Loại hình sân khấu bắt đầu xuất hiện khi nào?
Theo tác giả Trần Việt Ngữ nguyên do xuất hiện loại hình sân khấu là bởi ở xã hội Lý Trần, lễ hội góp phần giải toả ước vọng tâm linh của chúng dân, là dịp cho những người có năng khiếu nghệ thuật phát huy sáng tạo vào đủ loại trò cùng với cộng đồng vui chơi giải trí; qua đấy, cân bằng các mối quan hệ giữa người với thần linh, người với người, người với vạn vật.
Qua những tư liệu nghiên cứu, tác giả cho rằng: Văn hoá đời Lý - Trần đã hình thành trọn vẹn một thời kỳ văn học thành văn, nghệ thuật diễn xướng Việt Nam, đề ra những vấn đề có tính phương hướng và nguyên tắc về phát triển truyền thống tốt đẹp dân tộc, hoà nhập thích nghi hay nói cách khác là biết hỗn dung mọi tinh tuý văn hoá hội nhập từ bên ngoài, mà tạo dựng những hình thái mới mang bản sắc độc đáo, với giá trị nội dung nghệ thuật mang tính thời đại, bằng cách đưa tinh hoa của văn nghệ dân gian lên bước phát triển mới, kết hợp quyến quyện với văn nghệ bác học. Điều đó sẽ chứng minh trong quá trình hội nhập chuyển hoá hình thành phát triển của mấy loại hình sân khấu trên đất Thăng Long suốt 4 thế kỷ. Đó là loại trò khéo, trò khoẻ nằm trong dạng tạp kỹ mà có nhà Nho gọi là bách hý; loại trò múa rối dùng con nộm gỗ thể hiện nhân vật và loại trò dùng con người diễn kể các tích chuyện đã xảy ra ở ngoài đời bằng ngôn ngữ riêng.
Qua những lập luận đưa ra có thể thấy sự phát triển của xã hội đã thúc đẩy các loại hình văn hóa nghệ thuật ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu giải trí của con người. Từ những loại hình nghệ thuật sân khấu sơ khai thời Lý – Trần đã đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ của nhiều loại hình văn hóa nghệ thuật sân khấu sau này.
Quốc Khánh