Thuế tuần ty và tư tưởng “trọng nông ức thương” của nhà Lê-Trịnh
Tuần ty là những trạm gác do nhà nước Lê-Trịnh đặt ra trên các tuyến sông, lúc đầu để kiểm soát những tiếng nói lạ và quần áo lạ, tức như những hoạt động buôn bán trái phép của các ngoại kiều. Sau đó, áp dụng cho tất cả các thuyền buôn nói chung qua lại trên sông, đặc biệt đối với các tuyến đi qua kinh thành Thăng Long. Các hoạt động buôn chuyển đường sông qua Thăng Long-Kẻ Chợ đều bị nhà bước ban hành lệ đánh thuế tuần ty. Có hai cách đánh thuế, tính theo giá trị hàng hóa hoặc tính theo kích thước trọng lượng thuyền buôn. Thông tin trên được PGS.TS Nguyễn Thừa Hỷ và đội ngũ biên soạn của mình công bố trong cuốn sách “Thăng Long-Kẻ Chợ thời Mạc-Lê Trung hưng”.
Cũng theo cuốn sách này, trong việc đánh thuế tuần ty đối với các thuyền buôn trên các tuyến sông, chính quyền Lê-Trịnh đã dao động giữa 2 phương hướng: Kiểm soát chặt chẽ và đánh thuế nặng, hoặc cho tự do buôn bán và đánh thuế nhẹ thậm chí miễn thuế. Nhìn chung theo quan điểm “trọng nông ức thương”, Lê-Trịnh đã đặt ra các trạm kiểm soát trên sông và đánh thuế tuần ty, không chế được thương nhân, thu lợi cho triều đình. Nhưng tình hình đó đã dẫn đến tệ hà lạm, thu tăng thuế, ức hiếp người buôn…
Hữu Trưởng