Đại đoàn pháo cao xạ bảo vệ vùng trời Thủ đô
Ngày 1 tháng 1 năm 1955, Bác Hồ, Trung ương Đảng và Chính phủ ta từ Việt Bắc về Hà Nội. Cũng dịp này, Đảng ủy Đại đoàn 367 - Đại đoàn pháo cao xạ đầu tiên của quân đội ta gồm 3 trung đoàn pháo trung cao 88mm và tiểu cao 40mm - quyết tâm thực hiện kế hoạch làm chủ vũ khí kỹ thuật mới để sớm bảo vệ Trung ương Đảng, Chính phủ, bảo vệ Thủ đô như lời Bác đã từng nhấn mạnh: “Hà Nội chưa có pháo cao xạ bảo vệ, như nhà chưa có nóc!”.
Vốn là đội quân du kích chuyển sang nếp sống chính quy, khó khăn lớn nhất đối với các chiến sĩ của Đại đoàn 367 là trình độ văn hóa thấp so với yêu cầu kỹ thuật cao. Nhưng với quyết tâm làm theo lời Bác, ai nấy đều tự giác rèn luyện từ đơn giản đến phức tạp. Toàn Đại đoàn tổ chức học tập theo phương pháp công nông. Hàng ngày, mọi hoạt động đều thống nhất và nghiêm khắc đấu tranh khắc phục lề thói du kích, xây dựng nếp sống chính quy, ngày càng có tác động tốt nâng cao chất lượng huấn luyện. Lời dạy của Bác được kẻ thành khẩu hiệu khắp doanh trại và được sáng tác thành thơ, thành kịch, biểu diễn trong các đêm liên hoan văn nghệ quần chúng. Lời dạy của Bác như tiếp thêm sức mạnh diệu kỳ động viên, khích lệ cán bộ chiến sĩ không quản khó khăn, mệt nhọc, quên hết riêng tư để sốc tới đích cuối cùng.
Sau cuộc tổng diễn tập bắn đạn thật tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, chương trình huấn luyện chuyển binh chủng vũ khí kỹ thuật mới của Đại đoàn thành công tốt đẹp. Đến đêm ngày 16 tháng 12 năm 1955, Đại đoàn 367 được lệnh hành quân về triển khai trận địa bảo vệ Thủ đô Hà Nội và thành phố cảng Hải Phòng.
Đội hình bố trí bảo vệ bầu trời Hà Nội khi đó có hai trung đoàn. Trung đoàn 220 gồm 2 tiểu đoàn pháo trung cao 88mm và 2 tiểu đoàn tiểu cao 40mm đặt trận địa ở tả ngạn sông Hồng, bảo vệ các mục tiêu trọng yếu phía đông Hà Nội. Trung đoàn 250 gồm 3 tiểu đoàn pháo trung cao 88mm và 1 tiểu đoàn tiểu cao 40mm, bố trí ba trận địa ở đông nam và tây nam Hà Nội, bảo vệ các cơ quan trọng yếu của Đảng, Nhà nước và một số mục tiêu quan trọng khác. Sở chỉ huy Đại đoàn đặt ở nhà số 108, phố Nam Đồng, bên gò Đống Đa, Hà Nội. Đến năm 1957, sở chỉ huy và các cơ quan Đại đoàn đều chuyển vào sân bay Bạch Mai, Hà Nội.
Sau một thời gian ngắn, các trận địa đã dựng xong những nếp nhà tre, lợp lá cho bộ đội ở, cũng là lúc toàn bộ pháo và khí tài được tổ chức hành quân về các vị trí chiến đấu. Ngày 7 tháng 2 năm 1956, toàn Đại đoàn chính thức bước vào trực ban chiến đấu bảo vệ vùng trời Hà Nội. Thế là lần đầu tiên trong lịch sử dân tộc, quân đội ta có thế trận bảo vệ vùng trời.
Với phương châm vừa huấn luyện, vừa sẵn sàng chiến đấu, các đơn vị của Đại đoàn thực hiện nếp sống “Ngày không giờ, tuần không thứ, không hậu phương, không tiền tuyến, các phân đội pháo cao xạ ngày cũng như đêm, luôn luôn sẵn sàng. Các chiến sĩ pháo cao xạ có thể báo cáo với Bác Hồ: “Thưa Bác, vâng theo lời Bác dạy, Hà Nội đã có pháo cao xạ bảo vệ. Tuy còn nhỏ yếu, nhưng đã đặt nền móng cho thế trận phòng không bảo vệ bầu trời Thủ đô ngày càng phát triển, trưởng thành…”.
Ngô Duy tổng hợp
Nhà xuất bản Hà Nội