Đội quân Cờ đen có trận giao chiến đấu tiên với quân Pháp
Ngày 2-12-1873, đội quân Cờ đen đã có trận giao chiến đầu tiên với quân Pháp. Chỉ 4 ngày sau đã chiếm lại phủ Gia Lâm và đến chiều tối ngày 8-12 thì chiếm lại phủ Hoài Đức, tiến sát đến Hà Nội. Francis Garnier tỏ ra hoảng sợ khi để mất Gia Lâm và Hoài Đức. Ngày 21-12, đội quân Cờ đen tấn công thành Hà Nội tại cửa Tây, nấp sau những bụi tre và trong những căn nhà của một làng ven đường rồi dùng những khẩu đại bác dã chiến loại nhỏ bắn rất rát và cổng thành. Garnier đã hò hét quân lính ra khỏi thành và đuổi theo quân Cờ đen. Ông cùng 18 lính Pháp ra ngoài thành truy kích quân Sơn Tây theo đường phủ Hoài Đức. Garnier và quân lính đã bị sa lầy vào thế trận của đội quân Cờ đen và tử trận. Thế là kẻ cầm đầu đội quân xâm lược Bắc Kỳ lần thứ nhất đã bị đền tội. Quân Pháp đề nghị với sứ giả của triều đình Huế đến gặp Hoàng Kế Viêm để xin lại những thủ cấp quân Pháp và ngừng bắn. Tuy nhiên, Hoàng Kế Viêm yêu cầu quân Pháp rút khỏi thành Hà Nội ngay tức khắc và không trả lại các thủ cấp. Những thủ cấp này đã được đem đi bêu ở các tỉnh Bắc Kỳ cho dân chúng xem. Những diễn biến này đã được PGS.TS Phạm Hồng Tung và PGS.TS Trần Viết Nghĩa ghi lại trong cuốn sách “Lịch sử Hà Nội cận đại” .
Thu Hương