tin" bằng cách ghim quảng cáo lên thân cây. Cả những tủ kỹ thuật của các ngành chức năng đặt ở khu vực công cộng như trạm biến áp (ngành điện), tủ đầu mối cổng thông tin (ngành bưu chính - viễn thông) cũng mang trên mình chiếc áo kỳ dị khi bị những quảng cáo, rao vặt dán lên nham nhở. Thôi thì đủ các loại dịch vụ, đủ các loại kích cỡ, dường như những người làm việc này chỉ cần được việc cho họ mà không cần biết hậu quả của nó ra sao. Ở những phố có nhiều công sở (như Trần Hưng Đạo, Lý Thường Kiệt, Lê Thánh Tông…) cũng không phải không có những loại rác này. Vậy là những mặt phẳng của các bức vách cabin điện thoại công cộng, nhà chờ xe buýt trở thành nạn nhân của quảng cáo, rao vặt. Ngay tại những cabin điện thoại quanh hồ Hoàn Kiếm, nơi được coi là trung tâm Thủ đô cũng rất nhom nhem khi không ít tờ rơi các loại hình dịch vụ dán lên chi chít.

Một khi chúng ta đã quyết tẩy trừ tệ đổ rác ra đường, không lẽ tại Hà Nội -  Trái tim của đất nước với truyền thống ngàn năm văn hiến - những loại "rác trên tường" như đã nêu trên lại có thể tồn tại? Khi nêu chuyện này, cũng như tệ đổ rác ra đường, nhiều người có thể coi đó là… chuyện vặt, chuyện nhỏ trong thời buổi kinh tế thị trường bùng nổ và sôi động như hiện nay. Nhưng thực tế không phải như vậy. Đằng sau những đống rác trên đường, những bãi "rác trên tường" là thói quen, là ý thức và trách nhiệm công dân, là thái độ văn hóa, nếp sống văn minh, là hiệu quả quản lý đô thị của các cấp chính quyền.