Chiếc quạt truyền thống Chàng Sơn với văn hóa hội nhập
Nghề truyền thống làm quạt ở Chàng Sơn dường như đã có một thời cực hưng thịnh, thời xa xưa ấy, ai trong làng cũng làm quạt, quạt làng Chàng có nhiều loại, nhiều kiểu dáng, nức tiếng không chỉ trong nước, mà còn ra cả thế giới. Những ngày hè nóng bức chiếc quạt là vật dụng tất yếu của mọi nhà, nhưng kể từ khi điện về với các làng quê, cùng với đó là sự hội nhập kinh tế, văn hoá thì những chiếc quạt điện máy, điều hoà không khí đã dần thay thế chiếc quạt nan, quạt cói… Nhưng không vì thế mà nghề làm quạt của dân làng nơi đây bị mất đi, chiếc quạt không đơn thuần làm mát mà chuyển sang làm những chiếc quạt giàu tính nghệ thuật với hình vẽ, thư pháp...
Không như thời hưng thịnh với nhà nhà, người người làm quạt, người làm quạt ở đây thu hẹp lại hình thành những nghệ nhân làm quạt nghệ thuật. Những con người lưu giữ hồn cốt của nghề truyền thống trong đó có ngôi nhà của cố nghệ nhân Dương Văn Mơ, người giữ hồn quạt làng Chàng xưa, nay lại có một màu sắc mới, người con trai cụ may mắn thay kế thừa được nghiệp cha, đem hồn thổi vào những chiếc quạt nghệ thuật, để quạt Chàng Sơn không chỉ là những chiếc quạt đơn thuần, đó là những chiếc quạt của nghệ nhân - của nghệ sĩ. Phong thủy hữu tình, quê hương giàu đẹp của xứ Đoài, dường như tất cả tình yêu, tâm huyết với quê hương đều được dồn hết vào từng nét vẽ của các nghệ nhân trên mỗi chiếc quạt.
Một nghệ nhân quạt truyền thống mỹ thuật Chàng Sơn cho biết, nghề quạt của Chàng Sơn có từ rất lâu rồi từ thời xa xưa các cụ truyền lại. Trước kia sản phẩm quạt của làng Chàng Sơn ở từng giai đoạn một có từng mẫu mã và từng sản phẩm, mỗi sản phẩm có nét đặc trưng khác nhau của từng thời kỳ. Đặc biệt sau khi hội nhập văn hoá thì những nghệ nhân làm quạt nghệ thuật nơi đây đã tạo nét riêng, đưa ra những sản phẩm mang tính chất nghệ thuật riêng.
Ngày xưa, cái quạt chỉ nhằm mục đích quạt mát, bây giờ không đơn thuần chỉ là quạt mát, với văn hoá hội nhập những chiếc quạt nghệ thuật của người Chàng Sơn còn mang hồn cốt của văn hoá Việt Nam tới bạn bè quốc tế.
Ngọc Khánh
NXB Hà Nội