Công tác xóa đói giảm nghèo và những vấn đề đặt ra đối với thủ đô
Theo báo cáo thống kê,sau khi mở rộng địa giới hành chính, tính trên toàn địa bàn, tỷ lệ hộ nghèo của Hà Nội tăng cao (tăng từ 5,72% trước khi mở rộng lên 8,43% tại thời điểm mở rộng địa giới hành chính). Để thực hiện mục tiêu giảm nghèo, Hà Nội chỉ đạo các Sở, ngành, quận, huyện tập trung nguồn lực hỗ trợ hộ nghèo diện chính sách người có công và hỗ trợ giảm nghèo tại các xã có tỷ lệ hộ nghèo cao, xã miền núi, xã ven sông và xã, thôn đặc biệt khó khăn; đồng thời lồng ghép với các chương trình xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi trên địa bàn. Toàn Thành phố năm 2013 thực hiện giảm 16.500 hộ nghèo, tương đương giảm tỷ lệ hộ nghèo so với năm 2012 là 1%. Hà Nội đã huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị - xã hội triển khai đồng bộ các chủ trương, cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn.
Điểm lại những kết quả đã đạt được của công tác giảm nghèo tại Thủ đô, có thể thấy, nhìn chung tốc độ giảm nghèo của Hà Nội luôn nhanh hơn so với mức bình quân chung của cả nước. Công tác giảm nghèo từng bước đi vào chiều sâu trong hình thức và cách thức tổ chức thực hiện. Đảng bộ, chính quyền các cấp và toàn dân cùng phối kết hợp tham gia tích cực thực hiện Chương trình xóa đói giảm nghèo. Thành phố đã tích cực tuyên truyền giáo dục, phổ biến các chính sách của Đảng, Nhà nước đến người dân, tạo động lực cho người nghèo vươn lên, tạo sức lan tỏa sâu rộng, hiệu quả đến công tác giảm nghèo bền vững.
Một kết quả rõ rệt chúng ta cần khẳng định, đó là chính sách giảm nghèo của Thành phố đã từng bước được hoàn thiện, tác động đến hầu hết các lĩnh vực đời sống của người nghèo. Có khá nhiều chính sách thiết thực đã tác động trực tiếp, hiệu quả đến đời sống của bộ phận dân nghèo như y tế, giáo dục, nhà ở, vay vốn tín dụng ưu đãi... Trong vài năm trở lại đây, số lượng hộ nghèo được vay vốn tín dụng ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội của Thành phố ngày càng cao, như: đảm bảo 100% hộ nghèo có nhu cầu vay vốn sản xuất kinh doanh đều được vay từ nguồn vốn do Ngân hàng Chính sách xã hội quản lý với mức phí thấp; cho các gia đình có con em là học sinh, sinh viên được vay vốn tín dụng ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội để góp phần trang trải chi phí học tập, sinh hoạt; các thành viên của hộ nghèo có nhu cầu đi xuất khẩu lao động được vay vốn tại Ngân hàng trên và thông qua các hội đoàn thể, vốn khuyến công, khuyến nông... Như vậy, các chính sách, chương trình giảm nghèo của Thành phố đã đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ, tạo điều kiện cho người dân, đặc biệt nhóm người nghèo, người lao động yếu thế nâng cao năng lực tự đảm bảo an sinh xã hội.
Có thể nói, cùng với tăng trưởng mạnh về kinh tế và việc triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ giảm nghèo, thu nhập và đời sống của người dân Thành phố ngày càng được cải thiện và có khả năng tiết kiệm để đầu tư trong tương lai và đề phòng trường hợp rủi ro. Phần lớn hộ gia đình dành khoản thu nhập còn dư để đầu tư cho sản xuất kinh doanh, gửi tiết kiệm tại ngân hàng hoặc mua bảo hiểm để đề phòng những trường hợp rủi ro. Một bộ phận trong số đó vươn lên làm giàu, họ đã xây dựng được cơ sở sản xuất kinh doanh đã cùng địa phương giải quyết được một số lượng việc làm cho người dân trên địa bàn.
Tuy nhiên, đánh giá một cách khách quan và tổng thể, chúng ta cần thẳng thắn chỉ ra những hạn chế trong công tác giảm nghèo của Thành phố hiện nay. Đó là, mặc dù tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn giảm nhanh, nhưng mức độ dễ bị tổn thương trước sự tấn công của nghèo đói còn cao; vẫn tập trung chủ yếu ở bộ phận dân cư có trình độ học vấn và kĩ năng thấp... Bên cạnh đó, số lượng chính sách về giảm nghèo được ban hành nhiều, nhưng tỷ trọng chính sách hỗ trợ sinh kế còn thấp, chưa có nhiều chính sách và giải pháp để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Ngoài ra, sự kết hợp giữa các ngành, các cấp trong công tác xóa đói giảm nghèo ở một số địa phương còn lúng túng. Việc xác định diện hộ nghèo theo quy định có những lệch lạc, dựa vào quan hệ thân quen đưa vào diện nghèo những hộ không nằm trong tiêu chí nghèo, thậm chí bớt xén tiền bạc mà đáng lẽ hộ nghèo được hưởng... Mặc dù những hiện tượng tiêu cực trong công tác giảm nghèo là ít, song cũng làm người dân, nhất là bộ phận dân nghèo thực sự cảm thấy mất lòng tin vào một bộ phận cán bộ địa phương. Thêm nữa, công tác tạo việc làm để giảm nghèo bền vững chưa được triển khai đồng bộ, kịp thời. Nhiều mô hình đào tạo, trung tâm dạy nghề được mở rộng xong không đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động. Năng lực của cán bộ làm công tác lao động việc làm còn hạn chế...
Đối với người lao động, việc làm và thu nhập ổn định chính là điều kiện tiên quyết để có thể tự giảm nghèo và tự an sinh. Bởi vậy, trong thời gian tới, bên cạnh các giải pháp có tính vĩ mô, chính quyền các cấp của Thành phố cần khẩn trương xây dựng các chính sách hướng đến tạo nhiều việc làm cho người lao động, nhất là đối tượng dân cư thuộc diện nghèo và cận nghèo. Và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là vấn đề quan trọng hàng đầu của Hà Nội nhằm thực hiện mục tiêu giảm nghèo cũng như bảo đảm an sinh xã hội. Bởi nguồn nhân lực chất lượng cao cũng đồng nghĩa với tăng cơ hội tìm kiếm việc làm trong thị trường lao động trong nước và quốc tế, nhất là khi Việt Nam đang trong tiến tình hội nhập sâu rộng tự do hóa thương mại toàn cầu.
Nguyễn An
Nhà xuất bản Hà Nội