Thành Hà Nội mất, Tổng đốc Hoàng Diệu tuẫn tiết
Sau khi thảo sớ xong, ông mặc triều phục chỉnh tề (đầu chít khăn xanh, mặc ao the thâm, thắt lưng nhiễu điều, tay cầm kiếm) vào sân rồng lạy năm lạy, vừa lạy vừa khóc: “sức thần đã hết rồi” rồi quay ra. Ông xuống voi đi vào Võ miếu, đi cùng ông có 10 võ sư. Tới Võ Miếu, ông nói với những người đi cùng: “Ai muốn về Huế thì về, ai muốn đánh thì leo lên quân thứ Sơn Tây”. Nói xong, ông vào Võ miếu đóng sập cửa lại, rồi cởi khăn chít buộc lên cây tự vẫn. Khi biết tin Tổng đốc Hoàng Diệu tuẫn tiết, hưởng thọ 54 tuổi, dân chúng vô cùng thương xót. Vua Tự Đức nghe tin Hoàng Diệu tuẫn tiết lấy làm đau xót lắm. Ông truyền cho quan các tỉnh Nam Định, Hải Dương theo thuyền đem quan tài Tổng đốc về Quảng Nam. Cái chết lẫm liệt của Hoàng Diệu gây xúc dộng lớn trong giới văn thân, sĩ phu và nhân dân cả nước, đặc biệt là ở Bắc Kỳ. Họ làm các bài vịnh, điếu và thơ để bày tỏ sự trân trọng và tiếc thương một vị tướng vì nước quên thân. Địch thủ của Hoàng Diệu là Riviere cũng tỏ lòng ngưỡng mộ ông: “Quan Tổng đốc là người quân tử. Việc ông tự tử đã chứng minh điều đó”. PGS.TS Phạm Hồng Tung và PGS.TS Trần Viết Nghĩa trong cuốn sách “Lịch sử Hà Nội cận đại” đã ghi lại hình ảnh bi hùng của Tổng đốc Hoàng Diệu trong sự kiện Pháp đánh thành Hà Nội lần thứ 2.
Thu Hương