Giai thoại về nhà tư sản Bạch Thái Bưởi
Trong cuốn sách “Hà Nội ngày ấy” của Nguyễn Bá Đạm, nhà tư sản Bạch Thái Bưởi được biết đến là bậc anh hùng kinh tế thứ nhất của nước nhà. Bạch Thái Bưởi luôn thể hiện đậm nét tính đua tranh, sự bất bình của người Việt trước những thế lực ngoại bang. Mặc dù tiếp xúc thường xuyên với người Pháp, học tập kỹ thuật tân tiến của người phương Tây, nhưng Bạch Thái Bưởi luôn thể hiện tinh thần dân tộc trong hoạt động kinh doanh. Ông đặt tên các con tàu mua lại từ đối thủ nước ngoài bằng những tên Việt như Lạc Long, Hồng Bàng, Trưng Trắc, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Hàm Nghi. Xuất thân từ tầng lớp nghèo, ông luôn quan tâm đến đời sống của giới thợ thuyền. Ông dành chế độ an sinh cho các nhân viên của mình, trợ cấp cho học sinh nghèo có chí du học, giáo dục con cái lòng quý trọng những người cần lao, nghèo khó.
Không chỉ là người kinh doanh tài giỏi, tầm hiểu biết vượt trội, Bạch Thái Bưởi còn rất rạch ròi trong việc ứng xử và kinh doanh. Một hôm có người đến xưởng đóng tàu của ông Bưởi ở Hải Phòng xin làm thư ký. Ông Bưởi nhìn rồi hất hàm hỏi: “Thầy có biết ăn cắp không?”. Người kia đáp: “Thưa ông chủ, trước đây tôi đã từng ăn cắp nhưng giờ đã hoàn lương và trở thành người lương thiện”. Ông Bưởi thấy người kia trả lời rất hóm và thật thà liền nhận vào làm ngày. Có lần ông Bưởi mua trứng gà, người bán đã trả lại thiếu tiền ông. Dù đi được quãng đường xa nhưng ông vẫn nhất định kêu lái xe quay lại đòi đủ tiền thiếu. Người lái xe hục hặc nói ông Bưởi như thì việc đòi tiền thiếu kia chẳng đủ tiền xăng. Ông Bưởi trả lời: “Đời ta chẳng chịu nhầm với ai. Sao lại phải nhầm với con mẹ hàng trứng”.
Hữu Trưởng